De EU en de sanctieregeling

In verband met de speciale militaire operatie in Oekraïne heeft het collectieve Westen een reeks sancties opgelegd, niet alleen aan Rusland, maar ook aan de Republiek Wit-Rusland. De vraag die nu volgt is dan ook: welke gevolgen hebben de sancties, in samenhang met de speciale militaire operatie (SMO), voor de Euraziatische Economische Unie (EAEU) en welke scenario's zijn mogelijk voor de Unie zelf?

De EAEU is de eerste ervaring met volledige economische integratie in de post-Sovjetruimte. Het is gebaseerd op de eenmaking van economieën die verschillen in omvang en structuur, maar met een gelijk besluitvormingsproces. De snelheid van de integratie hangt af van de overeenstemming over controversiële kwesties tussen alle deelnemers. Vandaag de dag is het het enige instrument om de handel tussen de belangrijkste partners te rationaliseren en de binnenlandse produktie te stimuleren in het belang van de nationale economieën van de E.E.G.-landen.

Nog niet zo lang geleden werd er serieus gesproken over de oprichting van vrijhandelszones met ontwikkelde landen, zoals Zuid-Korea. Nu lijkt zelfs het aankaarten van zo'n kwestie utopisch. Het opleggen van sancties aan Rusland door Singapore ruïneert alle plannen om overeenkomsten te sluiten over vrij verkeer van diensten en investeringen met de landen van de EAEU, althans met Rusland en Wit-Rusland (dergelijke overeenkomsten worden door elk EU-lid afzonderlijk gesloten).

Wat de EAEU-landen produceren

Na de verscherping van de sanctieregeling en het gedeeltelijke isolement van Rusland zal de keuze van de buitenlandse partners van de EU steeds meer door politieke factoren worden bepaald. Dit zal de Russische partners van de EU, die aanvankelijk hoopten op een heel ander scenario voor de Euraziatische integratie, waarschijnlijk niet bevallen.

"Het graanprobleem is een van de indicatoren van de voedselzekerheid, zowel in de Euraziatische Economische Unie in haar geheel als in elk afzonderlijk land. Ook de hele wereldlandbouwmarkt kampt met dit probleem. Het algemene niveau van zelfvoorziening in de OAE heeft 93% bereikt. Het verhogen van de zelfvoorziening is een van de doelstellingen van een gecoördineerd agro-industrieel beleid en van de regulering van de gemeenschappelijke landbouwmarkt.

De specialisatie van de produkten van elk land speelt een belangrijke rol, rekening houdend met de historische tradities en de klimatologische omstandigheden. Hierdoor kunnen de lidstaten van de EAEU concurreren en met succes zowel grondstoffen als sterk verwerkte producten uitvoeren. Wit-Rusland, bijvoorbeeld, is van oudsher leverancier van melk en zuivelproducten. Armenië voorziet in de behoefte van de bevolking aan vers fruit. Rusland produceert granen en verwerkte produkten, vlees en vis, suiker en plantaardige olie.

Het tweede probleem is de ontoereikende zelfvoorziening voor sommige produkten. Bijvoorbeeld in fruit en bessen. De Euraziatische Economische Commissie (EEG) werkt aan voorstellen voor steunmaatregelen van de overheid die de produktie van fruit en bessen in de EE-landen moeten helpen verhogen. Ook de mate van zelfvoorziening op het gebied van materiële, technische en produktiemiddelen is belangrijk. De EAEU voert actief genetische technologieën, plantaardig materiaal en zaden in. Om de plaatselijke produktie te verhogen werkt de Euraziatische Economische Commissie aan maatregelen ter ondersteuning van de zaadproduktie.

De ontwikkeling van de samenwerking op produktiegebied speelt een belangrijke rol bij het garanderen van de voedselzekerheid in de EGA. Wit-Rusland produceert twee keer zoveel suiker als het verbruikt en exporteert de rest naar EU-landen. Tezelfdertijd kan in Wit-Rusland geen suikerbietenzaad met een hoge opbrengst worden geproduceerd wegens het ongeschikte klimaat. Volgens de EEG kunnen Armenië en Kirgizië deze zaden echter produceren, waardoor een echte samenwerking met een uitgesproken synergie-effect gewaarborgd is. De lidstaten van de EU zullen niet langer afhankelijk zijn van derde landen voor de levering van bietenzaad en de invoer van suiker.

Omzeilen van economische sancties

De reikwijdte van de sancties tegen de Russische economie is vandaag veel groter dan in 2014. De buitenlandse partners van de EAEU lopen nu het risico getroffen te worden door sancties van de VS en de EU. Dit betekent niet dat andere landen de onderhandelingen met de lidstaten van de EAEU volledig zullen staken, hoewel dit scenario niet moet worden afgewezen. Potentiële partners zullen nu zorgvuldiger de voorwaarden van de onderhandelingen bestuderen en de risico's zorgvuldig inschatten.

Door de grootschalige sancties tegen Rusland en Wit-Rusland wordt de Euraziatische Economische Unie geconfronteerd met de kwestie van verdere integratie. De EAEU heeft reeds een aantal douanemaatregelen genomen om de invoer van kritieke goederen vlot te laten verlopen. Deze maatregelen werden hervormd na de pandemie van het coronavirus. Hun nationale munteenheden beginnen gebruikt te worden. In Armenië is er een groot potentieel voor invoersubstitutie bij de voedselproduktie. Dit is te danken aan de coöperatieve leveringen uit de landen van de EAEU, die geraamd worden op 110,5 miljoen USD, terwijl de invoersubstitutie van Rusland kan oplopen tot meer dan 112 miljoen USD.

Zelfs in aanwezigheid van druk en sancties van buitenaf kunnen de deelnemers aan de Euraziatische integratie binnen de EAEU manoeuvreren, geschillen in multilateraal verband oplossen en, indien zij dat wensen, de integratie op weg naar een gemeenschappelijke markt verdiepen.

Daaruit volgt dat de UEEA haar geplande ontwikkeling zal voortzetten, rekening houdend met externe factoren, zoals het geval was zowel in 2014, toen de eerste golven van sancties tegen Rusland begonnen, als in 2020, toen de dreiging van besmetting met het coronavirus de wereld trof. Bovendien zullen de deelnemende landen zich concentreren op de ontwikkeling van binnenlandse markten, industrieën en diensten. De landen zullen ook hun binnenlandse logistiek ontwikkelen en de uit het Sovjettijdperk overgebleven hulpmiddelen weer opbouwen.

Vertaling Robert Steuckers