Hoe een Rusland-India-China (RIC) energiedialoog een pan-Aziatisch energienetwerk oplevert

Het idee van een groot pan-Aziatisch elektriciteitsnet is ontkiemd in 2011, in de nasleep van de tsunami in Azië in dat jaar.

De driedubbele ramp van aardbeving, tsunami en kernsmelting die het noordoosten van Japan trof in maart 2011, diende als een wake up call voor Masayoshi Son, oprichter, voorzitter en chief executive officer (CEO) van SoftBank Group, een Japanse multinational op het gebied van telecommunicatie en internet.

Son zag de gevaren van de kerncentrales in Fukushima en voelde de noodzaak om kernenergie te vervangen door veiligere en schonere hernieuwbare energie voor een betere toekomst. De afkeer van nucleaire technologie is vooral begrijpelijk omdat het de collectieve herinnering aan de verschrikkingen van de kernaanvallen in Hiroshima en Nagasaki voedt.

Om de toepassing van schone, veilige en betaalbare hernieuwbare energie te versnellen, richtte Son het Renewable Energy Institute (REI) op. Dit leidde tot het concept van het “Asia Super Grid (ASG)” in september 2011.

Tegelijkertijd vond er in China een grote technologische vooruitgang plaats, die een sleutelrol zou spelen bij het concretiseren van Son's dromen.

In het begin van de jaren 2000 werd China geconfronteerd met grote black-outs als gevolg van energietekorten. De kern van het probleem was de transmissie. Terwijl energiebronnen zoals kolen en gas zich in het noorden, noordwesten en zuidwesten van het land bevonden, lag de vraag in de industriële centra langs de oost- en zuidkust in en rond bruisende steden als Sjanghai en Guangzhou.

De oplossing werd bedacht door Liu Zhenya, het toenmalige hoofd van China's StateGrid. Liu stelde voor om het transmissieprobleem op te lossen door Ultra High Voltage (UHV) hoogspanningslijnen aan te leggen. UHV transmissielijnen kunnen, in tegenstelling tot conventionele paden, enorme hoeveelheden energie over lange afstanden overbrengen. Dit komt omdat de technologie een minimaal energieverlies tijdens het transport mogelijk maakt.

In 2006 was UHV-transmissie een uitgemaakte zaak omdat het een onderdeel werd van het vijfjarenplan van China. Daarom begon China met de aanleg van een 640 km lange verbinding tussen het kolenhart van Shanxi in het noorden en de centrale provincie Hubei, via een halte in het midden. In 2009 was deze lijn operationeel.

Er volgden meer ambitieuze projecten. In 2010 werd bijvoorbeeld de lijn Xiangjiaba-Shanghai voltooid. Het was op dat moment het langste en krachtigste transmissiesysteem ter wereld. Met een transmissie van 6,4 gigawatt voorzag de lijn in bijna 40% van de energiebehoefte van de stad.

Tegen april 2024 had China 38 UHV-lijnen opgezet, die zowel conventionele als hernieuwbare energie over enorme afstanden konden leveren.

De Chinese vooruitgang in langeafstandstransmissie maakte het ASG-project van Son haalbaar.
Met de langeafstandstransmissie op zijn plaats ging SoftBank op zoek naar energieproductiecentra in uitgestrekte gebieden. Daarom richtte de SoftBank Group de SB Energy Corp. op om duurzame elektriciteitscentrales op te zetten in Japan.

Het bedrijf zocht ook partners buiten Japan om de aanvoer van hernieuwbare energie te vergroten. Mongolië werd aangeboord vanwege het enorme potentieel aan windenergie. Als gevolg daarvan richtte SB Energy Corp. Clean Energy Asia LLC op met Newcom LLC, een Mongools conglomeraat als partner. De joint venture heeft voor de komende 100 jaar het recht verworven om land te pachten in de Gobiwoestijn om 7 GW aan windmolenparken te ontwikkelen en te exploiteren. Het bedrijf heeft ook een joint venture opgericht met de naam SBG Cleantech Ltd in India, met het Indiase Bharti Enterprises Pvt. en het Taiwanese Foxconn Technology Group, voor de ontwikkeling van een 350 MW zon-PV-park in de Indiase deelstaat Andhra Pradesh.

Na het veiligstellen van voldoende hernieuwbare energiecapaciteit was de volgende uitdaging voor Son het verplaatsen van de hernieuwbare energie naar Japan en door heel Azië. Hier vond de Japanse ondernemer bereidwillige partners in Liu Zhenya, China's pionier op het gebied van UHV-transmissie. Het duo sloot zich aan bij Hwan-Eik Cho, president/CEO van Korea Electric Power Corp. (KEPCO), een Zuid-Koreaans openbaar energiebedrijf. In maart 2016 kregen deze drie organisaties gezelschap van Rosseti, een Russische elektriciteits- en netwerkbeheerder.

Het kwartet ondertekende een memorandum van overeenstemming (MOU) om technische en economische haalbaarheidsstudies uit te voeren voor het creëren van een internationaal transmissienetwerk in Noordoost-Azië.

De overeenkomst heeft geleid tot het idee om een “Gouden Ring” op te zetten die het grootste deel van Azië bedient. Om het idee werkelijkheid te laten worden, is het de bedoeling dat de windenergie die in Mongolië wordt opgewekt, via onderzeese transmissiekabels naar Japan, China en Zuid-Korea wordt getransporteerd. Daarnaast kan waterkracht die in Rusland wordt opgewekt, worden geleverd aan Japan en andere landen. Son noemt deze twee energietransmissieroutes de “Gouden Ring” in Noordoost-Azië.
Profiteren van diversiteit in belasting en bronnen

Mika Ohbauashi, directeur van REI, heeft verklaard dat deze interregionale netwerkintegratie kan helpen om het gebruik van hernieuwbare energie, die geografisch verspreid is, te maximaliseren. Zodra de netwerksystemen zijn samengevoegd, zou het mogelijk zijn om te profiteren van verschillende belastingspatronen, waaronder piekperioden. Door te profiteren van de diversiteit in belastingen en bronnen kan de ASG de flexibiliteit van de netwerksystemen in elk land vergroten.

Hernieuwbare energie blijkt ook kosteneffectief te zijn. De kosten om hydro-elektriciteit van Rusland naar Japan te brengen via onderzeese transmissiekabels zijn bijvoorbeeld lager dan 10,5 cent/kWh, wat de kosten zijn van elektriciteit die wordt opgewekt door een kolengestookte elektriciteitscentrale in Japan. Ook de kosten om windenergie die in Mongolië is opgewekt via China en vervolgens Zuid-Korea naar Japan te brengen, worden geschat op minder dan 10,5 cent/kWh.

“Hernieuwbare energie is schoon en veilig, maar was vroeger erg duur,” heeft Son van SoftBank gezegd. Hij voegt eraan toe: “Door hernieuwbare energie met elkaar te delen, is hernieuwbaar nu schoon, veilig, stabiel en goedkoop.”

Terwijl Japan zich heeft gericht op hernieuwbare energie, vooral na Fukushima, lijkt Liu Zhenya, voorheen van China's StateGrid, meer bronneutraal te zijn. Liu heeft een Global Grid voorgesteld dat elektriciteit zal halen uit windmolens op de Noordpool en uit enorme zonnepanelen in de woestijnen van Afrika, en die stroom vervolgens zal distribueren naar alle hoeken van de wereld. Naast andere voordelen zal het systeem volgens Liu “een gemeenschap van gemeenschappelijk lot voor de hele mensheid met blauwe luchten en groen land” voortbrengen.

India kan een belangrijke spil worden in het Asia Super Grid. SoftBank heeft al verklaard dat er wordt gebouwd aan een zonne-energiecentrale van 350 megawatt in de Indiase deelstaat Andhra Pradesh, en het bedrijf streeft ernaar om uiteindelijk een project van 20 GW in het land op te zetten.

Volgens een kaart van het Asia Super Grid die door de REI is vrijgegeven, zou in Mongolië opgewekte windenergie naar Beijing worden getransporteerd. Vanuit de Chinese hoofdstad wordt het naar Chengdu gestuurd, de hoofdstad van de provincie Sichuan in het zuidwesten van China. Chengdu wordt het knooppunt vanwaar de stroom door Tibet naar Bhutan wordt getransporteerd, vanwaar het naar Delhi gaat en verkocht wordt tegen een prijs van $ 0,14 per KW/u. Volgens de voorspellingen van ASG is Dhaka een ander knooppunt vanwaar elektriciteit naar Chennai wordt getransporteerd tegen een prijs van $ 0,1 per KW/h. De steeds groter wordende nexus van netwerken voorziet ook in de rol van India als grootverbruiker en als platform voor de levering en doorvoer van elektriciteit naar Sri Lanka. Verdere mogelijkheden kunnen in deze richting worden onderzocht.

In feite kan de ASG, net als Europa's kolen- en staalgemeenschap die de voorloper werd van de Europese Unie (EU), de komende jaren de kern worden van een Aziatische Unie (AU).

Terwijl de economie van een ASG op zijn plaats lijkt te zijn, blijft het geopolitieke denken ernstig achter. Zo zal het wantrouwen tussen India en China waarschijnlijk in de weg staan omdat het project de ontwikkeling van kritieke infrastructuur inhoudt.

Hoewel India en China een bilaterale energiedialoog kunnen starten als vervolg op de doorbraakbijeenkomst van premier Narendra Modi om een oplossing te zoeken, is het misschien verstandig om Rusland bij het gesprek te betrekken omdat Moskou een belangrijke partij is in de ASG-constellatie. Bijgevolg zou energiepartnerschap een belangrijk onderwerp van overleg kunnen zijn met de Rusland-India-China (RIC) subgroep, die al geïnstitutionaliseerde bijeenkomsten heeft gehouden op het niveau van de ministers van Buitenlandse Zaken voordat de Covid pandemie toesloeg.

De RIC kan op zijn beurt Japan uitnodigen als partner in de discussie over het ASG-project, dat van de grond kan komen op basis van goede wil, onderlinge afhankelijkheid en het evalueren van geo-economische voordelen, die substantieel genoeg zijn om geopolitieke verschillen te overbruggen.

Bron