"Ze leven" - De neoliberale ideologie en hoe we de waarheid door een bril kunnen zien

"Werk! Consumeren! Gehoorzaam!"

Wat klinkt als een beschrijving van de sociale realiteit in het Westen van de 21e eeuw zijn de bevelen van de aliens in John Carpenter's film "They Live" uit 1988. Ook dit gegeven is geen toeval, maar opzettelijk. Zoals Carpenter in een interview uitlegde, werd de film door hem gemaakt op basis van het sciencefiction kortverhaal "8 o'clock in the morning" van Ray Nelson uit 1963, dat door Bill Wray in 1986 als stripboek werd bewerkt [1] , niet met de bedoeling een actie- of sciencefictionfilm te maken, maar als een documentaire [2] over de VS in de jaren tachtig en in het bijzonder de "(neo-)conservatieve" revolutie van Ronald Reagan.

De revolutie van Reagan en het neoliberalisme als hoofdthema van "They Live".

In deze periode raakte het neoliberalisme volledig ingeburgerd in het Westen. Terwijl de westerse elites eerder hadden geworsteld om het kapitalisme te temmen in de systeemstrijd van de Koude Oorlog om hun eigen arbeidersklasse loyaal te houden aan het liberalisme, zegevierde het sociale experiment van de "Chicago Boys", die een praktijktest hadden gewaagd in Chili onder de dictatuur van Pinochet, en daarmee een inmiddels ongebreideld kapitalisme. Sociale uitkeringen werden verlaagd, markten werden gedereguleerd, staatsbedrijven werden geprivatiseerd en miljoenen mensen werden "werkende armen", werknemers die slechts leefden van hand tot mond.

De restanten van de samenleving werden vernietigd door de versnelling van het individualisme, "bowling alone" werd dus steeds meer een realiteit, wat ook een geleidelijke aanpassing aan de neoliberale agenda betekende. Deze Reagan-revolutie, die in Europa werd verspreid door Margret Thatcher ("There's no such thing as society [3]"), werd ook gekenmerkt door de opkomst (destijds vooral in academische kringen) van politieke correctheid, gendertheorie, het idee van een "groene", "klimaatneutrale" reconstructie van de samenleving (denk aan het liedje "California above all" van de Dead Kennedys), een consumptiemaatschappij die haar consumenten consumeert, en pathologisch-universalistisch antiracisme, allemaal zaken die tot op de dag van vandaag voortduren. Of om het in de woorden van Carpenter te zeggen: De Reagan-revolutie is nooit geëindigd. Dit alles gebeurde in zijn ogen omdat rechts "verward en verdwaald" was, terwijl links zijn eigen wortels achterliet.
Blijkbaar is er geen alternatief meer voor de bestaande orde, we kunnen ons eerder een einde van de wereld voorstellen dan een einde van het kapitalisme, zoals Lacans leerling Slavoj Zizek verkondigt. Ideologisch gezien is het het resultaat van een reconstructie van het kapitalisme, te beginnen met de convergentietheorie [4] die met name door de globalistische denktank "Club van Rome" wordt gepromoot, tot de door Alexander Dugin beschreven versie 2.0 [5], die de rijkdom van de wereld alleen toegankelijk wil maken voor een kleine elite, terwijl de rest van de mensheid "niets moet bezitten en gelukkig moet zijn". (volgens het World Economic Forum).

Hoe kunt u leven als zij dood zijn? Over de visuele weergave van vervreemding onder het kapitalisme.

De film zelf begint met de aankomst van de gastarbeider Nada in Los Angeles, Californië, waar hij zelf rechtstreeks getuige is van de welig tierende armoede in een daklozenwijk (die overigens een authentiek decor vormt). Zoals zijn naam en gebrek aan achtergrondverhaal suggereren, is hij een tabula rasa en projectiescherm; ieder van ons zou Nada kunnen zijn. Met de hulp van een christelijke verzetsgroep bemachtigt hij een zonnebril waarmee hij achter de illusie van de werkelijkheid voor hem kan kijken en de waarheid kan zien: Mensen worden overheerst door aliens die enerzijds lijken op insectachtige aliens, maar anderzijds ook lijken op ondode versies van onszelf.

Dit onthult al de eerste tegenstrijdigheid van de film: Hoe kun je "in leven zijn" als zij dood zijn? Het lijkt erop dat regisseur Carpenter de aandacht wil vestigen op de zelfopoffering van de mens door zijn opname in het neoliberale systeem door zelf object te worden. De mens is vervreemd van zijn culturele wortels en uiteindelijk van zijn menselijkheid, hij wordt een machine om in het systeem te kunnen functioneren. De dialectiek van overheersing en dienstbaarheid - Hegeliaanse filosofie in de film.

Toch werken de mensen samen met de aliens, die hen volgzaam maken door het comfort van consumptiemaatschappijen. De aliens in They Live oefenen zowel op politiek als sociaal-economisch vlak macht uit over de mensen. Wanneer hij door de bril kijkt waarmee hij achter de neoliberale ideologie van de aliens kan kijken, beseft Nada dat de kranten eigenlijk gecodeerde bevelen bevatten, maar dat de aliens ze zelf lezen - "Gehoorzaam! Werk! Consumeren! Marry and procreate!" zijn niet alleen gericht op de mensen, maar ook op de aliens zelf. Zelfs het politie- en media-apparaat dat het systeem in stand houdt, bestaat niet alleen uit aliens, maar ook uit mensen. Onmiddellijk wordt men herinnerd aan Georg Wilhelm Friedrich Hegels dialectiek van overheersing en dienstbaarheid wanneer men opmerkt dat de vreemdelingen het meest gehecht zijn aan dit systeem [6], aangezien zij de meest prestigieuze posities hebben, opnieuw vergelijkbaar met slavenmeesters. De mensen daarentegen kunnen, net als de slaven, alleen maar winnen, omdat ze niets te verliezen hebben behalve hun ketenen [7]. Maar het zijn de menselijke medewerkers die veel te verliezen hebben, zoals blijkt uit dit onthullende citaat [8] tegen het einde van de film:

"In werkelijkheid zijn er geen landen meer - mensen die goed zijn zeker niet! Ze hebben alles onder controle, ze bezitten alles, deze hele verdomde planeet, ze kunnen doen wat ze willen! Wat is er mis mee om het voor de verandering eens goed te hebben! En ze zorgen ervoor dat we het goed hebben als we hen helpen! Ze zullen ons met rust laten en wij kunnen ons geld verdienen! Jij krijgt ook een stukje van de taart, dat is wat je wilt, ik weet het, eerlijk gezegd is dat wat iedereen tenslotte wil!"

Terwijl het "vreemde systeem" van het neoliberalisme de grenzen van de natiestaten overwint, de vrije markt alle grenzen afschaft, worden de mensen die in dit systeem leven ook objecten en kunnen niet langer over hun eigen lot beslissen. Ze zijn zelf gecorrumpeerd, ontmenselijkt en veranderd in buitenaardse wezens, vreemd aan elkaar. Zij ruilen hun menselijkheid en integriteit in voor een aandeel in het systeem dat hun "een stuk" van de taart, materieel comfort en prestige belooft in ruil voor hun ziel. Dit citaat onthult dus niet alleen een aspect van de film dat kritisch staat tegenover globalisme en liberalisme, maar ook de boodschap van de klassenstrijd, die veel verder gaat dan de inhoud van de korte verhalen/comics [9].
Niet denken! Kritiek op politieke correctheid

Zowel zij als de aliens krijgen het bevel: "Niet denken!". - Men kan deze boodschap interpreteren als een grap over "politieke correctheid", die ons ook wil verbieden om na te denken. Hier zien we weer een prachtige parabel van onze maatschappij, die zo soepel functioneert juist omdat mensen haar niet in twijfel trekken, niet meer in staat zijn na te denken en te filosoferen over hun eigen bestaan. Het duivelse effect van politieke correctheid is dat het ons denken "spoort" door ons niet alleen te verbieden bepaalde dingen te zeggen, maar ze tot een gedachtemisdaad te verklaren en ons als het ware als robots te programmeren volgens de wensen van de gebruikers. Het personage Holly, die er door zijn ogen uitziet als een alien/menselijke hybride, belichaamt de samenwerking van mensen met dit misantropische systeem. Het gevecht tussen Nada en Frank bewijst dat het allesbehalve gemakkelijk is om de waarheid te aanvaarden en het rijk der leugens achter zich te laten. Deze laatste weigert zijn bril op te zetten en de waarheid in de ogen te kijken.

Kijken achter de sluier van de burgerlijke ideologie - een pijnlijke onderneming.

Maar waarom verzet Frank zich? Hij doet dat omdat het pijnlijk is om achter de illusie van de burgerlijke ideologie te kijken en de waarheid te zien [10]. Iedereen die de levensleugens van het liberalisme heeft doorzien, wacht de pijnlijke ervaring om enerzijds te beseffen dat men zijn hele leven lang is voorgelogen en anderzijds aan zichzelf toe te geven dat men deze leugens maar al te graag heeft geloofd. Wie wil aan zichzelf toegeven dat hij als werktuig van onbewuste krachten heeft gefunctioneerd? Wie zal toegeven dat hij heeft meegewerkt aan een anti-menselijk systeem? Wie zal aan zichzelf toegeven dat hij zich er zelfs prettig bij voelt, ook al is het moreel verkeerd? En vooral: wie wil zich vrijwillig blootstellen aan de ontberingen van het verzet, van het "niet functioneren", als hij zich gewoon in de leugen kan nestelen en kan "functioneren"?

"Zij leven" en onze werkelijkheid: zij die niet in God geloven kunnen in alles geloven

Ieder van ons is daar de afgelopen jaren mee geconfronteerd: of het nu gaat om de leugens van onze staat over het coronavirus of over de oorlog in Oekraïne. Maar zelfs als men de waarheid heeft herkend, kan men deze verwerpen en zich in de leugen nestelen. Humanisme, liberalisme en de Verlichting hebben precies dat mogelijk gemaakt: wie niet in God gelooft, gelooft niet in niets, maar is in staat alles te geloven. Of het nu gaat om agnosticisme, atheïsme, openlijk satanisme, transhumanisme, New Age-lappendekenreligie of de drie ideologieën van de moderniteit: door de ontbrekende relatie tot God en metafysica wordt de mens in zijn Prometheïsche waan tot alles in staat.

Het christendom als antwoord op het nihilisme

Tegenover dit nihilisme van onze tijd, dat ook de orthodoxe monnik Seraphim Rose aan de kaak stelde, staat de christelijke boodschap van de Bijbel [11]:

Toen zeide Jezus tot de Joden, die in Hem geloofden: Indien gij in Mijn woorden blijft, zo zijt gij waarlijk Mijn discipelen en zult gij de waarheid kennen en de waarheid zal u vrijmaken.

Ronald Reagen en Margaret Thatcher kwamen deels aan de macht door de overheid als zodanig te veroordelen en elke vorm van bestuur als iets slechts te bestempelen. Maar zoals John Carpenter in een interview terecht opmerkte: er is een goede en een slechte overheid. Terwijl slecht bestuur inderdaad slecht is (wat ook het ontbreken van bestuur inhoudt), is goed bestuur goed en waar.

Nieuw Rechts en de Vierde Politieke Theorie: onze bril om de waarheid te zien

Geconfronteerd met een systeem dat onder de Grote Reset nog onmenselijker en wreder is geworden dan de neoliberale vreemdelingen uit They Live, hebben we nu dringender dan ooit een bril nodig om deze illusie waarin we leven te doorzien en te begrijpen. De ideeën van de Nouvelle Droite uit Frankrijk en het werk van Alexander Dugin "De Vierde Politieke Theorie" vormen precies zo'n bril waarmee we achter de maskers van de globalisten kunnen kijken en de waarheid als zodanig kunnen herkennen, volgens de woorden van Jezus als iets dat ons zowel vrijmaakt als bevrijdt van slavernij. Als wij de moderniteit en haar wortels begrijpen, de antropologie van de mens en de filosofie waarop zij is gebaseerd begrijpen, zullen wij haar niet alleen kunnen deconstrueren, maar ook een alternatief voor de postmoderniteit kunnen formuleren dat de politieke en geestelijke vrijheid van de volkeren in een multipolaire wereld mogelijk maakt.

Voetnoten:

[1] Vgl. Sie leben. Über Ideologiekritik und Verschwörungstheorien in der Science Fiction | TOR Online (tor-online.de) abgerufen am 14.01.2023
[2] Vgl. (15) They Live in John Carpenter's Own Words – YouTube, abgerufen am 14.01.2023
[3] Vgl. Margaret Thatcher: There’s No Such Thing as Society - New Learning Online , abgerufen am 14.01.2023
[4] Vgl. Konvergenztheorie • Definition | Gabler Wirtschaftslexikon , abgerufen am 14.01.2023
[5] Vgl. Dugin, Alexander: Das Grosse Erwachen gegen den Great Reset. Trumpisten gegen Globalisten. Arktos Media Ltd. 2021.
[6] Vgl. (15) THEY LIVE who is more enslaved? - YouTube , abgerufen am 14.01.2023
[7] Vgl. hierzu folgendes Zitat des Linkshegelianers Marx: Die Proletarier dieser Welt haben nichts zu verlieren als ihre Ketten. Sie haben eine Welt zu gewinnen. Proletarier aller Länder, vereinigt euch! Quote by Karl Marx: “Die Proletarier dieser Welt haben nichts zu ver...” (goodreads.com) , abgerufen am 14.01.2023
[8] Vgl. Sie leben! - Filmzitate , abgerufen am 14.01.2023
[9] In der Comicvorlage kommen beispielsweise auch obdachlose Aliens vor und die Grenze zwischen Menschen und Besatzern verschwimmt noch wesentlich stärker als im Film.
[10] Vgl. The Pervert's Guide to Ideology. Präsentiert von Slavoj Zizek. 2009.
[11] Vgl. Johannes 8:32 und werdet die Wahrheit erkennen, und die Wahrheit wird euch frei machen. (bibeltext.com) , abgerufen am 14.01.2023

Vertaling door Robert Steuckers