De logica van de hegemonie

Er is dus maar één hegemonie. De hegemonie is het kapitalisme, de moderne westerse kapitalistische samenleving. Maar het kapitalisme ontwikkelt zich niet onmiddellijk tot hegemonie. Wat verandert het in hegemonie? De interne logica van de hegemonie zelf.

Het kapitalisme komt op een bepaald moment in het stadium van de hegemonie, zodra het universele, dat in zijn structuur besloten ligt, begint te prevaleren boven individuele nationale aangelegenheden. Er is slechts één hegemonie, die universeel is en alle levenssferen doorkruist. Ze wordt expliciet en begint de natiestaten af te schaffen en volledig te onderwerpen.

Wat we zagen in de globalisering van de jaren negentig, die Gramsci niet heeft meegemaakt, was een unipolaire wereld die vorm begon te krijgen, en dat was daadwerkelijk hegemonie. Hegemonie werd niet onmiddellijk zelf, zij lag altijd besloten in het kapitalisme, in zijn streven naar universalisering. Maar het kapitalisme bereikte het globalistische stadium in een bepaalde historische periode, toen de overheersing van het kapitalistische Westen over alle andere alternatieven expliciet werd en historisch werd bevestigd. Dat was het moment waarop de hegemonie zichzelf werd.

Daarom werden Gramsci's ideeën pas echt acuut na de ineenstorting van de Sovjet-Unie, waarmee iedereen ervan overtuigd raakte dat het begrip hegemonie het meest effectieve concept was. Door hegemonie te beschrijven, beschreef hij eigenlijk de wereld van de jaren negentig: een tijdperk van hegemonie, een unipolaire wereld waarin politieke liberale democratie, kapitalistische economie, politieke systemen van electoraal parlementarisme, technocentrische cultuur, vrijheid van open netwerken - dit alles begon door te dringen in elke samenleving.

En wat doet hegemonie? Ze breekt open en breekt nationale structuren af. Kamala Harris arriveert en vernietigt de wilde aanhanger van soevereiniteit. Waarom? Omdat de hegemonie niet kan worden weerstaan vanuit de hegemonie zelf. Omdat het voorafgaande stadium - de hegemonie vertegenwoordigd door nationalisme, soevereiniteit en natiestaat - deel uitmaakt van dezelfde hegemonie. Het is een deel van het verleden, en de wereldwijde hegemonie is de toekomst, waar we door alle krachten naartoe worden getrokken.

Hegemonie is een hackerstructuur die de vijand aanvalt, op zoek naar zwakke plekken in zijn verdedigingssysteem en hem, wanneer hij binnendringt, al van binnenuit ontbindt. Zo wordt een natiestaat die de hegemonie gedeeltelijk aanvaardt, volledig kwetsbaar, erdoor doordrongen, wat uiteindelijk leidt tot zijn absorptie.

Hegemonie werkt op een geraffineerde manier. Zij valt staten die niet over kernwapens beschikken militair binnen. Zij dringt binnen in staten die een soort nationaal bestuur hebben door middel van cultuur. Zij dringt binnen in staten die kernwapens hebben via netwerken en financiën. Zij dringt de Chinese beschaving binnen via het liberalisme, te beginnen met de kustgebieden.

Hegemonie is een beschimmelde toevoeging die zich verspreidt via de media, het internet, bankleningen, onderwijs, school, het gezin, via alle vormen van verbinding; via catering, films kijken, deelnemen aan het moderne politieke proces. Dit zijn allemaal vormen van een soort hegemoniale actie, die strikt genomen niet inherent zijn aan de mens in principe. Hegemonie past de structuur van het menselijk gedrag aan en zet hem aan tot datgene wat vanuit zijn gezichtspunt niet zinvol is, maar wel vanuit het gezichtspunt van deze mal.

Hegemonie is geen willekeur; het is de logica van het historische proces van de Moderne Tijd. En de natiestaat is geen alternatief voor de hegemonie - het is slechts een tijdelijke belemmering, en deze natiestaat verklaart de grondwet, de mensenrechten, de kapitalistische productievorm, de liberale democratie, verkiezingen, en stuurt cultureel zijn vertegenwoordigers naar Eurovisie. Vanuit het oogpunt van Gramsci is de kwestie van eliminatie van deze formatie slechts een kwestie van tijd.

Vertaling door Robert Steuckers