De economische strategie van Cuba tegen de sancties
04.04.2022
De ervaring met het Vrijheidseiland zou nuttig kunnen zijn voor de Russische Federatie
Onmiddellijk na de revolutie in 1959 werd Cuba geconfronteerd met een ongekende druk van de VS. In de eerste jaren werd militaire agressie geprobeerd en geprojecteerd, maar na de plaatsing van Sovjet-raketten in 1962 en de aanwezigheid van onze militaire deskundigen daar, bekoelde het oorlogszuchtige elan in Washington. Het Witte Huis schakelde over op de methoden van geheime operaties en economische blokkade.
Tot 1991 had Cuba, met directe steun van de Sovjet-Unie, geen probleem met het economisch beheer, maar na de ineenstorting van de Sovjet-Unie is de last van de economische en politieke confrontatie met de VS veel moeilijker te dragen geworden. Maar ondanks de blokkade en de sanctiemaatregelen is Cuba niet bezweken voor de chantage en de dreigementen van de VS. Onder de nieuwe omstandigheden moest het land zijn economisch systeem hervormen, efficiëntere werkmethoden vinden en zoeken naar manieren om met andere landen samen te werken.
In 2010 kondigde Raul Castro economische hervormingen aan, waardoor privé-ondernemingen werden toegestaan en de staatsindustrieën werden omgevormd. Aangezien de sancties tegen Cuba onder Barack Obama enigszins zijn versoepeld, was dit bemoedigend.
Maar nadat Donald Trump in het Witte Huis was gekomen, keerde het harde-druk-beleid terug en werd het voortgezet onder de regering van Joe Biden. Om de sancties te omzeilen, moest de Cubaanse leiding haar toevlucht nemen tot een reeks gedwongen maatregelen. In 2014 opende Cuba de vrije economische zone Mariel
In juli 2020 heeft de regering van de Republiek Cuba een sociale en economische strategie goedgekeurd om de economie te versterken en de gevolgen van de crisis ten gevolge van de coronavirus-epidemie te verzachten. Parallel daaraan werd verder gewerkt aan het Nationaal Sociaaleconomisch Ontwikkelingsplan 2030 [i].
Volgens president Díaz-Canel is er een strategie gevolgd die resultaten oplevert, met de situatie in de wereld en in de landen als uitgangspunt, waarbij het publieke debat in de sociale media en de academische wereld wordt geanalyseerd.
Veelzeggend is dat het Cubaanse leiderschap een alomvattende benadering heeft gekozen om de bedreigingen voor de samenleving en de staat te begrijpen.
"Op wereldvlak zijn wij getuige van een diepe crisis ten gevolge van de gevolgen van Covid-19, de definitieve ineenstorting van de neoliberale paradigma's van het imperialisme en de beledigende acties van de imperiale hegemonie die in het boek van John Bolton worden geïdentificeerd" - verklaarde de Cubaanse leider.
De president merkte op dat het boek van Bolton de kwestie aan de orde stelt van de manier waarop de regering van de VS druk uitoefent op andere landen. Hij spreekt over zijn steun aan couppogingen, inmenging, geweld, militaire interventie en het stationeren van bases in de hele wereld.
Het Cubaanse staatshoofd zei dat de Amerikaanse regering bezorgd was over het prestige en de resultaten van ons land. "Dit verklaart waarom het in de huidige omstandigheden zijn agressiviteit opvoert, zoals blijkt uit de toename van de financiële vervolging, het bevriezen van Cubaanse rekeningen in derde landen, verschillende acties om de Cubaanse leiders in diskrediet te brengen, het verminderen van geldovermakingen, het toepassen van beperkingen op bedrijven die zaken doen met Cuba en in voortdurende pogingen om voorwaarden te scheppen voor sociale explosie."
In een strategie om de inmenging van de VS tegen te gaan, merkte de Cubaanse president op dat hij moet kunnen anticiperen op manipulatie van de media om de regering in diskrediet te brengen, en dat hij moet voorkomen dat er nog meer potentiële controverses ontstaan over gevoelige onderwerpen, zoals het gelijke huwelijk, racisme, geweld tegen vrouwen, de bescherming van dieren, enz;
De Cubaanse leider wees er ook op dat de VS, omdat zij over veel fondsen beschikken en ook over ideologische laboratoria, nieuwe mediamodellen toepassen. Daarom besloot Cuba een adequate communicatiestrategie te ontwikkelen waarmee dergelijke uitdagingen het hoofd kan worden geboden. Tegelijkertijd werd benadrukt dat de communicatiemethoden moeten worden gemoderniseerd, d.w.z. gedebureaucratiseerd en gedigitaliseerd.
Na de afkondiging van het nieuwe programma werd voorrang gegeven aan voedselproductie en voedselsoevereiniteit, wat leidde tot veranderingen in het systeem van het Ministerie van Landbouw.
Bovendien werd begonnen met de verbetering van de niet-overheidssector, de monetaire en de monetaire eenmaking.
Vanaf januari 2021 schaft Cuba de parallelle circulatie van twee soorten peso's af en blijft er slechts één soort nationale munt over. En sinds juli 2021 heeft het moeten afzien van het gebruik van contante dollars in omloop wegens de verscherping van de VS-sancties.
Onlangs heeft vice-premier Ricardo Cabrisas Ruiz in het jaarverslag van het Ministerie van Buitenlandse Handel en Buitenlandse Investeringen gezegd dat men ook moet nadenken over diversificatie en het zoeken naar nieuwe niche-markten in alliantie met niet-overheidsvormen en dat men de traditionele sectoren die levensvatbaar zijn, moet kunnen terugwinnen [ii].
In dit verband merkte Rodrigo Malmierca Dias, hoofd van het ministerie, op dat de nieuwe portefeuille van mogelijkheden, die afgestemd is op de belangrijkste strategische richtingen van het Nationaal Plan voor Economische en Sociale Ontwikkeling 2030, 678 projecten telt, waarvan 130 prioritaire projecten zijn.
Volgens Alejandro Gil, minister van Economie en Planning, berust de nieuwe strategie van Cuba om de economische crisis het hoofd te bieden op een gecentraliseerde planning. "Deze eigenaardigheid is de kracht van ons systeem, dat geen gecentraliseerde verdeling van de middelen inhoudt. Wij nemen maatregelen om de administratieve toewijzing van de middelen te decentraliseren," wees hij erop.
Ten tweede past Cuba, net als Rusland, ook invoersubstitutie toe om zijn eigen productie te beschermen. Dan is er de marktregulering, meestal indirecte methoden. Het vierde beginsel van de strategie is het samenbrengen van verschillende economische actoren in zowel de overheids- als de niet-overheidssector. Het vijfde punt betreft de stimulerende rol van de binnenlandse vraag. Dit maakt het mogelijk banen te scheppen en zorgt ervoor dat de binnenlandse vraag wordt gebruikt in overeenstemming met de produktieve groei van het land.
Het zesde beginsel betreft een grotere autonomie in het beheer van het bedrijfsleven, een element dat door de bevolking en door de ondernemers zelf sterk wordt verlangd. Het zevende element betreft de tenuitvoerlegging van goedgekeurde en geplande sleutelaspecten bij de vernieuwing van bestuurs- en eigendomsvormen.
Het achtste element betreft de bevordering van het concurrentievermogen door te zorgen voor een efficiënt gebruik van materiële en financiële middelen en voor besparingen als middel om de efficiëntie te verhogen. En het laatste beginsel van de strategie heeft betrekking op de eerbiediging van het milieubeleid en de duurzame ontwikkeling.
Wat dit laatste betreft, is Cuba actief bezig met de invoering van hernieuwbare energiebronnen. Naar verwachting zullen contracten van particulieren en bedrijven voor fotovoltaïsche zonne-energie in de nabije toekomst een economische impact hebben.
Het Ministerie van Landbouw heeft op zijn website gemeld dat de monetaire besparingen uit duurzame energiebronnen een jaarlijkse vermindering van het elektriciteitsverbruik met 2% te zien geven [iii].
De Nationale Energie Unie is bezig met de invoering van nieuwe systemen die elektriciteit opwekken uit zonnepanelen. De vervanging van 37% van het elektriciteitsverbruik door hernieuwbare energiebronnen tegen 2030 is een prioriteit in alle sectoren van het land.
Over het geheel genomen kan gezegd worden dat de overgang naar groene energie in Cuba veelbelovend is, dankzij het grote aantal zonnige dagen en de mogelijkheid om getijdenenergie te benutten.
Buitenlandse bedrijven aantrekken voor de Cubaanse economie is ook een van de prioriteiten van de nieuwe strategie.
Het is bekend dat zeven buitenlandse bedrijven uit zeven landen met 51 binnenlandse bedrijven zullen interageren tijdens de XXIIIe editie van de Fiagrop 2022 International Food Agribusiness Fair, die van 4 tot 8 april gehouden zal worden op het Rancho Boyeros Fairgrounds [iv].
De beurs, die georganiseerd wordt door de Agroholding Company onder auspiciën van het Ministerie van Landbouw, het Ministerie van Voedingsindustrie, de Azcuba Suikermaatschappij en de Kamer van Koophandel van de Republiek Cuba, bevordert de handelsbetrekkingen door middel van tentoonstellingen van producten en diensten, seminars, conferenties, productpresentaties, een zakenforum, veilingen en een tentoonstelling van 1.000 stuks vee.
Uiteraard zal dit evenement van groot belang zijn voor de Cubaanse economie, na twee jaar van opschorting wegens quarantainebeperkingen in het land.
Toch zijn er enkele risico's bij internationale interacties om onder Amerikaanse sancties te vallen. Zo heeft op 21 maart 2022 een federale rechter in Miami een uitspraak gedaan tegen de cruiseschepen Carnival, Norwegian, Royal Caribbean en MSC, die volgens haar tussen 2015 en 2019 toeristische operaties in Cuba uitvoerden die door de Amerikaanse wet verboden waren [v]. In haar uitspraak zei rechter Beth Bloom dat deze maatschappijen weliswaar een vergunning van de federale regering hadden om burgers naar Cuba te brengen, maar dat zij die niet voor toerisme mochten gebruiken.
Bovendien werd schadevergoeding gevraagd voor de nakomelingen van een Amerikaanse zakenman voor het gebruik van de Havana-terminal, die "na de Cubaanse Revolutie in beslag genomen was voor reizen die buiten de bij de wet toegestane categorieën gemaakt waren".
Het toerisme is een van de sectoren die het meest te lijden hebben onder het eenzijdige VS-embargo. Omdat het aanzienlijke inkomsten oplevert voor de schatkist van de Republiek Cuba, zoekt Washington voortdurend naar nieuwe uitvluchten om het bezoek van buitenlanders die als toerist komen te beperken.
Donald Trump heeft 243 dwangmaatregelen tegen Cuba genomen, die nu nog steeds van kracht zijn. Tussen mei en juni 2019 activeerde Trump Titel III van de Helms-Burton Act (in 1996 door Bill Clinton aangenomen), die het extraterritoriale karakter van het economische, commerciële en financiële embargo versterkt, en kondigde hij beperkingen aan die ertoe geleid hebben dat Cuba de aanlopen van cruiseschepen naar het eiland heeft geannuleerd.
Hierdoor kunnen de Amerikanen vrijwel elk bedrijf aanklagen waarvan Washington meent dat het zaken doet of profiteert van eigendommen die door de Cubaanse regering in beslag zijn genomen.
Als reactie daarop heeft Cuba op 24 december 1996 wet nr. 80, Herbevestiging van de Cubaanse waardigheid en soevereiniteit, aangenomen, die de wet Helms-Burton onwettig en van nul en generlei waarde verklaarde.
De Cubaanse autoriteiten hebben verklaard dat geen enkele buitenlandse wet hen mag verhinderen te profiteren van de bezittingen van hun volk, die ooit genationaliseerd werden op grond van uitspraken die volledig in overeenstemming zijn met het internationale recht.
Toch is volgens officiële cijfers alleen al tussen april 2019 en maart 2020 meer dan 880 miljoen dollar schade toegebracht aan Cuba als gevolg van deze vervolgingen. Dit dwingt de Cubaanse regering om actief te streven naar allerlei vormen van solidariteit met andere landen om de gevolgen van de Amerikaanse sancties te verzachten.
Gezamenlijke strategische initiatieven op dit gebied met andere staten die ook onder sancties en druk van Washington zijn komen te staan, zullen zeker aan alle betrokkenen ten goede komen en een nieuwe praktische stap vormen naar de beëindiging van de hegemonie van de VS en de totstandbrenging van een multipolaire, rechtvaardiger wereldorde.
Voetnoten:
[i] http://www.minrex.gob.cu/es/node/2987
[v] https://www.prensa-latina.cu/2022/03/24/cruceros-en-la-mira-del-bloqueo-de-eeuu-a-cuba
