Controle over Eurazië vanuit het Zuiden

Als we de methode van de combinatie van politieke geografie en geopolitiek gebruiken, kunnen we gemakkelijk vaststellen dat de groep landen ten noorden van de Arabische Zee een aantal gemeenschappelijke kenmerken heeft. Delen van het moderne Iran en Afghanistan vertegenwoordigen het historische Khorasan, en de Pasjtongordel strekt zich uit van Afghanistan tot in Pakistan. Pakistan en Iran worden verenigd door Beloetsjistan (beide landen hebben separatistische Beloetsj-bewegingen die actief van buitenaf worden gesponsord).

Alle drie de landen zijn islamitische staten - de eerste die onafhankelijk werd van Groot-Brittannië was de Islamitische Republiek Pakistan in 1947, na de overwinning van de Islamitische Revolutie in Iran veranderde ook deze staat van een monarchaal systeem in een Islamitische Republiek (met de specifieke instelling van Vilayat al faqih), en Afghanistan werd in 2021 weer een Islamitisch Emiraat. En in onheuglijke tijden maakten ze allemaal deel uit van het Sassanidische Rijk. Elk land heeft nog veel meer interessante culturele, etnische en religieuze kenmerken.

Hoewel Afghanistan door land ingesloten is, grenst het organisch aan het zuidelijke deel van het Euraziatische kustgebied, waarvan de controle lange tijd direct of indirect aan de Angelsaksen toebehoorde. De term Rimland (“randland”) en Heartland (“hartland”) werden geïntroduceerd door de Britse geograaf Halford Mackinder. Terwijl het noordelijke Heartland van het “wereldeiland” dat Eurazië en Afrika omvat Rusland was, omvat het Rimland beide continenten, inclusief de Middellandse Zee.

Makinder hield zich meer bezig met de rol van het Heartland, terwijl de Amerikaanse geopoliticus Nicholas Spykman van mening was dat het Rimland belangrijker was omdat de hoofdbevolking van de continenten geconcentreerd was langs de kusten van de zeeën, en buitenlandse handel en communicatie voornamelijk via zeeroutes verliepen. En de waterroute zelf langs de kusten van Iran en Pakistan is de historische route waarlangs de Arabieren in contact kwamen met India en China, waardoor er een vrij sterk systeem van verbindingen ontstond.

Het is veelzeggend dat de verspreiding van de Islam in de landen van Zuidoost-Azië juist via deze waterroute plaatsvond met behulp van handelaren. In tegenstelling tot de landmassa, waar de verspreiding van religie vaak synoniem was met oorlog, kwam de Islam op vreedzame wijze naar Zuidoost-Azië. En op dit moment zijn deze verbindingen, in combinatie met kustbolwerken (van marinebases tot diepwaterhavens en terminals), natuurlijk een serieuze strategische troef waarvan de controle economische en militaire voordelen oplevert. Voeg daarbij de koolwaterstoffen van Iran en de grote voorraden van verschillende mineralen in Afghanistan.

Nu de situatie verandert in de richting van continentale integratie en multipolariteit, is het belangrijk om de integratieprocessen en de veiligheid van deze regio te ondersteunen. Dit vereist de ontwikkeling van een evenwichtige geïntegreerde strategie en inzicht in de belangen van alle drie de actoren in de regio. Dit is ook uiterst belangrijk voor Rusland, omdat Iran en Pakistan toegang hebben tot de warme wateren van de Indische Oceaan. En tegen de achtergrond van het voortdurende conflict met het Westen moet de heroriëntatie op het Zuiden en Oosten op een systemisch niveau worden uitgevoerd.

Iran is natuurlijk van groter belang, omdat de internationale transportcorridor tussen Noord en Zuid al in gebruik is genomen, zij het niet volledig. Aangezien Rusland rechtstreeks met Iran verbonden is via de Kaspische Zee en ook via de Republiek Azerbeidzjan, maakt dit bilaterale interactie veel gemakkelijker en effectiever dan het hypothetische gebruik van transportroutes door Pakistan (hier liggen minstens twee doorvoerlanden - Afghanistan en Turkmenistan - op de weg naar de Kaspische Zee, en over land minstens drie, of het nu een grensovergang door Afghanistan of China is). Bovendien loopt er via Iran een route naar het Arabische schiereiland en de oostkust van Afrika. En dit betekent toegang tot de economisch machtige Arabische monarchieën en de potentieel aantrekkelijke Afrikaanse markt, waar de aanwezigheid van Rusland al groeit, vooral in het deel van de Sahelgordel - het hart van het zwarte continent. Daarom is het voor Rusland van groot belang om de strategische betrekkingen op peil te houden en verder te ontwikkelen, wat goede vooruitzichten biedt.

Op 25 juni 2024 werd bekend dat een nieuwe uitgebreide samenwerkingsovereenkomst tussen Iran en Rusland klaar is. Zowel de Russische als de Iraanse kant hebben verklaard dat er geen obstakels zijn voor de sluiting ervan [i]. Dit betekent dat onze betrekkingen een nieuw niveau zullen bereiken. Iran is ook lid van BRICS en SCO en heeft een vrijhandelszone-overeenkomst met de EAEU, die uiteindelijk in juni 2024 werd geratificeerd [ii]. Hierdoor zal het volume van de handelsovereenkomsten tussen de landen naar verwachting met 30-40 procent toenemen [iii]. Daarnaast verwacht Iran ook ruilleveranties van olie en gas uit Rusland [iv].

De continuïteit van de lijn van het buitenlands beleid, evenals de belangrijkste vereisten van het binnenlands beleid, geven reden om aan te nemen dat Irak actief zal blijven deelnemen aan het opbouwen van een multipolaire wereld en het versterken van de regionale veiligheid. Zelfs door de dood van de president en minister van Buitenlandse Zaken van Iran bij een transportongeluk in mei 2024, werden alle politieke processen niet opgeschort en er is geen reden dat met de nieuwe regeringsleider van de Islamitische Republiek, de ideologische en geopolitieke benadering van dit land van wereldzaken op de een of andere manier zal veranderen. Belangrijk is dat Iran, net als Rusland, ook betrekkingen aangaat met Afghanistan.

Voor alle drie de landen zijn de huidige vergelijkbare bedreigingen de ISIS-groep (verboden in Rusland), die verantwoordelijk was voor de terroristische aanslagen in het stadhuis van Crocus en meer recentelijk in de Republiek Dagestan, evenals westerse machten die geïnteresseerd zijn in het ondermijnen van zowel Rusland als Afghanistan. Zoals gezegd heeft Afghanistan een aanzienlijk potentieel voor mijnbouw en zelfs olie, gas en kernenergie.

Bijna alle bekende afzettingen werden al in de tijd van de Sovjetgeowetenschappers ontdekt, maar zijn vanwege de complexe conflictogene situatie decennialang niet ontwikkeld. Barieten, zink, lood, uranium, steenkool, ijzer- en kopererts, wolfraam, zilver en goud, tin, lithium, kalksteen, aluminium en vele andere elementen uit het periodiek systeem van Mendelejev worden in Afghanistan gevonden. De exploitatie hiervan kan in de nabije toekomst beginnen. Bovendien is Afghanistan een markt voor consumptiegoederen en een belangrijke producent van landbouwproducten. We moeten ook aandacht besteden aan het potentieel van verschillende snelwegen, of het nu de Trans-Afghaanse Transportcorridor is of het al langer bestaande project van de Turkmenistan-Afghanistan-Pakistan-India pijplijn. Deelname aan de aanleg en verdere exploitatie ervan kan Rusland in de toekomst veel geld opleveren. Pakistan is ook belangrijk voor de geopolitiek van Zuid-Eurazië.

Het is geen toeval dat de VS er al sinds de jaren '50 politieke controle over uitoefent. Washington probeert nog steeds zijn invloed op het land te behouden, deels via het IMF, dat Pakistan met zijn leningen in de val heeft gelokt, en deels door het manipuleren van het verhaal over de Indiase dreiging (het is veelzeggend dat Amerikaanse adviseurs voor India vergelijkbare angsten hebben over de “islamitische kernbom” en de Chinese dreiging). Pakistan is nu bezig met de implementatie van een belangrijk onderdeel van China's Belt and Road Initiative, de China-Pakistan Economic Corridor, die begint bij de diepwaterhaven van Gwadar in de provincie Beloetsjistan en zich door het hele land noordwaarts uitstrekt naar de bergketens van het Hindoekoesj-systeem.

Pakistan is geïnteresseerd in het aantrekken van meer investeerders voor dit en andere projecten uit Rusland. De leiding van het land zei onlangs dat Islamabad zich zou aansluiten bij het gebruik van de Noord-Zuid-corridor en overweegt aanvaardbare opties voor Russische bedrijven om Pakistan binnen te komen.

Eerder ondertekende Rusland een memorandum voor de aanleg van de Pakistan Stream pijplijn, hoewel de onderhandelingen over verschillende details nog gaande zijn [v]. De energiehonger van Pakistan kan ook worden gestild met kernenergie, aangezien Rosatom hiervoor optimale oplossingen kan bieden.

Tot slot zou ook Ruslands bemiddeling bij het verbeteren van de betrekkingen tussen India en Pakistan vruchten kunnen afwerpen en Moskou heeft in dit verband al eerder zijn diensten aangeboden, vooral wanneer er sprake was van escalatie aan de grens. Interactie met Pakistan op het gebied van terrorismebestrijding is een ander gebied waar behoefte is aan constant en vertrouwd contact tussen de bevoegde autoriteiten van de twee landen. Het is belangrijk om op te merken dat Pakistan een kernmacht is en dat zijn deelname aan de multipolaire wereld veel zal betekenen.

En met alle drie de staten in het zuiden van Eurazië is het noodzakelijk om kwesties uit te werken over het omzeilen van de sancties van het collectieve Westen. Ze zijn allemaal, in meer of mindere mate, bekend met het blokkeren van fondsen en diverse manipulaties om politieke redenen.

Een meer geconsolideerde aanpak in dit opzicht zal iedereen samen en individueel in staat stellen om meer vertrouwen te hebben in het wereldwijde financiële systeem, waarbij het meest correcte alternatief een overgang naar een eigen mechanisme van transacties is om afhankelijkheid van de dollar/euro en het passeren van financiële stromen via Westerse clearingcentra te vermijden.

De mogelijkheid bestaat dat een dergelijk mechanisme op de BRICS-top in oktober wordt gepresenteerd. Er zijn in ieder geval berichten dat Rusland en China de belangrijkste nuances van het nieuwe betaalinstrument, dat zowel voor traditionele banktransacties als voor transacties in digitale valuta zal worden gebruikt, al hebben uitgewerkt.

Zoals we kunnen zien, zijn bilaterale betrekkingen met elk land afzonderlijk weliswaar belangrijk, maar een meer holistisch beeld en aandacht voor verschillende aspecten - van religie en cultuur tot veiligheid, economie en industrie - zullen een betere strategie op de lange termijn mogelijk maken.

Voetnoten: 

i — https://ria.ru/20240626/iran-1955481840.html
ii — https://eec.eaeunion.org/comission/department/dotp/torgovye-soglasheniya/iran.php
iii — https://ria.ru/20240626/iran-1955491765.html?ysclid=lxx05pp4vd437939853
iv — https://finance.rambler.ru/business/52990939-gazprom-mahnuv-ruchkoy-evrope-naschupal-novyy-put-moskva-i-tegeran-sozdadut-gazovyy...
v — https://ria.ru/20231122/gazoprovod-1910966779.html

Bron

Vertaling door Robert Steuckers