Samenleving zonder vertrouwen

De cultus van vertrouwen

Aan de basis van het gemeenschapsleven liggen onontkoombare waarden die het samenleven en de ontwikkeling van sociale relaties mogelijk maken, waaronder vertrouwen tussen leden en in instellingen. In de tijd van het archaïsche Rome personifieerde een godheid Fides het goede vertrouwen dat de relaties tussen volkeren en het zakendoen tussen burgers moest regelen. Haar cultus is ouder dan die van Jupiter en gaat terug tot koning Numa Pompilius, aan wie de bouw van de tempel op de heuvel van het Capitool, Fides Publica, wordt toegeschreven.

Fides stond in voor loyaliteit en trouw, fundamentele waarden van grote beschavingen die met het voortschrijden van de tijd verdwenen. De godin werd op munten afgebeeld als een stokoude vrouw, ouder dan de vader van de goden, haar verschijning was ontzagwekkend en vertegenwoordigde wijsheid.

Fides eiste respect voor het gegeven woord dat toegang gaf tot macht, iets waar een liegende politicus nooit toegang toe zou hebben. Omdat hij de essentie van de staat belichaamde en de relatie tussen de staat en zijn burgers bemiddelde door het pact met het volk te garanderen dat op Fides was gecentreerd.

De waarden die een volk leven geven

De Romeinen beschouwden vertrouwen en loyaliteit als de hoekstenen van de Mos maiorum en geen enkele publieke of private relatie kon aan deze regel ontsnappen. De waardigheid van mannen die vertrouwen waard waren omdat ze loyaal en trouw waren, maakte het baken van beschaving dat Rome nog steeds in de wereld vertegenwoordigt, groot. De decadentie van de beschaving, met als hoogtepunt de komst van het kapitalisme, heeft de menselijke kwaliteiten die in de klassieke wereld onmisbaar en onvervreemdbaar waren, achterhaald.

De eer van een persoon, gebaseerd op het vertrouwen dat hij of zij in zijn of haar naaste had, heeft geen waarde meer en is vervangen door de prijs van elk individu en zijn of haar koopkracht. Er is geen vertrouwen meer tussen verkopers en kopers, die niet ten onrechte vrezen dat ze bedrogen zullen worden, omdat de eerste niet geïnteresseerd is in het beschermen van de integriteit van zijn reputatie, maar alleen in het maken van de maximale winst met de minimale inspanning. Weg is de fiduciaire relatie tussen de staat en de burger, die de instantie die hem zou moeten beschermen vreest als een sadistische vervolger. Allerlei oneerlijke belastingen, boetes en straffen bedelven het leven van burgers die gereduceerd zijn tot consumenten en belastingbetalers voor het onderhoud van een olifantachtig en oneerlijk apparaat.

De moeilijkheid om een stam te zijn

Het vertrouwen in genegenheid is afgenomen, mensen twijfelen aan de oprechtheid van partijgenoten, vrienden en familieleden, omdat ze vermoeden dat achter sentimentele gehechtheid economische belangen schuilgaan. De verduistering van waarden, het eergevoel, het plezier van eerlijkheid, trouw aan principes, aan morele regels, scheurt onverbiddelijk de vertrouwensrelatie tussen leden van de gemeenschap. Aan dit ernstige gebrek kunnen we het verdwijnen van patriottisme, van liefde voor het vaderland, voor de tradities van de voorouders toeschrijven. Restwaarden leven alleen nog in tribale realiteiten: sportfans, spirituele gemeenschappen, revolutionaire bewegingen.

Daar, waar de menselijke relatie gebaseerd blijft op vertrouwen, delen en medeplichtigheid, verschijnen de laatste flikkeringen van de clangeest. Buiten deze gebieden, die beschermd worden door de degeneratie van de voedende samenleving, is de leegte absoluut. Het is moeilijk om vertrouwen te hebben in een rechtssysteem dat bloedbaden zoals die op de Morandibrug niet bestraft, dat onderzoek doet naar burgers die zichzelf verdedigen tegen criminelen en dat politieagenten veroordeelt die gevaarlijke criminelen neerslaan.

Aan de andere kant zijn er geen vervolgingen tegen degenen die verantwoordelijk zijn voor de hydrogeologische instabiliteit die het gebied in Romagna heeft gedood en verwoest. De staat, die de piraat vrijsprak die een marineschip ramde, stelt een onderzoek in naar de havenkapiteinsdienst en de Guardia di Finanzia voor de schipbreuk van illegale immigranten die uitsluitend te wijten is aan handelaren in nieuwe slaven.

Wat blijft er over van de staat?

Het is al even moeilijk om te geloven in de politici die de staat tot een puinhoop hebben gereduceerd en de economie, de school, de cultuur en de Italiaanse taal hebben vernietigd. Niet het minste vertrouwen waard zijn de vakbonden die de arbeiders met de laagste lonen in Europa niet hebben beschermd, die de ongevaccineerde werklozen niet hebben verdedigd. Het gebrek aan vertrouwen in de politiek leidt ertoe dat de massa zich terugtrekt uit de verkiezingskeuze, uit de sociale betrokkenheid, uit de plicht om deel te nemen aan het staatsleven.

De individualistische en egoïstische veramerikaniseerde wereld heeft het gevoel van saamhorigheid, identiteit en gemeenschapszin weggenomen. Eenzaamheid, depressie, verslavingen zijn de pathologische gevolgen, een wijdverspreide zwakte die burgers overgeleverd laat aan de krachten van de ontbinding. De eindfase van het kapitalisme met de tirannie van toezicht heeft de waanzinnige drift die begon met het einde van de Middeleeuwen tot het uiterste gedreven.

De cyclus loopt ten einde met de vervanging van volkeren en het verdwijnen van lokale culturen, maar zij die wakker blijven in het donkerste uur van de nacht zullen het licht van de dageraad zien. De laatste nog levende mannen staan op de ruïnes, terwijl honden zich tegoed doen aan de lijken van leeuwen in de overtuiging dat ze gewonnen hebben, maar leeuwen blijven leeuwen terwijl honden slechts honden blijven

Bron: centrostudiprimoarticolo.it

Vertaling door Robert Steuckers