Erdogan creëert rivaal voor Russisch-Iraanse transportcorridor

Turkije probeert maximaal te profiteren van zijn geostrategische positie. Omdat het op het kruispunt van West-Azië naar Europa ligt, benadrukt Ankara zijn belang bij elke gelegenheid, of het nu gaat om de doorvoer van koolwaterstoffen uit Rusland of andere olie- en gasproducerende landen naar Europa of om nieuwe transportcorridors met snelwegen en spoorlijnen.

De afgelopen jaren heeft Turkije actief gewerkt aan de ontwikkeling van de Middle Corridor, een internationale transportroute door het Kaspische Zeegebied. Nu de situatie in Irak is verbeterd, is ook het Dry Canal-project weer relevant geworden. Dit is een logistieke lijn van Istanboel via Mersin in het zuiden van het land naar Irak, waar de route door Mosul, Bagdad, Najaf en Basra zal lopen en de kust van de Perzische Golf zal bereiken.

De ontwikkeling van het Droge Kanaal werd besproken tijdens het bezoek van de Iraakse premier Muhammad Shia Al-Sudani, die op 21-22 maart Ankara bezocht voor besprekingen met de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. In een persverklaring zei Erdogan dat de twee partijen waren overeengekomen om samen te werken om het project te realiseren. Volgens de Turkse president zal het doorvoerproject, genaamd de Ontwikkelingsroute, een nieuwe "zijderoute" in de regio worden.

De fondsen die nodig zijn voor de uitvoering kunnen worden betrokken uit externe bronnen, waaronder het wederopbouwbudget van Irak. In februari 2018 kondigde Turkije op een speciale conferentie in Koeweit aan dat het Irak kredietlijnen ter waarde van $5 miljard zou verstrekken. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken van Saoedi-Arabië garandeerde een lening van $1 miljard, een andere lening van $500 miljoen via het Saoedische Fonds voor Ontwikkeling, en Qatar kondigde $1 miljard aan leningen en investeringen aan.

Duitsland zei vervolgens dat het $350 miljoen aan hulp zou verstrekken, en het VK beloofde exportkredieten tot $1 miljard per jaar gedurende 10 jaar.

De Verenigde Arabische Emiraten hebben $500 miljoen toegezegd voor de wederopbouw, naast $5,5 miljard aan privé-investeringen. De minister van Buitenlandse Zaken van de VAE, Anwar Gargash, tweette later dat de VAE ook $5,5 miljard aan privé-investeringen in Irak hadden toegezegd "bovenop" de toezegging van zijn land.

In februari 2022 werd er een nieuwe transportovereenkomst getekend tussen Turkije en de VAE en de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlut Cavusoglu zei dat deze spoorlijnen en snelwegen door Irak zouden lopen.

Het Italiaanse bedrijf PEG Infrastructure voert momenteel een haalbaarheidsstudie uit en ontwerpt de landcorridor. De Iraakse regering schat dat een dubbelsporige spoorlijn van Basra naar de Turkse grens $13 miljard kan kosten.

De sleutel tot het project is de nieuwe haven van Al Faww, die naar verwachting een van de grootste havens in het Midden-Oosten zal worden en Jebel Ali in Dubai zal overtreffen. De 10-mijl lange golfbreker, die al gebouwd is, heeft wereldrecords gebroken en de titel "langste golfbreker ooit gebouwd" verdiend.

Het project zelf, dat geleid wordt door het Zuid-Koreaanse bedrijf Daewoo, zal zich volgens de planning uitbreiden met meer dan 30 vierkante kilometer aan industriezones, woonprojecten en toeristische attracties. Volgens recente rapporten is het bijna vijf miljard dollar waard. De haven is bedoeld als vervoersknooppunt tussen Azië en Europa.

Er zijn echter een aantal bijkomende factoren waarvan de realisatie van de bouw afhangt. Het huidige Irak staat onder de merkbare invloed van buurland Iran. Een aanzienlijk deel van de Noord-Zuid transportcorridor (waarin Rusland natuurlijk een direct belang heeft) loopt door dit land. Teheran zou zijn invloed kunnen gebruiken om een alternatieve transportroute te blokkeren. Zelfs als de haven wordt gebouwd, zou de landcorridor ernaartoe door Iran kunnen lopen in plaats van door Turkije, waardoor een deel van de doorvoerstroom wordt omgeleid.

Van de interne factoren is het belangrijk om de kwesties van veiligheid en politieke stabiliteit op te merken. Naast de niet gedode cellen van ISIS (een organisatie die in Rusland verboden is), is een specifiek en gevoelig onderwerp de Koerdische regio (zowel in Turkije als in Irak) en in het bijzonder de activiteiten van de Koerdische Arbeiderspartij (PKK). De PKK zal waarschijnlijk nogal kritisch staan tegenover het Droge Kanaal, aangezien ze de oliepijpleiding in het verleden regelmatig hebben gesaboteerd.

Het is interessant dat de Iraakse premier eind maart formeel een verbod op de PKK aankondigde, wat de goedkeuring van Turkije kreeg. Er is echter geen officieel decreet uitgevaardigd. En de PKK (met hoofdkwartier in Iraaks Koerdistan, vlakbij de grens met Iran) blijft openlijk opereren. Het is duidelijk dat het niet mogelijk zal zijn om de PKK met geweld uit te schakelen, omdat het een soort diepe staat is in Iraaks Koerdistan.

Maar naast de Koerden kunnen ook verschillende lokale soennitische en sjiitische groepen, die hun kans op dividenden niet willen missen, voor problemen zorgen. Zo hield de Beit Shaya-stam in Basra in Zuid-Irak in 2021 succesvolle protesten om banen voor hun mensen te eisen bij de bouw van een haven.

Aan de andere kant is de regionale instabiliteit ook een stimulans voor de aanleg van het Droge Kanaal. Door de blokkade van de Rode Zee door de Houthi's in Jemen is het scheepsverkeer door het Suezkanaal drastisch verminderd en wordt een deel van de vracht naar Turkije via Iran vervoerd - vanuit de haven van Bandar over land.

Ondertussen heeft Turkije extra voordelen van de start van deze nieuwe corridor. Ten eerste biedt het een nieuwe mogelijkheid voor energiedoorvoer, aangezien de bestaande pijpleiding van Irak naar Turkije nu een oorzaak van interne conflicten is geworden. De olie-export vanuit Koerdistan via de pijplijn tussen Irak en Turkije is sinds 23 maart 2023 opgeschort, nadat een arbitragehof in Parijs Bagdad in het gelijk had gesteld tegen Ankara, dat een overeenkomst uit 1973 had geschonden door Erbil toe te staan in 2014 met onafhankelijke olie-export te beginnen.

Olieproducenten in Koerdistan hebben onlangs gezegd dat de heropening van de pijpleiding traag verloopt, ondanks het feit dat het al een jaar geleden is dat de pijpleiding door het arbitragehof werd afgesloten. En dit vormt een ernstige bedreiging voor de economie van Erbil. Dagelijks stromen er 450.000 vaten ruwe olie door de pijpleiding, en als de pijpleiding stilligt, lopen de maandelijkse verliezen op tot ongeveer een miljard dollar.

Maar het Iraakse olieministerie van zijn kant gaf de schuld voor het niet opnieuw opstarten van de pijpleiding aan internationale oliemaatschappijen die in Koerdistan actief zijn. Het ministerie gebruikte als argument dat het stopzetten van het proces niet de beslissing van Bagdad was en dat de federale regering "het meest getroffen" was door het stopzetten van de export.

De verklaring voegde eraan toe dat de federale begrotingsregels van Irak Koerdistan verplichten om zijn olieproductie voor export naar Bagdad over te dragen.

De verklaring merkte op dat rapporten van de OPEC en "betrouwbare internationale secundaire bronnen" bevestigen dat Koerdistan dagelijks tussen de 200.000 en 225.000 vaten olie produceert "zonder medeweten of goedkeuring" van het ministerie. Artikel 13 van de federale begroting van Irak verplicht Koerdistan om dagelijks minstens 400.000 vaten ruwe olie over te dragen aan de State Oil Marketing Organisation van Irak voor export via de Turkse haven Ceyhan, of voor binnenlands gebruik als er niet geëxporteerd wordt.

De pijplijn is nu klaar om opnieuw opgestart te worden en wordt momenteel getest. Er kan echter altijd een nieuw geschil ontstaan over voorkeuren in de driehoek Bagdad - Erbil - internationale bedrijven.

De tweede kans voor Ankara is het terugdringen van de activiteiten van verschillende paramilitaire groeperingen. Om de veiligheid van buitenlandse investeringen te garanderen, zal de Iraakse regering haar beloften moeten nakomen en de orde op de een of andere manier moeten herstellen.

Turkije is in de eerste plaats geïnteresseerd in het uitschakelen van de PKK en zal waarschijnlijk zelfs bereid zijn om zijn veiligheidstroepen in te zetten langs het "Droge Kanaal" in Iraaks Koerdistan (een deel van dit gebied is al bezet door Turkse troepen). In dat geval zal Ankara een extra instrument hebben om invloed uit te oefenen in Irak.

Tegelijkertijd kan Ankara in de binnenlandse politiek de voordelen van de nieuwe infrastructuur delen met de Turkse Koerden. Op die manier kan het de risico's van opstanden tegen de regering verminderen, aangezien lokale cellen van de PKK altijd elk excuus aangrijpen om het conflict te laten escaleren. En op dit moment laat de economische situatie in het land veel te wensen over.

Bron

Vertaling door Robert Steuckers