Rijk en praktijk

19.05.2022
Wat zijn de beslissende factoren voor het herstel van een echt Keizerrijk in Rusland?
Deze vraag werd ernstig gesteld door pater Vladimir Tsvetkov, prior van de Sofronie Hermitage bij Arzamas, in een zeer diepzinnige formulering: waar moeten wij voor bidden? In feite werd dezelfde vraag gesteld aan Konstantin Malofeev bij de presentatie van zijn boek Empire: Where is the Empire today?
Ik heb net een nieuw boek voltooid, Genesis and Empire, een soort "Encyclopedie van de Keizerlijke Idee", waarin ik het thema van de keizerlijke ontologie schets, vanaf de archetypische figuur van de Koning van de Vrede, tot de verschillende vormen van sacrale monarchie en een overzicht van historische keizerrijken - met inbegrip van de missie van de Katechon en de dialectiek van het keizerlijke Rusland, en verder tot simulacra van "Empire" - zoals het Britse Rijk en het moderne "Empire" van de VS.
Dit zijn diepgaande en fundamentele thema's en theorieën, waaruit echter niet direct praktische conclusies kunnen worden getrokken. Daarom besloot ik de vraag van pater Vladimir op een systematische manier te behandelen en stelde ik een reeks stellingen voor. Dit is een schets, ik zou dankbaar zijn voor aanvullingen en opmerkingen.

Het Rijk kan in Rusland hersteld worden als gevolg van een goddelijk wonder. Elk rijk heeft een bovennatuurlijke oorsprong. Als het geen wonder van God is, dan is het wel een "zwart wonder" van de duivel. De mens is niet in staat een imperium te stichten. Het is altijd iets heiligs. Er is geen wonder, er is geen rijk, maar ons geloof is in de levende God, in de God die wonderen doet.
Het Rijk leeft in de Kerk. De religieuze en eschatologische leer over het keizerrijk en de orthodoxe monarchie, en over de rol van de Russische tsaar als Katechon, werd in de Russisch-Orthodoxe Kerk buiten Rusland tot in bijzonderheden uitgewerkt. De verheerlijking van de koninklijke martelaren en van al de nieuwe martelaren van Rusland maakt deel uit van deze leer. Na de hereniging van het Moskouse Patriarchaat en de Russisch-Orthodoxe Kerk buiten Rusland in de jaren '90 werd deze leer algemeen aanvaard door de Russisch-Orthodoxe Kerk als geheel, en er werd geen andere normatieve leer van de politieke theologie van de Orthodoxie in de Sovjet-periode in het ROK zelf gecreëerd (en dat kon ook niet meer na het falen van de Renovationisten). Daarom is de orthodoxe monarchie het enige normatieve model van het Russisch orthodoxe christendom. De luide en volhardende "kerkliberalen" tellen niet mee, zij zijn slechts "buitenlandse agenten".
Het keizerrijk is (net als de monarchie) een instelling. Het herstel van het Keizerrijk kan geschieden door een grootscheepse politieke hervorming, waarbij het Russische rechtskader wordt herzien in de geest van de autocratie. Politiek-filosofisch en juridisch werk is hier belangrijk.
Het keizerrijk kan door een dynastie gesticht worden. Hoewel er geen strikt directe lijn van opvolging naar de laatste Russische keizer is overgebleven, zijn er wel de Romanovs en in de 18e eeuw werd de Russische troon bezet door verder afgelegen verwanten. Hier heeft de lijn-Kirillovitsj, hoe die tegenwoordig ook in Rusland behandeld wordt, de grootste basis.
Een keizerrijk kan ontstaan door echte militaire successen en de uitbreiding van een gebied op hetwelke controle wordt geoefend. De interne macht wordt dan duidelijk. Juist de samenvoeging van Russische gebieden - met zijn afhankelijkheid van zowel militaire macht als economie, diplomatie en cultuur - versterkt het imperiale potentieel.
Het keizerrijk kan leven op het vlak van de wil van het volk. In dit geval komt het rijk niet van bovenaf tot stand, maar wordt het door het volk geëist, van onderop. Dit is het Zemsky-scenario. De Zemskij sobor neemt het historische besluit dat het keizerrijk is en herstelt de monarchie. De moderne Stalin-cultus, die onder het volk verspreid is, is sociologisch gezien niets anders dan een vorm van "monarchisme van onderen", een vraag naar tsaren.
Een keizerrijk kan tot een sterke heerser verklaard worden. In de Romeinse geschiedenis verliep de overgang van Republiek naar Keizerrijk via de dictatuur van Julius Caesar. De naam "Caesar" werd later synoniem voor keizer, koning. Hoewel Augustus op persoonlijke titel keizer werd, was Julius Caesar dat in werkelijkheid al.

Het is moeilijk van tevoren te zeggen wat het belangrijkste punt is. Op het ogenblik zijn al deze voorwaarden in de een of andere vorm aanwezig, maar geen ervan is nog duidelijk overheersend. Men kan uitgaan van een combinatie van verschillende punten of van de keuze van sommige ten koste van andere; men kan zelfs hun volledige synergie niet uitsluiten. Als het Rijk ons doel is (en als het dat niet is, zijn wij verloren), dan weten wij nu waar wij voor moeten bidden, waar wij voor moeten vechten en wat wij moeten doen.
Het belangrijkste is nooit uit het oog te verliezen: het Rijk is een verschijnsel van een geestelijke orde, wat betekent dat het zonder de Goddelijke Wil en Zijn Voorzienigheid slechts een schijnbeeld zal zijn. Het voornaamste in het Rijk is een wonder, dus alleen in de naam van een wonder, in de verwachting van een wonder, is het mogelijk te leven. Zonder dat is alles zinloos. Het wonder is de zin van ons leven. Een keizerlijk wonder.