Geschiedenis van onze politieke en activistische involutie

Onlangs dacht ik na over hoe het kon gebeuren dat de operationele capaciteit van een politieke oppositie is uitgestorven en nu in wezen vanaf nul moet worden opgebouwd.

Toegegeven dat dit het probleem der problemen van vandaag is, en dat de oorzaken, zoals bij elk historisch proces, meervoudig zijn, wil ik kort stilstaan bij één oorzaak, van specifiek culturele aard.

Het tijdperk van democratie en politieke oppositie van onderaf was een beperkte periode die begon rond het midden van de 19de eeuw en waarin de Marxistische les een fundamentele rol speelde.

Meer bepaald was de Marxiaanse les van fundamenteel belang om te begrijpen, en de mensen te doen begrijpen, hoe in de moderne wereld elke verandering van gewoonte en mening die hegemoniaal wordt, altijd een primaire wortel heeft in de "structuur", d.w.z. in de sfeer van de economische productie en het daarmee samenhangende beheer van de macht.

Als men zich bij de beschrijving van de gebeurtenissen niet bewust is van deze structurele wortel, als men niet begrijpt hoe het probleem dat wordt aangepakt moet worden geplaatst in relatie tot de (vaak samenvallende) mechanismen van economische en machtsverdeling, verliest men uiteindelijk de enige sfeer uit het oog waar de oorzakelijk beslissende hefbomen kunnen worden bewogen.

Als men dit feit in herinnering brengt, kan men niet anders dan denken aan de generatieverdeling van het huidige politieke bewustzijn.

Herhaalde ervaringen, van handtekeninginzamelingen tot openbare debatten en bijeenkomsten, wijzen op een eensluidend beeld: de generatieverdeling van het politieke bewustzijn volgt bijna perfect een neerwaartse curve. Degenen die de meeste aandrang tonen om iets te doen aan de machtsmiddelen zijn de oudsten, en naarmate men ouder wordt krimpt het aantal politiek bewusten, tot ze bijna verdwijnen in de sfeer van de jongeren en zeer jongeren (zeg 18-24 jaar).

Nu is het belangrijk op te merken dat dit een historisch ongekend feit is. Tot voor kort behoorden jongeren tot de rangen van de "opruiers", universiteiten zijn altijd broeinesten van protest geweest, politieke passie werd geboren op de biografische drempel tussen studie en intrede in het beroepsleven. En dat is ook logisch, want de inzet en energie die nodig zijn voor kritische politieke participatie zijn eerder te vinden bij een twintigjarige dan bij een zestigjarige.

De vraag is dus: wat is er met ons gebeurd?

Voor een aanwijzing hoeven we alleen maar te kijken naar het politiek activisme onder jongeren, dat inderdaad nog steeds bestaat, maar waarvan de vorm leerzaam is. Het is interessant om te zien op welke thema's dit activisme zich tegenwoordig richt. Een korte inspectie zal het volgende aan het licht brengen

1) Een milieuactivisme gericht op klimaatverandering;

2) Kwesties van genderidentiteit, gendergeweld, gendergelijkheid, zelfbeschikking van mannen en vrouwen, gendertaal;

3) Disney-achtig animalisme en zelfkastijding van voedselpraktijken (veganisme, verheerlijking van synthetisch vlees en insectenmeel, enz;)

4) voor de durvers, enkele beroepen op "mensenrechten" in een zeer selectieve versie (waarbij de schendingen overigens allemaal en alleen bij de vijanden van Amerika voorkomen).

Wat essentieel is om te benadrukken is hoe daartegenover kan staan en bestaat:

1) een echt "structureel" milieubewustzijn;

2) een structureel-historisch besef van de seksuele arbeidsverdeling (en de gebruikelijke gevolgen daarvan);

3) een analyse van de vormen van "reïficatie" van de gevoelige natuur (dieren) in de moderne industrialisatie;

4) een politiek bewustzijn van de uitbuiting en schending van de menselijke natuur.

En in elk van deze gevallen is het mogelijk echte problemen te herkennen door ze te plaatsen in het algemene kader van de processen van economische productie en machtsverdeling in de hedendaagse wereld.

Maar niets van dit alles maakt meestal deel uit van het politieke activisme van jongeren, dat in plaats daarvan zijn agenda van "betwisting" van bovenaf ontvangt, in een vorm die rigoureus gesteriliseerd is van zijn structurele implicaties.

Met andere woorden, de terreinen waarop zij hun betwisting kunnen uitoefenen en de vormen waarin zij de problemen kunnen identificeren, worden van ondoorgrondelijke hoogte gegoten, via het media-apparaat en de indoctrinatie op school en de universiteit. Zo worden comfortabele bubbels van contestatie gecreëerd, met het progressieve certificaat van goedheid geleverd door erkende bronnen.

Het oude systeem van sociale controle wisselde de gewelddadige onderdrukking van jeugdige brandhaarden af met periodieke oorlogszuchtige conflicten om ze te laten luchten; het nieuwe systeem van controle daarentegen voorziet al in uitgeruste kampen waar neprevoluties met kartonnen zwaarden kunnen worden opgevoerd, op eilanden zonder communicatie met het vasteland waar de echte macht zijn spelletjes speelt.

Dit proces van het bouwen van artefactuele omheiningen, zonder structurele verankering, is echter niet nieuw, en het is verkeerd om de aandacht vandaag alleen op de jongeren te richten. Het is een proces dat op zijn minst in de jaren tachtig is begonnen, en dat zich in de loop der tijd alleen maar heeft uitgebreid en verfijnd. Alle conceptuele inspanningen van het Marxiaanse (deels al Hegeliaanse) denken, die vervolgens gedurende meer dan een eeuw zijn ontwikkeld, zijn weggevaagd met het bleekmiddel van de nieuwe mediamacht.

Vandaag de dag verspreiden deze zorgvuldig ontmantelde "politieke" agenda's zich en laten hun karakteristieke schrille stemmen horen, die vervolgens weerklinken, misschien in zekere mate welwillend berispt, maar uiteindelijk gezegend, door de woordvoerders van de macht.

We zijn dus teruggevallen in een analyse van de geschiedenis, de politiek en de geopolitiek die zich, zonder te beseffen wat de echte hefbomen van de macht zijn, met lichaam en ziel wijdt aan moraliserende lezingen van de wereld, aan misdaadnieuws, aan goedbedoeld schandaal, aan politieke correctheid, aan politieke roddels.

Geopolitieke lezingen woekeren en bloeien waar Poetin slecht is en de Russen ogres zijn; sociale lezingen waar critici van de verschillende "genderideologieën" afschuwelijke homofoben zijn; waar iedereen die een Chinees niet op commando omhelst een "fascist" is, en iedereen die hem na het tegenbevel omhelst een "stalinist" is; ecologische lezingen waar mensen musea bekladden omdat "er geen minuut te verliezen is", alvorens naar huis te gaan naar de LTZ om op de 88-inch Smart TV te spelen; enz. enz. enz.

Deze infantilisering van de historisch-politieke analyse maakt elk "activisme", dat de wereld onderzoekt alsof de verdeling van morele adjectieven centraal staat, fataal onmachtig. En als iemand hen erop wijst dat al dat hysterische gekrijs niet eens een kriebel veroorzaakt bij de macht, die integendeel juicht, hebben ze een ander moreel attribuut klaar: je bent cynisch.

De compartimentering van het protest volgens vooraf voorbereide ideologische hekken veroorzaakt, naast een effect van substantiële onmacht, een volledig verlies van evenwicht en vermogen om de proporties van de problemen in te schatten.

Elk van deze omheinde ideologische spelletjes verschijnt voor degenen die ze bijwonen als een kosmos, het enige gezichtspunt van waaruit de hele wereld het best kan worden gezien. En dit wekt een waanzinnige vatbaarheid op bij de frequenteerders van die omheiningen, omdat zij al hun energie en passie investeren in dat zorgvuldig afgebakende veld: er zijn mensen die twee keer per dag langs de oude dame lopen die in de flat naast hen op sterven na dood is, maar met bloeddoorlopen ogen rukken als je een afkeurend geslachtswoord gebruikt; er zijn mensen die verontwaardigd zijn over de mensenrechtenschendingen in Wit-Rusland (waar ze nog nooit een voet hebben gezet) en je vervolgens uitleggen dat het terecht is om de 'novax' te ontslaan en van ziekenhuiszorg te beroven; er zijn zelfs studenten die meritocratie claimen en vervolgens op Calenda stemmen...

Al met al ziet het plaatje er als volgt uit, terwijl de echte macht ons veerkracht adviseert omdat je minder lijdt als je de vorm aanneemt van de laars die op je trapt, terwijl hij ons adviseert geen kinderen te krijgen en niet met pensioen te gaan omwille van de toekomst, terwijl hij je elke dag uitlegt dat je mobiel moet zijn om te werken waar je nodig bent en dat je moet stoppen met bewegen omdat je het klimaat verpest, terwijl hij op uw hoofd pist en uitlegt dat u zo geld bespaart op de douche, terwijl dit alles en nog veel meer gaande is, kibbelt de beroemde "massa" woedend over respectvolle sterretjes, de dwingende urgentie van het antifascisme en de aspergerechten.

Want geen onrecht blijft ongestraft.

Bron

Vertaling door Robert Steuckers