De verdraaide logica van crisiskapitalisme - van pandemieën tot oorlogvoering en digitaal geld
"Misschien is de beste manier om de betekenis van het nieuwe normaal te begrijpen, om het te beschrijven als een onomkeerbare paradigmaverschuiving naar crisiskapitalisme," schrijft Fabio Vighi. Het huidige kapitalisme heeft crises niet langer nodig om zijn groeicapaciteit te versterken, "maar om zijn chronische onvermogen te verhullen".
De epistemische functie van "crisis" is daarom veranderd. "In het verleden leidde het tot een nieuwe economische cyclus, maar tegenwoordig vergemakkelijkt het het agressieve beheer van sociaaleconomisch verval," legt Vighi uit.
Vandaag de dag vereist "de kredietafhankelijkheid van het kapitalisme, die tot het uiterste wordt gefinancierd, een inkrimping van de reële economie, meestal door middel van berekende schokken". Juist vanwege zijn inherente machteloosheid is het crisiskapitalisme "politiek autoritair" en heeft het een "noodindustrie" nodig, herhaalt Vighi.
Volgens de Italiaanse academicus is de belangrijkste les van de afgelopen drieënhalf jaar dat "de manipulatie van financiële markten de directe manipulatie van de werkelijkheid is". "Systematisch verstoorde markten" weerspiegelen een "systematisch verstoorde realiteit".
Het belangrijkste discours van onze tijd is niet langer "de op arbeid gebaseerde economie", maar "de op economie gebaseerde beheersing van de sociaaleconomische ineenstorting", veroorzaakt door de "pandemie" op wereldschaal. "Het "nieuwe kapitalistische tijdperk" is volgens Vighi niet alleen gebaseerd op controle, maar vooral op manipulatie en controle".
Het doel van het monetaire beleid van de centrale bank is niet langer om de prijzen te stabiliseren, maar om de neerwaartse trend te stabiliseren zodat de markt kan blijven floreren. Een risicovol systeem met te hoge schulden heeft niet alleen constante liquiditeit (krediet) nodig, maar ook "zondebokken en alibi's" - van "pandemieën" tot steeds meer "noodsituaties" en "regionale bankfaillissementen".
Vooraf een zondebok kiezen geeft het systeem iets meer tijd. Maar hoe lang zal dit duren? Vighi gelooft dat "een impasse al in zicht is". Het is belangrijk om in gedachten te houden dat wanneer de onhoudbare economische steiger instort, "de samenleving zal breken en de hele wereld zoals wij die kennen plotseling uit elkaar zal vallen".
De ordelijke ontmanteling van het systeem betekent nu dat het steeds fragielere financiële systeem laag voor laag uit elkaar gehaald moet worden, ter voorbereiding op een nieuwe monetaire infrastructuur, die waarschijnlijk gebaseerd zal zijn op een digitale munt van centrale banken.
Voor een succesvolle invoering van het nieuwe systeem is echter een grote crisis nodig, dus er zullen waarschijnlijk nieuwe "uitzonderlijke omstandigheden" ontstaan. "We zullen zo getraumatiseerd moeten zijn dat we onze nieuwe digitale ketenen niet alleen zullen accepteren, maar er zelfs om zullen smeken," dystopiseert Vighi.
Maar de waarheid is dat sinds het begin van de "pandemie" centrale banken CBDC, de digitale valuta van de centrale bank, hardnekkig hebben uitgeroepen tot de toekomst van monetaire transacties. Zoals Augustin Carsten, gouverneur van de Bank voor Internationale Betalingen, het op 19 oktober 2020 verwoordde:
"Het belangrijkste verschil met CBDC is dat de centrale bank absolute controle heeft over de regels en voorschriften die het gebruik van centrale bank [digitaal geld] definiëren, en we hebben ook de technologie om dit af te dwingen."
Naar alle waarschijnlijkheid zal een Monetary Control Board bestuurd worden door een oligarchie van ultrarijken die zal coördineren om de armoede in toom te houden en tegelijkertijd maximale macht en privileges voor zichzelf zal behouden.
Op dit moment wordt digitaal centralebankgeld gepresenteerd als een "veilig en efficiënt" (klinkt die zin bekend uit de tijd van de renteschokcampagne?) betalingssysteem dat, naast andere leuke dingen, voor "veiliger bankieren" zal zorgen.
Het is echter waarschijnlijk dat de volgende crisis de rotswanden van het kapitalisme zal laten zien en de burgers zal dwingen om meer ellende en minder vrijheid te accepteren. Net als bij de rentecrisis lieten de uitzonderlijke omstandigheden velen weinig keus. Voor de meeste mensen betekende het behoud van hun baan dat ze de aangeboden pieken moesten accepteren.
"We stevenen nu af op een echte economische recessie, die, of die nu de vorm aanneemt van een deflatoire marktcrash of een hyperinflatoire cyclus (of beide), ertoe zal leiden dat de elite ons een wonderbaarlijke technologische oplossing aanbiedt: deposito's worden overgeheveld naar een centrale bank bij u in de buurt, wat betekent dat al uw schulden de schuld worden van die centrale bank, die bescherming zal bieden door uw geldstromen digitaal te beheren."
"Zoals midden in het coro na-tijdperk zullen de meeste burgers waarschijnlijk dit 'veilige en efficiënte' lokaas aannemen," speculeert Vighi pessimistisch. "Het eindspel is nu op grote schaal geschreven: een wereldeconomie in slow-motion ineenstorting kan alleen nog maar proberen zichzelf in stand te houden door haar verzwakte valuta's te manipuleren."
"Het is onmogelijk om te voorspellen hoe ver we nog verwijderd zijn van het omslagpunt dat voldoende schokkend (d.w.z. een geschikte gelegenheid) zal blijken te zijn voor de sluwe invoering van een nieuw monetair systeem. Maar het lijdt geen twijfel dat de Titanic zich naar de ijsberg spoedt, de grote ramp die gebruikt zal worden als wondermiddel: een digitaal vaccin dat - zo wordt geadverteerd - burgers zal beschermen tegen het economische virus."
Vigh heeft weinig goed nieuws te melden. Volgens hem "zijn we een tijdperk van extreme sociaaleconomische fragmentatie binnengetreden, die van bovenaf wordt gecontroleerd". Crisisbeheersingsbeleid zal een gemeenschappelijk thema worden om de massa in bedwang te houden in deze onstabiele tijden.
De desintegratie van onze wereld manifesteert zich zowel in de "breuk van sociale banden als in de langzame ineenstorting van financiële markten". Zoals Hemingway schreef in The Sun Also Rises, een faillissement gebeurt op twee manieren, "geleidelijk en dan plotseling".
Het uiteenvallen van de globalisering in een sociaaleconomische ineenstorting is ook de belangrijkste aanjager van militaire conflicten. Sinds 2001 hebben de Verenigde Staten een ononderbroken oorlog gevoerd die, volgens een voorzichtige schatting van een onderzoeksproject van Brown University, (direct en indirect) zo'n 4,5 miljoen doden heeft veroorzaakt in de post-9/11 oorlogsgebieden in Afghanistan, Pakistan, Irak, Syrië en Jemen.
"Als de omvang van dit bloedbad al in het nieuws komt, dan is dat alleen door een beroep te doen op een diep hypocriet schuldgevoel. Er wordt nooit getwijfeld aan het oorzakelijke verband dat de wereldwijde economische hegemonie van de VS verbindt met het militair-industrieel complex, een veelkoppige hydra die vernietiging en lijden blijft veroorzaken om het einde van de Amerikaanse overheersing uit te stellen," snauwde Vighi.
"Nu de op de dollar gebaseerde wereldhegemonie dreigt in te storten, blijft de VS vertrouwen op het militair-industrieel complex als ruggengraat van hun munt. En hoe meer schulden de economie heeft, hoe meer redenen het militair-industrieel complex zal vinden om zijn tentakels uit te strekken," concludeert de Italiaanse denker.
In maart van dit jaar gaf de zelf veroorzaakte bankencrisis al een idee van hoe pervers het hele spel is geworden. Om de wereldmacht te behouden, moet het op schulden gebaseerde economische model miljarden naar de militaire machine blijven sluizen.
Volgens de verdraaide logica van dit model "stelt een toenemende schuldenlast de VS in staat om hun enorme militaire macht in binnen- en vooral buitenland te financieren, waardoor de dollar op zijn beurt de reservemunt van de wereld blijft".
Vighi ziet zelfs geen uitweg uit de vermeende dollaropstand in de BRICS. Ook China zal volgens hem de wereldeconomie niet komen redden. De professor van de Universiteit van Cardiff ziet geen winnaars in deze race: "we zijn getuige van een geopolitieke krachtmeting op een zinkende Titanic waarvan de enige gemeenschappelijke uitkomst decadentie en autoritarisme is".
De opkomende multipolaire wereldorde zal worden geteisterd door dezelfde wanorde, "de zelfdestructieve neiging van de verstikkende kapitalistische productiewijze", wat suggereert dat "een grote oorlog nu net zo mogelijk is als een stilzwijgende overeenkomst tussen geopolitieke vijanden met zeer vergelijkbare economische lotsbestemmingen en dezelfde behoefte om de massa's een onderdrukkende infrastructuur op te leggen".
"Moderne oorlogen zijn onlosmakelijk verbonden met een kredietafhankelijke economie," weet Vighi. In de hele recente geschiedenis van het kapitalisme zijn "oorlogen gebruikt om krediet te creëren om legers, wapens en nieuwe technologieën te financieren". In dit opzicht onthulden de twee wereldoorlogen van de 20e eeuw al "de afhankelijkheid van de staat van het kapitaal en de afhankelijkheid van het kapitaal van krediet".
De grote kapitaalkringen die de centrale banken bezitten, hebben de macht om geopolitieke en sociaal-culturele strategieën te beïnvloeden. Daarom werd de recente "pandemie" meteen een "oorlog tegen het virus" genoemd. Dit is ook de reden waarom het naadloos werd vervangen door een echte oorlog tussen legers, die volgens Vigh "momenteel op absurde wijze wordt verlengd, uit typische kapitalistische minachting voor menselijk leven".
Zoals Vighi al eerder heeft betoogd, maakte de "oorlog tegen rente" het mogelijk om enorme hoeveelheden geld rechtstreeks in het systeem te creëren en in omloop te brengen (volgens een strategie die wordt gecontroleerd door de vermogensbeheerder BlackRock), waarmee de zieke logica van de "oorlog tegen terreur" van de voorgaande twee decennia voor een veel kortere periode werd samengevat.
Vighi gelooft dat de paradigmaverschuiving van "liberaal kapitalisme naar een onliberaal, op nood gebaseerd wereldsysteem" al in volle gang is. Gaan we, nu de wereldwijde manipulatie steeds perverser wordt, gewoon van de ene massapsychose naar de andere, of kan er een collectief bewustzijn van de stand van zaken worden gewekt?
Vertaling door Robert Steuckers