Mythes en realiteiten van de groene economie
23.05.2022
Waarom "ecologische" energiebronnen niet milieuvriendelijk zijn, en andere aspecten van decarbonisatie
Zowel de EU als de VS, en ook veel andere landen, promoten al geruime tijd het thema van de ecologische energie, die wordt opgewekt met moderne systemen, van wind- en zonnegeneratoren tot onderwaterturbines die de getijden van de zee benutten. Deze aanpak is gebaseerd op de Overeenkomst van Parijs, volgens welke het noodzakelijk is de uitstoot van kooldioxide te verminderen. En onlangs is de groene energie aangewakkerd door de afhankelijkheid van Russische energiedragers - olie en gas.
Op 14 juli 2021 heeft de Europese Commissie haar volgende pakket gelanceerd, dat een hele reeks wetgevingsvoorstellen omvat om de uitstoot van broeikasgassen in de EU tegen 2030 netto met ten minste 55% te verminderen ten opzichte van 1990.
De herziening van de richtlijn inzake hernieuwbare energie maakt deel uit van deze reeks onderling samenhangende voorstellen. Verwacht wordt dat het hele pakket tegen 2023 zal worden goedgekeurd en in werking zal treden, zodat er nog maar zeven jaar rest voor de uitvoering ervan.
Onlangs heeft de Europese Raad ook toegezegd dat de EU zo snel mogelijk een eind zal maken aan haar afhankelijkheid van de invoer van Russisch gas, olie en steenkool, en nu heeft de Europese Commissie de opdracht gekregen om voor eind mei 2022 een gedetailleerd uitvoeringsplan op te stellen. De opdracht is tweeledig: onmiddellijke maatregelen nemen voor de komende winter en voor de komende 2-3 jaar (energiebesparing, diversifiëring van de gasvoorziening, enz.) en structurele maatregelen nemen door de strategie voor de periode tot 2030 te herzien, met bijzondere aandacht voor de vermindering van het energieverbruik en investeringen in koolstofarme alternatieven, waaronder hernieuwbare energiebronnen.
Maar volgens een studie van het Franse Instituut voor Internationale Betrekkingen zijn er grote kloven tussen de theorie over groene energie en de praktijk. [i] Er dreigt een conflict te ontstaan tussen milieu- en klimaatvereisten, en dat moet goed worden opgelost door middel van een samenhangend beleid, want anders zal het zich blijven voortslepen en tot onenigheid leiden.
Om de richtlijn ten uitvoer te leggen is het nodig de al te ingewikkelde administratieve processen te vereenvoudigen en de trage afgifte van vergunningen voor de ingebruikneming van systemen die groene energie opwekken, te verhelpen. Verdere manieren zijn uniforme werkplekken en termijnen, en een toename van het aantal personeelsleden in de betrokken overheidsinstellingen. Het voorspellen van de behoeften voor aansluiting op netwerken voor hernieuwbare energie zal ook helpen om de ontwikkeling van het netwerk te versnellen.
De schaalvergroting van hernieuwbare energiebronnen tot ten minste 40% zonder het hele systeem bij te werken en te digitaliseren, zal de burgers heel wat kosten. Een uniforme systeembenadering moet ook worden verankerd in de systeemontwikkelingsplannen op Europees en nationaal niveau, en deze uniforme systeembenadering moet in het hele pakket worden toegepast.
Ook moeten beleidsmakers en regelgevers zich bewust zijn van de kosten van vertragingen en de voordelen van tijdigheid in ruimere zin, niet alleen als het gaat om de aanleg van infrastructuur en nieuwe netwerken, maar ook als het gaat om een efficiënter gebruik van bestaande netwerken. Er is een aanpak nodig met een instrumentarium dat rekening houdt met de interactie van hulptechnologieën, waaronder opslag, zowel gecentraliseerd als gedecentraliseerd.
Er zijn in de EU namelijk een aantal bureaucratische hinderpalen voor een snelle invoering van groene energie. Zo duurt het verkrijgen van vergunningen voor de bouw van onshore windturbines in Italië gemiddeld vijf jaar, en niet zes maanden, zoals de wet voorschrijft. Deze vertragingen hebben het stationeringspercentage teruggebracht tot ongeveer 200 MW per jaar.
En dat is bij lange na niet het niveau dat nodig is om Italië's doelstelling van 70 GW aan hernieuwbare energiecapaciteit tegen 2030 te halen. Het effect op de investeringen is overduidelijk: de recente aanbesteding van Italië voor hernieuwbare energiebronnen mislukte, met als resultaat dat slechts 975 MW werd toegewezen voor projecten op nutsschaal, op een totaal van 3.300 MW dat was voorgesteld.
Maar in de VS worden de doelstellingen voor de productie van koolstofvrije elektriciteit tegen 2035 ook bedreigd door problemen bij de afgifte van vergunningen, wanneer windenergieprojecten een uitgebreide lijst van inspecties en vergunningen moeten doorstaan. Op federaal niveau gaat het daarbij om inspecties of goedkeuringen op grond van een aantal wetten. Federale agentschappen doen er gemiddeld 4,5 jaar over om milieu-effectrapporten op te stellen overeenkomstig de National Environmental Policy Act. En dit is nog maar de eerste tegenstrijdigheid, die gebaseerd is op bureaucratische procedures.
Groene waterstof en eco-hybriden
In het rapport van de Global Wind Energy Council wordt de rol van milieuvriendelijke waterstof en Power-to-X toepassingen omschreven voor het diepgaand decarboniseren van industriële sectoren en het zorgen voor opslag op lange termijn. Vermeldenswaard is dat volgens één scenario tegen 2050 een kwart van de elektriciteitsproductie in de wereld naar de productie van milieuvriendelijke waterstof zal gaan, waarvoor ongeveer 10.000 GW aan wind- en zonne-energie nodig zal zijn.
Het afgelopen jaar is de belangstelling voor waterstof wereldwijd nog meer toegenomen, en steeds meer landen hebben nationale draaiboeken of strategieën op het gebied van waterstof aangekondigd. In 2021 zijn meer dan 30 landen begonnen met het ontwikkelen of publiceren van een waterstofstrategie.
China heeft bijvoorbeeld in 2016 een routekaart voor waterstof in de transportsector uitgebracht en waterstofenergie in zijn huidige vijfjarenplan (2021-2025) als een van de belangrijkste toekomstige industrieën genoemd, samen met de ontwikkeling van kwantuminformatie en de lucht- en ruimtevaartindustrie. [ii]
India heeft in 2021 zijn nationale waterstofmissie gelanceerd, die tot doel heeft de binnenlandse productie van milieuvriendelijke waterstof uit te breiden en potentiële mandaten voor raffinaderijen en kunstmestbedrijven om milieuvriendelijke waterstof en milieuvriendelijke ammoniak in industriële processen in te voeren.
De EU heeft "groene waterstof" opgenomen in haar Europese Groene Overeenkomst, die in 2020 werd aangekondigd, en merkt op dat waterstofnetwerken van vitaal belang zijn voor een "schone en circulaire economie". [iii]
Windenergie werkt momenteel rechtstreeks samen met een aantal industriële sectoren om te zorgen voor decarbonisatie met milieuvriendelijke waterstof als brandstof. Zo heeft Vattenfall samengewerkt met de Zweedse staalfabrikant SSAB en het mijnbouwbedrijf LKAB aan een proefinstallatie voor de productie van sponsijzer met gebruikmaking van groene waterstof. [iv]
Deze wisselwerking leidt tot het ontstaan van hybride projecten. In het algemeen neigt alle groene energie naar hybriden. Zo worden zonnepanelen gecombineerd met windgeneratoren (omdat het ontbreken van zonlicht of wind afzonderlijk onvermijdelijk zal leiden tot stilstand van apparatuur, wat gevolgen zal hebben voor de energievoorziening). Maar traditionele energie is ook gedeeltelijk verbonden met milieu-benaderingen. En dit is de tweede tegenstrijdigheid.
Verbinding van eco-energie met zeldzame aardmetalen
Voormalig Amerikaans assistent-staatssecretaris voor wereldzaken Aaron Ringel merkt op dat naarmate hernieuwbare energietechnologieën, waaronder elektrische voertuigen, zonnepanelen en lithium-ionbatterijen, meer op de voorgrond treden, de vraag naar zeldzame aardmetalen toeneemt. Maar de Verenigde Staten zijn bijna volledig afhankelijk van de invoer van zeldzame aardmetalen.
Tot de jaren tachtig waren de Verenigde Staten zelfs wereldleider in de winning van zeldzame aardelementen. Maar een kortzichtige verschuiving naar de invoer heeft ertoe geleid dat Amerika's binnenlandse mijnbouwcapaciteit is opgedroogd. Het resultaat is de huidige controle van Peking over de aanvoer van deze belangrijke hulpbronnen.
China levert meer dan 85% van de wereldreserves aan zeldzame aardelementen en herbergt ongeveer twee derde van de wereldvoorraad aan schaarse metalen en mineralen zoals antimoon en bariet. [v]
In 2021 stond in een persbericht van het Office of Fossil Energy van het Amerikaanse Ministerie van Energie dat de VS momenteel 80% van hun zeldzame aardelementen rechtstreeks uit China importeren, en de rest via andere landen indirect uit China komt. De VS zijn volledig afhankelijk van de invoer van 14 van de 35 belangrijkste mineralen. Meer recent werd gemeld dat Chinese bedrijven reeds actief bezig zijn met de mijnbouw in Afghanistan. China ontkent van plan te zijn de uitvoer van zeldzame aardelementen als wapen te gebruiken - tenzij er nationale veiligheidsbelangen op het spel staan. [vi]
Het Congres en de regering hebben onlangs een aantal stappen ondernomen om deze kwetsbaarheid aan te pakken. Zo onderzoekt het Ministerie van Energie nieuwe methoden om zeldzame aardelementen te verwerken. En het Congres tracht de binnenlandse high-tech produktie uit te breiden met een wetgevingspakket dat gebaseerd is op de Mededingingswet in Amerika.
Interessant is dat, ondanks de nadruk op een veilig milieu, Amerika afhankelijk blijft van China's beslist niet milieuvriendelijke mijnbouw. Giftige meren en giftige stortplaatsen verschijnen in China tegelijk met de snelle en winstgevende exploitatie van zeldzame aardlagen.
Deze aanpak is dubbel schadelijk voor de belangen van bedrijven die zich houden aan strenge milieubeschermingsmaatregelen in de wereld. Zo heeft The Metals Company (TMC), genoteerd aan de NASDAQ-beurs, de mogelijkheid aangetoond van diepzeemijnbouw van belangrijke mineralen. Het bedrijf exploreerde de grootste bekende afzetting van metalen die geschikt zijn voor de vervaardiging van batterijen op de planeet - de Clarion Clipperton zone in de Stille Oceaan. Het verwerkt nu met succes belangrijke batterijmetalen, waaronder nikkel en koper, uit diepzeeknollen op een zodanige manier dat er bij de verwerking weinig afval ontstaat.
De ontginning van mineralen en zeldzame aardelementen is echter slechts de eerste stap. Om een concurrentievoordeel te behalen, moet de hele toeleveringsketen worden bestreken, met inbegrip van recycling en verwijdering.
Hoewel in de VS de opvatting heerst dat zij hun leiderschap in de high-tech produktie kunnen herstellen - en dat kunnen doen met bescherming van het milieu. President Biden zou daarvoor de Defence Production Act gebruiken, om een veilige binnenlandse winning van de belangrijkste mineralen en zeldzame aardmetalen te beginnen. [vii]
Hoe het ook zij, de huidige winning van zeldzame aardmetalen voor het gebruik ervan in groene energie is het ontstaan van mijnen en steengroeven, wat duidelijk niet past in de milieubenadering. Dit is de derde tegenstrijdigheid. En de vierde is het probleem van het recycleren van dezelfde windturbines of zonnepanelen. Daar bestaat nog geen groene technologie voor.
Tegenstrijdigheden in de EU
Maar zelfs met de intensivering van de bouw van nieuwe windmolenparken en zonneparken ontstaan er nog meer tegenstrijdigheden. Dit is een van de meest lastige vragen van deze tijd, omdat het antwoord noodzakelijkerwijs verwijzingen bevat naar de prijzen van koper, staal, polysilicium en bijna alle metalen en minerale goederen. Bovendien kost de bouw van deze installaties tijd, meer tijd dan bijvoorbeeld het overschakelen op LNG (als men over importterminals beschikt) of steenkool.
En in het onlangs gepubliceerde plan om het verbruik van Russisch gas - en ook van olie en steenkool - te verminderen, heeft de Europese Commissie groot ingezet, niet op wind- en zonne-energie, maar op meer gas en steenkool.
Dit is hetzelfde Europa dat van plan was om tegen 2030 al zijn kolencentrales te sluiten om de doelstellingen van de Overeenkomst van Parijs inzake emissiereductie te halen. Datzelfde Europa zet ook in op de vervanging van aardgas door stookolie om nog eens 10 miljard kubieke meter Russisch gas te vervangen.
In totaal schijnt de Europese Commissie van plan te zijn om meer dan de helft van het Russische gasverbruik te vervangen door andere fossiele brandstoffen. Ter vergelijking: men verwacht dat het aandeel van wind- en zonne-energie in de vervanging van Russisch gas ongeveer 22,5 miljard kubieke meter zal bedragen, terwijl 10 miljard kubieke meter uit windenergie en 12,5 miljard kubieke meter uit zonne-energie zal komen. Maar dat is niet zo veel voor een regio die de ambitie heeft om in de kortst mogelijke tijd de groenste van de planeet te worden.
Het lijkt er dus op dat de realiteit van energievoorziening en -verbruik zich opnieuw doet gelden, nu de EU zich in een gascrisis bevindt. Als haar plan veel meer verbruik van fossiele brandstoffen inhoudt, dan moeten fossiele brandstoffen gemakkelijker - en sneller - te winnen zijn, en mogelijk goedkoper dan wind- en zonne-energie. Waarom zou men die anders kiezen in plaats van hernieuwbare energiebronnen? [viii] Dit is de vijfde ingewikkelde tegenstrijdigheid.
Veelbelovende projecten
Met de ontwikkeling van alternatieve energie rijst natuurlijk de vraag van de herverdeling ervan. Aangenomen wordt dat onderzeese elektrische kabels vaker gebruikt zullen worden, naarmate regeringen hun energiestrategieën in de richting van hernieuwbare energiebronnen bijsturen. Wanneer landen hun wind- en zonne-energie ontwikkelen, zullen er meer stimulansen zijn voor de aanleg van onderzeese kabels die de verdeling van elektriciteit tussen regio's kunnen vergemakkelijken.
Er zijn reeds plannen om de eerste van vele nieuwe grote kabels tussen het VK en Duitsland te leggen, tegen een geraamde kostprijs van 1,95 miljard dollar. Het NeuConnect-project zal de transmissie van 1,4 GW elektriciteit van en naar de twee landen mogelijk maken via onderzeese kabels over een afstand van meer dan 450 mijl. Het project werd de "onzichtbare energiesnelweg" genoemd, die de distributie van elektriciteit tussen het Verenigd Koninkrijk en Duitsland mogelijk maakt. [ix]
Er zijn belangrijke contracten voor in totaal meer dan 1,5 miljard pond (1,95 miljard dollar) gegund voor een groot interconnectorproject dat Duitsland en het VK met elkaar zal verbinden, nu landen over de hele wereld proberen hun energievoorziening te versterken te midden van de aanhoudende crisis in Oekraïne.
Het NeuConnect-project draait om onderzeese kabels die de transmissie van 1,4 gigawatt elektriciteit in beide richtingen mogelijk zullen maken tussen het VK en Duitsland - de twee grootste economieën van Europa. De lengte van de interconnector bedraagt 725 kilometer, of iets meer dan 450 mijl.
De kabel zal lopen van het Isle of Grain in Kent in Engeland naar de Duitse regio Wilhelmshaven, waarbij Britse, Nederlandse en Duitse wateren zullen worden doorkruist. Na de aanleg zal de kabel elektriciteit kunnen leveren aan 1,5 miljoen huishoudens.
De goedgekeurde contracten omvatten werkzaamheden voor het leggen van kabels en convertorstations, waarbij zowel Siemens als Prysmian contracten hebben gekregen om aan het project te werken. Siemens zal een hoogspanningsgelijkstroomtransmissiesysteem (HVDC) leveren, terwijl de Italiaanse kabelproducent Prysmian Group het ontwerp, de fabricage, de installatie, het testen en de inbedrijfstelling van de NeuConnect-interconnectie zal leiden.
De aanleg zal naar verwachting dit jaar beginnen, waardoor het Verenigd Koninkrijk "gebruik kan maken van de uitgebreide energie-infrastructuur van Duitsland, met inbegrip van zijn aanzienlijke hernieuwbare energiebronnen." Bovendien "zal de nieuwe verbinding met het VK helpen de huidige knelpunten weg te werken waar windturbines vaak worden stilgelegd wegens het overschot aan opgewekte hernieuwbare energie."
Het NeuConnect consortium, dat geleid wordt door Meridiam, Kansai Electric Power en Allianz Capital Partners, praat al enige tijd over deze ontwikkeling, maar de sancties tegen Rusland hebben de Europese regeringen gedwongen om veel sneller op zoek te gaan naar alternatieve energiebronnen. Naast het zoeken naar alternatieve bronnen voor de olie- en gasvoorziening zijn verschillende regeringen bezig met het ontwikkelen van strategieën om hun projecten voor hernieuwbare energie te versnellen en wordt zelfs voor het eerst in vele jaren gesproken over het verhogen van de nucleaire capaciteit.
Dit is echter niet de eerste onderzeese kabel die in Europa wordt goedgekeurd, want vorig jaar zijn de werkzaamheden begonnen aan een reusachtige onderzeese kabel die het VK met Noorwegen moet verbinden. De 450 mijl lange North Sea Link (NSL), ter waarde van 1,86 miljard dollar, is een joint venture tussen British National Grid en het Noorse Statnett.
De twee landen willen de waterkrachtbronnen van Noorwegen en de windenergiebronnen van het VK delen, waardoor elk van hen de productie zal kunnen optimaliseren om aan de vraag te voldoen. Het National Grid legde uit: "Wanneer de vraag in het VK hoog is en de windproductie laag, kan waterkracht uit Noorwegen worden ingevoerd."
Zowel het VK als Noorwegen zijn grote spelers. Maar Noorwegen beweert dat 98% van zijn elektriciteit wordt opgewekt uit duurzame energiebronnen, hoofdzakelijk waterkracht. Ondertussen heeft premier Boris Johnson in het VK een doelstelling aangekondigd om tegen 2035 100% van de elektriciteit in het VK uit hernieuwbare bronnen te halen.
En plannen voor het leggen van onderzeese kabels worden niet alleen in Europa ontwikkeld, maar verspreiden zich ook over verschillende continenten. Vorig jaar kondigden Griekenland en Egypte aan dat zij aan het onderhandelen waren over een mogelijke onderzeese connector van 2 GW die over de Middellandse Zee zou lopen om de elektriciteitssystemen van de landen met elkaar te verbinden. [x]
Dit zal het eerste project in zijn soort zijn dat Europa met Afrika verbindt, waaruit blijkt dat er een enorm potentieel is om de interregionale banden uit te breiden. En Griekenland overweegt ook plannen om een Euro-Aziatische koppellijn aan te leggen die van Israël via Cyprus naar het Griekse vasteland zal lopen.
Wanneer de kabel klaar is, zal hij 1.500 km lang zijn, en zal hij tussen de regio's 1 GW tot 2 GW aan elektriciteit vervoeren, door de elektriciteitsnetten in Israël, Cyprus en Griekenland met elkaar te verbinden. Volgens de eerste prognoses zou de kabel in 2022 klaar zijn, maar volgens nieuwe ramingen zal hij in 2024 klaar zijn en bijna $823 miljoen kosten. De financiering zal gedeeltelijk van de EU komen en zal bijdragen tot het beëindigen van het energie-isolement van Cyprus. [xi]
Maar ook hier rijst de kwestie van de politieke en technologische risico's bij het leggen van dergelijke kabels en interconnectoren.
De geopolitiek van elektriciteit
Dit alles wijst erop dat het geopolitieke belang van elektriciteit van oudsher onderschat is, maar met de wereldwijde overgang naar milieuvriendelijker energie en de uitbreiding van het gebruik van hernieuwbare energiebronnen ("energietransitie") worden de elektrische netten steeds belangrijker en winnen zij aan belang.
Met name Peking bevordert het mondiale elektriciteitsvoorzieningssysteem via zijn "One Belt, One Road"-initiatief. Het Duitse Instituut voor Internationale Zaken en Veiligheid merkt op dat de gevolgen van de eenmaking van de elektrische netten voor de internationale betrekkingen en de geopolitiek vandaag de dag de nauwste studie verdienen. [xii]
De studie zegt dat de continentale zone Europa-Azië (d.w.z. Eurazië) een bijzondere dynamiek vertoont. Nieuwe configuraties van elektrische energie-infrastructuur - in de vorm van interconnectoren (d.w.z. grensoverschrijdende transmissielijnen die netwerken met elkaar verbinden) en geïntegreerde elektriciteitsnetten - bouwen de ruimte opnieuw op, en herdefiniëren de verhouding tussen het centrum en de periferie.
Naast de oude aantrekkingscentra - Rusland en de EU - komen er nieuwe op. Daartoe behoren niet alleen China, maar ook Turkije, Iran en India. Hun netwerken zijn nog niet zo nauw met elkaar verbonden als in Europa en sommige delen van de voormalige Sovjet-Unie, maar toch zijn er momenteel plannen om ze met elkaar te verbinden. Als gevolg daarvan worden gebieden die vroeger als perifeer werden beschouwd, zoals het oostelijk Middellandse-Zeegebied, het gebied rond de Zwarte Zee en de Kaspische Zee, en ook Centraal-Azië, snel objecten van concurrentie.
Elektriciteit is aangesloten op het net. Elektriciteit verplaatst zich bijna met de snelheid van het licht en verbindt verre punten met elkaar en bestrijkt uitgestrekte ruimten in een onderling verbonden netwerk. Elektrische netwerken ("infrastructuur") geven op lange termijn vorm aan regio's en creëren hun eigen topografie, die de organisatie van het economische en sociale leven binnen een geografisch gebied weerspiegelt. Het stroomvoorzieningssysteem is de basis van elke economie, en de elektrische netwerken vormen de belangrijkste infrastructuur.
De wisselwerking van drie factoren - het elektrische net, de ruimte en de geopolitieke macht - verdient bijzondere aandacht. Infrastructuurnetwerken creëren techno-politieke en techno-economische invloedssferen. Aangezien energieruimten de staatsgrenzen en de wettelijke jurisdicties overschrijden, zorgen zij voor de verspreiding van geopolitieke macht. De kwetsbaarheid van staten voor de projectie van macht en invloed van buitenaf hangt ook af van hoe betrouwbaar en stabiel de elektrische netwerken zijn.
En de Europese Gemeenschap en de Europese Unie zijn nooit identiek geweest aan het meer algemene concept van het "Geëlektrificeerde Europa". De uitbreiding en synchronisatie van het net hangt daar nog steeds in de eerste plaats af van economische en geografische omstandigheden. Ondanks het algemene politieke en juridische kader is de technische en marktintegratie binnen de EU zeer ongelijkmatig en met vertraging verlopen.
Met de totstandbrenging van de interne markt streefde de EU ook naar integratie en harmonisatie op politiek, technisch en economisch niveau. Maar de overeenkomstige fysieke knooppunten en controlecentra van technische, operationele, economische en politieke macht overlappen elkaar niet, noch qua plaats, noch qua organisatiestructuur.
Aan de hand van het voorbeeld van de zeldzame aardmetalen kan men zien dat het beleid van Peking de doorlaatbaarheid van ruimten en invloedssferen laat zien, en ook de mate waarin politieke macht geprojecteerd kan worden via "verbindende schakels". De projectie van de macht, uitgevoerd door de uitbreiding van de hoogspanningslijnen en de ontwikkeling van netwerken, leidt tot de herordening van grote economische ruimten. En die worden zeker gekenmerkt door geopolitieke ambities. In zo'n vluchtig regelgevend kader roept de discrepantie tussen de niveaus van onderlinge verbindingen en de regelgevende benaderingen een aantal geopolitieke problemen op.
Elektrische verbindingen en netwerken kunnen op drie belangrijke manieren geopolitieke belangen dienen. Politieke actoren kunnen ze gebruiken om asymmetrische afhankelijkheid tot stand te brengen; zij kunnen ze gebruiken om marktdominantie, regelgevende dominantie, en technische en economische dominantie tot stand te brengen; en tenslotte kunnen zij ze gebruiken om mercantiele doeleinden te bereiken.
In dergelijke situaties is een klassiek voorbeeld het werk Völkerrechtliche Großraumordnung van Carl Schmitt uit 1939, namelijk dat er op het niveau van technische en organisatorische ontwikkeling een verband bestaat tussen grote gebieden, economische betrekkingen en energie- en elektriciteitsnetwerken.
Dit geldt ook voor het meten van groene energie. Ondanks de verklaarde doelstellingen beschikt het Westen niet over voldoende troeven en middelen om dit wereldomspannende project uit te voeren zonder de medewerking van grote energiespelers als Rusland, Iran en China, waar ieder zijn eigen sterke punten heeft. Dezelfde aardgas- en kernenergie kunnen ook tot de groene economie gerekend worden, de vraag is vanuit welk standpunt men deze industrieën moet bekijken.
_____
[I] https://www.ifri.org/sites/default/files/atoms/files/nies_eu_plan_renewables_2022.pdf
[ii] https://cset.georgetown.edu/wp-content/uploads/t0284_14th_Five_Year_Plan_EN.pdf
[iii] https://www.fch.europa.eu/news/european-green-deal-hydrogen-priority-area-clean-and-circular-economy
[iv] https://group.vattenfall.com/uk/what-we-do/roadmap-to-fossil-freedom/industry-decarbonisation/hybrit
[vii] https://www.realclearenergy.org/articles/2022/04/05/end_us_dependence_on_mining_in_china_825505.html
[viii] https://oilprice.com/Energy/Energy-General/Why-Renewables-Cant-Solve-Europes-Energy-Crisis.html
[ix] https://www.cnbc.com/2022/04/12/huge-undersea-cables-to-give-uk-germany-first-ever-energy-link.html
[x] https://balkangreenenergynews.com/several-undersea-power-cables-about-to-connect-europe-with-africa/
[xii] https://www.swp-berlin.org/en/publication/geopolitics-of-electricity-grids-space-and-political-power
Vertaald door Robert Steuckers
