Ordo pluriversalis. De gedachte van Leonid Savin en het einde van de "Pax Americana"

Hoofdredacteur van het tijdschrift 'Geopolitics' van de Universiteit van Moskou en de website 'Geopolitika.ru', is Leonid Savin, een productieve auteur en analist, met al drie publicaties in het Italiaans op zijn naam, misschien wel een van de interessantste 'pennen' voor degenen die willen begrijpen wat er werkelijk aan de hand is, achter het rookgordijn van propaganda en psychologische oorlogsvoering, in de hoofden van de heersende klassen in Moskou die verantwoordelijk zijn voor het besturen van het voortdurende conflict met Oekraïne: Directeur van de Foundation for Monitoring and Forecasting the Development of Cultural-Territorial Spaces (FMPRKTP), lid van de Military-Scientific Society van het Russische Ministerie van Defensie, Savin is ook een van de belangrijkste exponenten van de internationale eurasistische beweging.

Bijzonder interessant in dit verband is de recente publicatie in het Italiaans van het essay 'Ordo pluriversalis. La fine della pax americana e la nascita del mondo multipolare' (= Het einde van de pax americana en de geboorte van de multipolaire wereld), uitgegeven door Anteo Edizioni, met een voorwoord van Marco Ghisetti, een jonge en briljante geopolitieke geleerde, die voor dezelfde uitgever al het essay 'Talassocrazia' had geschreven (dat bovendien een voorwoord van Savin zelf had).

"Het werk," legt Ghisetti zelf uit, "begint met de constatering dat het zogenaamde paradigma van de 'Amerikaanse vrede' na de recente gebeurtenissen is ingestort; het uitbreken van hete oorlogen in gebieden en zones waarvan gedacht werd dat ze al lang binnen de baan van Washington lagen, bevestigen dit duidelijk. De invloed van de VS is zich inderdaad aan het terugtrekken in verschillende regio's van de wereld, maar in plaats van een algemene afname van de overzeese macht, is dit ook te wijten aan een verandering van strategie, d.w.z. een herpositionering, van Washington langs nieuwe strategische lijnen. Het is echter een feit dat de groei van de zogenaamde revisionistische machten, die de Verenigde Staten hebben gedwongen om zich terug te trekken uit regio's die ze hadden geprobeerd te veroveren, niet eindigt in een loutere toename van hun relatieve macht, maar integendeel gepaard gaat met een algemene en wijdverspreide onvrede over de wereldstructuur die de laatste tijd aan het ontstaan was. Daarom kan het einde van de pax americana een echte verandering van de hele internationale orde met zich meebrengen en niet alleen van het machtsevenwicht. Het is daarom dat Savins analyse dieper wil gaan dan de vele analyses die er al zijn, en zo zowel de diepere redenen voor, als mogelijke alternatieven voor de overgangsfase die we nu meemaken, wil identificeren. Bovendien wordt het bij het lezen van deze tekst duidelijk dat Savins doel niet stopt bij het deconstrueren of beschrijven van de huidige crisisfase. Het doel van Savin is zelfs constructief: hij hoopt intellectuele grammatica's te kunnen identificeren en aanbieden die nuttig kunnen zijn in deze constructie om de nieuwe multipolaire orde in wording te verstevigen. We hebben ervoor gekozen om deze nieuwe studie van Savin nu voor te stellen, juist omdat de recente Russische acties in Oekraïne (en daarbij komt nog de enorme en onopgemerkte dynamiek van Moskou in Afrika ten zuiden van de Sahara) niet alleen snel hebben bevestigd wat Savin voorspelde, maar ook de noodzaak opleggen, voor elke politieke actor die meer wil zijn dan slechts een object van andermans machtspolitiek, of voor elke analist die zich in de huidige overgangsfase wil oriënteren, om zowel de belangrijkste strategieën van de grootmachten als het wereldbeeld dat hen stuurt, volledig te begrijpen. Het is daarom van bijzonder belang en bijzonder nuttig voor de Italiaanse lezer. Italië, dat in het centrum van zowel de mediterrane als de Europese macroregio ligt, is namelijk een land waarvan het belang helaas recht evenredig is aan de onbekwaamheid van de heersende klasse en het gebrek aan interesse in internationale zaken bij de publieke opinie, met als gevolg dat Italië in deze stormachtige overgangsfase zonder kompas navigeert. Het boek van Savin, dat ondanks zijn titel en omvang echt gemakkelijk en vlot te lezen is, heeft de potentie om het kompas te bieden dat nodig is om zich te oriënteren in de huidige crisisfase, met de mogelijkheid om dus bewuster en adequater te reageren op de keuzes die we binnenkort zullen moeten maken".

Maar wat zijn dan de alternatieven voor het huidige wereldwijde scenario die de auteur voorstelt?

"De alternatieven voor het huidige scenario," vervolgt Ghisetti, "zullen afhangen van de acties en de wil van de actoren die in het spel zijn, en van het soort orde dat zij willen en tot stand weten te brengen. Multipolarisme, en in het bijzonder de huidige overgangsfase, is een open constructieplaats. Voor Savin is de wereldorde niet iets dat uitsluitend afhangt van het evenwicht van de wereldmacht, aangezien de structuur ervan niet iets vanzelfsprekends en onveranderlijks is. Tegelijkertijd stelt Savin dat er in de wereldpolitiek vele niveaus, vele visies en interpretaties van de wereld naast elkaar bestaan die even legitiem zijn en daarom de wereldorde beïnvloeden, wat die ook moge zijn. Daarom spreekt Savin liever van een "pluriversum" dan van multipolarisme. Op dit moment zijn de belangrijkste alternatieven die van de grote Euraziatische mogendheden (Rusland en China), aangevuld met die van de moslimwereld en de Latijns-Amerikaanse wereld (of werelden), die als gemeenschappelijke noemer juist het verzet tegen de dominantie van de crematistiek en één enkele wereldmacht hebben. Afhankelijk van het succes van hun anti-hegemoniale beleid, in combinatie met hun specifieke visie op het politieke pluriversum, zullen deze machten de mogelijkheid bieden aan andere wereldbeelden om zich te laten gelden, zelfs in regio's of culturen die ver van hen afstaan. Een van deze regio's is precies Europa, waaraan Savin een heel hoofdstuk wijdt aan het project van strategische autonomie en de bijzondere rol die het zou kunnen spelen".

Welke lessen kunnen we leren uit het essay en de gedachten van Savin in het licht van de recente gebeurtenissen?

"Een eerste les," vervolgt de redacteur van het werk, "en de meest voor de hand liggende, is dat we ons niet langer in een periode van 'vrede' bevinden die gegarandeerd wordt door de Amerikaanse hegemoon, als men al van vrede kan spreken, gezien het feit dat sommige auteurs, niet geheel ten onrechte, liever spreken van 'eindeloze oorlog' dan van 'Amerikaanse vrede'. Een tweede les, die rechtstreeks uit de eerste voortvloeit, is dat, gezien de oorlogen die nu juist op Europees grondgebied zijn uitgebroken, we er niet langer achteloos en naïef van uit kunnen gaan dat onze veiligheid volledig kan afhangen van de goedaardige wil van een hegemoon die blijkbaar bereid is om ons zijn oorlogen te laten voeren (of zijn oorlogen op onze huid te laten voeren). Een derde les is dat we, gezien de huidige situatie, moeten besluiten om verantwoordelijk te worden voor ons eigen lot en dus moeten beslissen wat we willen doen en wat we willen zijn in een wereld waarin ons belang en de invloed van onze politieke en economische instellingen snel afnemen (om nog maar te zwijgen van onze steeds belachelijker wordende culturele invloed). Nu we dit bewustzijn hebben bereikt, gaan de poorten van alle mogelijke alternatieve toekomsten voor ons open, waarheen we de mogelijkheid hebben om onze historische toekomst te sturen, als we ons maar bewust zijn van de situatie en bereid zijn om de acties en mogelijke risico's van een dergelijke onderneming op ons te nemen.

Welke doorbraak kan de "speciale operatie" waartoe het Kremlin in Oekraïne heeft besloten, voor de overgang naar een polycentrisch model betekenen?

"In het boek," legt Ghisetti verder uit, "stelt Savin duidelijk dat de toewijding van Rusland aan de constructie van een polycentrisch model voor de wereld een conditio sine qua non, hoewel op zichzelf niet voldoende, is voor de effectieve verankering van een multipolaire wereld. Rusland probeert nu al meer dan twintig jaar de opbouw van een wereld te bevorderen waarin het zijn soevereiniteit kan waarborgen en een zekere capaciteit voor buitenlandse projectie kan behouden, wat in de ogen van de mannen van het Kremlin tot uiting komt in een beleid dat erop gericht is Moskou een stabiliserende en balancerende rol in de verschillende wereldregio's te laten spelen. Met China en de Centraal-Aziatische staten heeft Moskou bijvoorbeeld voor eens en altijd hun respectieve grenzen vastgelegd en geprobeerd zijn integratieprojecten af te stemmen op China's Nieuwe Zijderoute, om zo een nulsomspel tussen Peking en Moskou in Centraal-Azië te vermijden; in het Nabije en Midden-Oosten heeft Moskou militair en diplomatiek ingegrepen om de regio te stabiliseren en actoren te verdrijven die interetnische en interreligieuze verdeeldheid en conflicten aanwakkerden; in het Noordpoolgebied heeft Rusland ook geprobeerd om hetzelfde beleid te volgen, door de basis te leggen voor toekomstige Arctische routes en door te proberen om een herbewapeningswedloop in de Glaciale Zee te voorkomen. De grens met Oost-Europa is dus het laatste grensgebied dat nog niet gestabiliseerd is, of ten aanzien waarvan in ieder geval een nulsomspelsituatie blijft bestaan in het relatieve integratieproject (de Europese Unie), hoewel Moskou heeft geprobeerd om met het EU-integratieproject een relatie op te bouwen die in sommige opzichten vergelijkbaar is met die met China's Nieuwe Zijderoute. Dit lukte niet vanwege het beleid van de NAVO om elke vorm van overeenstemming tussen Brussel/Berlijn en Moskou te voorkomen, waardoor er een nulsomspel in Oost-Europa ontstond dat uiteindelijk ontaardde in de oorlog in Oekraïne. De beslissing van Moskou om door te gaan met wat het een "speciale militaire operatie" noemde, waarvan de logica overeenkomt met die van de interventie in Syrië ten gunste van de regering van al-Assad, laat zien dat de tegenstellingen in de relaties van Rusland met het Westen aan de kook zijn en dat Poetin het Russische leiderschap elke pro-Westerse ambitie wil ontnemen. Dit betekent niet dat Moskou Europa de rug heeft toegekeerd of dat het ook zijn westelijke grens wil stabiliseren. Rusland weet heel goed dat het zich dat niet kan veroorloven, en het feit dat het de operatie in Oekraïne officieel een "speciale militaire operatie" blijft noemen, gericht op de denazificatie en neutralisatie van Oekraïne of de bescherming van de Russischtalige bevolking van de separatistische republieken, bewijst dit. Het Europese beleid was er echter op gericht om, onder druk van de VS, de banden met Rusland te verbreken, zelfs tegen de prijs van het castreren en vernietigen van zichzelf op economisch en sociaal gebied (Rusland daarentegen kan dit overleven, omdat het al twintig jaar een buitenlands beleid met meerdere sectoren voert en thuis een quasi-autarchie), uit naam van loze morele prediking of loyaliteit aan de Atlantische wereld, kan enerzijds de oorlogssituatie in het Europees-Russische grensgebied alleen maar verlengen en anderzijds de Europese neergang naar een situatie van internationaal isolement en onbeduidendheid bespoedigen. Maar de Europese macroregio blijft internationaal gezien een van de meest strategische; en het is waarschijnlijk om deze reden dat Savin, die zijn studie begint met een onderzoek naar de crisis van het westerse model (aanvankelijk eurocentrisch en later Amerikaans-centrisch), deze studie afsluit met een hoofdstuk gewijd aan de Europese neergang ten opzichte van de minderheid, hoewel aanwezig, van de Europese wil om haar strategische en culturele autonomie te doen gelden. De "speciale militaire operatie" van Rusland, met andere woorden, vormt niet zozeer een keerpunt in de constructie van een polycentrische wereld, maar eerder een versnelling ervan, waardoor de tijd korter wordt waarbinnen Italië en Europa moeten beslissen wat ze willen zijn en wat ze willen doen in de huidige overgangsfase, met het risico dat ze het appèl van de geschiedenis missen en uiteindelijk in de vergetelheid raken".

Vertaling door Robert Steuckers

Bron: https://blog.ilgiornale.it