Van speciale operaties tot de oorlog der beschavingen - Aleksandr Doegins evaluatie van het afgelopen jaar
14.03.2023
Er is een jaar verstreken sinds het begin van de speciale militaire operatie van Rusland in Oekraïne. Volgens politicoloog Aleksandr Doegin is Rusland met zijn militaire operatie "een volledige en moeilijke oorlog begonnen" - niet zozeer met Oekraïne, maar vooral met het "collectieve Westen", d.w.z. het "NAVO-blok" (met uitzondering van Turkije en Hongarije, die neutraal blijven in het conflict).
Volgens Doegin heeft het oorlogsjaar veel illusies van alle partijen in het conflict aan diggelen geslagen. Doegin probeert de zaken niet in het beste daglicht te stellen, maar is zich ook bewust van de fouten die Rusland heeft gemaakt. Terwijl de rapporten van westerse geleerden de acties van het Oekraïense regime en leger nauwelijks ter discussie stellen, is Doegins analyse openlijk kritisch over de Russische militaire leiding.
De fouten van het Westen en van Rusland
De misrekening van het Westen was de naïeve verwachting dat economische sancties tegen Rusland het regime van Poetin ten val zouden brengen. "Ondanks het wishful thinking van het Westen heeft de Russische economie standgehouden, zijn er geen grootschalige binnenlandse protesten geweest, en is de positie van Poetin niet ondermijnd, alleen maar versterkt," ziet Doegin.
Vanaf het begin van het conflict heeft Rusland, in het besef dat de betrekkingen met het Westen afbrokkelden, een scherpe draai gemaakt naar niet-westerse landen - met name China, Iran, islamitische landen, maar ook India, Latijns-Amerika en Afrika - en duidelijk en resoluut zijn doel verklaard om een "multipolaire wereld" te creëren.
"Voor een deel probeerde Rusland zijn soevereiniteit al te laten gelden, maar aarzelend, helemaal niet consequent, steeds terugkerend naar pogingen om te integreren met het geglobaliseerde Westen. Nu is deze illusie eindelijk vervaagd, en Moskou heeft simpelweg geen andere uitweg dan verder te bouwen aan een multipolaire wereldorde," aldus Doegin.
Toch zijn zelfs Ruslands plannen niet verlopen zoals gepland, bekritiseert Doegin. Hij stelt dat het plan inderdaad was om snel en preventief toe te slaan in Oekraïne, Kiev te belegeren en het Zelenski-regime tot overgave te dwingen. Moskou zou dan een gematigde lokale politicus (iemand als Viktor Medvedzjoek?) aan de macht hebben gebracht en een begin hebben gemaakt met het herstel van de betrekkingen met het Westen (zoals gebeurde na de annexatie van de Krim).
De bewering van Doegin is in tegenspraak met officiële Russische verklaringen dat de verovering van Kiev nooit het hoofddoel was van de speciale operatie, terwijl Doegin slecht militair leiderschap en planning, en een gebrek aan echte gevechtsmentaliteit, de schuld geeft van het niet veroveren van Kiev in de beginfase van de operatie.
"Alles ging grondig mis," benadrukt Doegin. Er zaten enorme fouten in de strategische planning van de hele speciale operatie. De kalme stemming van het leger, de elite en de samenleving - niet voorbereid op een serieuze confrontatie met het Oekraïense regime, laat staan het collectieve Westen - droeg bij aan de complicaties.
"Het offensief liep vast toen het te maken kreeg met wanhopige en felle tegenstand van een tegenstander die gesteund werd door ongekende steun van de NAVO-oorlogsmachine. Het Kremlin hield waarschijnlijk geen rekening met de psychologische bereidheid van de Oekraïense nazi's om tot de laatste Oekraïner te vechten, noch met de omvang van de westerse militaire steun," legt Doegin uit.
Evenmin begreep Rusland volledig "de effecten van acht jaar intensieve propaganda, die dag na dag Russofobie en extreem hysterisch nationalisme in de Oekraïense samenleving heeft aangewakkerd".
Stadia van het eerste oorlogsjaar
Doegin begrijpt dat Ruslands vrienden en bondgenoten deels teleurgesteld zijn over het eerste jaar van de speciale militaire operatie. Velen dachten waarschijnlijk dat de militaire capaciteiten van Rusland zo substantieel en zo goed afgestemd zouden zijn, dat het Oekraïense conflict relatief gemakkelijk en snel zou worden opgelost.
In de eerste twee maanden boekte Rusland inderdaad snelle vooruitgang. Maar na een felle verdediging van Oekraïne en mislukte vredesonderhandelingen vertraagde het tempo. In de zomer van 2022 ontstond een patstelling aan het front, gekoppeld aan Oekraïense terreurdaden die oversloegen naar Rusland.
Oekraïense tegenaanvallen slaagden met modern NAVO-materieel en Rusland trok zich terug uit Kharkiv en Kupyansk. Dit werd gevolgd door een nieuwe versterking, de afkondiging van een gedeeltelijke mobilisatie en referenda in Donetsk, Luhansk, Zaporizhia en Kherson over de annexatie van deze regio's bij de Russische Federatie.
Rusland heeft een nieuwe versnelling ingeschakeld, maar de vooruitgang is nog steeds traag. Komt dit door het verzet van het bewapende NAVO-Westen, of voert Rusland een doelbewuste "uitputtingsslag" om de middelen van het NAVO-Westen te vernietigen?
Oekraïne's nederlaag, Rusland's overwinning?
Wat er in de nabije toekomst ook gebeurt, het huidige Oekraïne is al gedoemd. Rusland streeft naar de nederlaag van het pro-westerse marionettenregime in Kiev. Doegin is ervan overtuigd dat Oekraïne in de toekomst zal ophouden te bestaan als nationale, onafhankelijke staat (met de Maidan-machtswisseling van het Westen is dit eigenlijk al gebeurd).
Ondanks zijn hatelijke verklaringen heeft het Westen geen reden om het conflict tot het uiterste te drijven. Zelfs als het Westen heel Oekraïne verliest, heeft het al veel gewonnen, en Rusland zal naar verwachting geen kritieke bedreiging vormen voor de Europese NAVO-landen, laat staan voor de Verenigde Staten. "Al het andere dat in dit verband wordt gezegd is pure propaganda," meent Doegin.
Rusland kan niets minder accepteren dan de bevrijding van Donetsk, Luhansk, Zaporizhia en Kherson en het behoud van de Krim. Doegin noemt dit de optie van de "minimale overwinning", maar zegt onmiddellijk daarna dat het een ontoereikende oplossing is. De "gemiddelde overwinning" zou de bevrijding van heel "Novorossija" zijn, inclusief Odessa, Kharkiv en Nikolajev.
Een Russische "totale overwinning" zou de hele Oekraïense regio bevrijden en de historische eenheid van de Euraziatische grootmacht herstellen. Dit zou betekenen dat het hele huidige Oekraïne (oorspronkelijk een Russische uitvinding) als staat wordt afgeschaft en dat het oude Kiev-Rus wordt herenigd met de rest van Rusland.
De botsing der beschavingen
Naarmate het conflict in Oekraïne oplaait, behandelt Rusland het Westen niet langer als een "partner", maar ziet het de alliantie als een bedreiging voor zijn bestaan. Rusland heeft zijn paradigma veranderd van politiek realisme naar een theorie van een multipolaire wereld, waarbij het liberalisme wordt verworpen en de moderne westerse beschaving wordt uitgedaagd, en het recht ervan wordt ontkend om universeel en alomvattend te zijn.
De speciale militaire operatie is een ramp gebleken voor het liberale segment van de Russische heersende klasse, die een dergelijke krachtmeting met het Westen niet had gewild. Een jaar later is de situatie verder geëscaleerd en is er geen weg meer terug. Zelfs de oligarchen zijn patriottisch geworden of het land ontvlucht.
Het is duidelijk geworden dat Rusland in oorlog is met de hele moderne westerse liberale beschaving en de waarden die het Westen aan iedereen probeert op te leggen. "Deze omslag in het Russische bewustzijn van de wereldsituatie is misschien wel het belangrijkste resultaat van de speciale militaire operatie," stelt Doegin.
De verdediging van de soevereiniteit is veranderd in een botsing van beschavingen. Rusland verdedigt niet langer een politiek regime dat, ondanks zijn verschillen, de westerse opvattingen, criteria, normen, regels en waarden deelt, maar treedt op als een onafhankelijke beschaving - met haar eigen opvattingen, criteria, normen, regels en waarden.
Is dit niet precies wat Poetin in zijn toespraken heeft verkondigd, door de basis te leggen voor een beleid van bescherming van Russische waarden die niet alleen aanzienlijk verschillen van het liberalisme, maar er in sommige opzichten zelfs het tegenovergestelde van zijn? Dat is althans wat Doegin lijkt te denken.
De hele ambtsperiode van Poetin is volgens Doegin "een voorbereiding op dit beslissende moment" geweest, maar voor het begin van de speciale operatie bevond het Russische leiderschap zich nog binnen het kader van politiek realisme naar westers model.
Nu, na een jaar van zware beproevingen en verschrikkelijke offers, is het patroon veranderd: Rusland is zich ervan bewust dat het een beschaafde staat is met een eigen identiteit, die de door het Westen gedomineerde elite wil vernietigen.
Naarmate het conflict in Oekraïne voortduurt, zullen de interne tegenstellingen binnen het Westen alleen maar toenemen. De speciale militaire operatie van Rusland verscheurt niet alleen het NAVO-Westen en de Oekraïense soldaten, maar ook de liberale laag van de Russische samenleving. Rusland wordt een geloofwaardige tegenkracht voor de westerse orde. Wie weet moet het Westen op een gegeven moment een voorbeeld nemen aan Moskou, en niet andersom?
Vertaling door Robert Steuckers
