Βενεζουέλα: Μια χώρα όπου το χρήμα ζυγίζεται και δεν έχει καμία αξία

Το μπολιβάρ, ένα από τα ισχυρότερα κάποτε νομίσματα στον κόσμο, έχει πλέον εξαϋλωθεί σε αξία, με αποτέλεσμα οι αγορές βασικών αγαθών να απαιτούν αμέτρητες δεσμίδες. Σήμερα οι πολίτες αδυνατούν να προμηθευτούν και τα πλέον βασικά αγαθά, ενώ όταν τα βρίσκουν, χρειάζονται καρότσι για να μεταφέρουν τα χρήματα που απαιτούνται για να πληρώσουν.
Μπρος τις μηχανές για το τύπωμα νέων χαρτονομισμάτων ονομαστικής αξίας μεγαλύτερης έως και 200 φορές σε σχέση με τα κυκλοφορούντα ετοιμάζεται να βάλει η Βενεζουέλα σε μια περίοδο που όλα δείχνουν ότι ξεμένει από χρόνο, χρήμα, αλλά και ευκαιρίες.
Το μπολιβάρ, ένα από τα ισχυρότερα κάποτε νομίσματα στον κόσμο, έχει πλέον εξαϋλωθεί σε αξία με αποτέλεσμα οι αγορές βασικών αγαθών να απαιτούν αμέτρητες δεσμίδες. Η ραγδαία υποτίμηση έχει οδηγήσει σε αχρηστία τα χαρτονομίσματα που κυκλοφορούν, ενώ τα μετρητά από τα ATM των τραπεζών τελειώνουν μέσα σε μόλις λίγες ώρες. Την ίδια ώρα οι πολίτες είναι αντιμέτωποι με ένα παράδοξο: ενώ οι τσέπες τους πλημμυρίζουν από μετρητά, δεν μπορούν να αγοράσουν σχεδόν τίποτα.

Οι καταναλωτές βάζουν πάκους χρημάτων σε μαύρες σακούλες σκουπιδιών πριν ξεκινήσουν τις αγορές τους και οι καταστηματάρχες τα κρύβουν κατά χιλιάδες σε ξεχειλισμένα από μετρητά συρτάρια. Είναι ενδεικτικό ότι σε κάποιες περιπτώσεις έχει σταματήσει η καταμέτρηση δίνοντας τη θέση της στο ... ζύγισμα, «σημάδι ανεξέλεγκτου πληθωρισμού» όπως εξηγούν οι αναλυτές.
Ζύγισμα
Στα παντοπωλεία της χώρας για να αγοράσεις ένα κομμάτι τυρί χρειάζονται τόσα πολλά χαρτονομίσματα με αποτέλεσμα οι καταστηματάρχες αντί να τα μετρούν απλά να τα ζυγίζουν! Πρακτική που καταδεικνύει ότι ο αχαλίνωτος πληθωρισμός εδραιώνεται σε μία χώρα, της οποίας η κεντρική τράπεζα τελεί σε άρνηση έχοντας επιδεικτικά παραμελήσει να εκδώσει στοιχεία για τις τιμές καταναλωτή την τελευταία διετία.
Φέρνει δε στη μνήμη ορισμένα από τα πιο χαοτικά «επεισόδια» υπερπληθωρισμού του προηγούμενου αιώνα: Τη Γερμανία μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, τη Γιουγκοσλαβία στη δεκαετία του '90 και τη Ζιμπάμπουε πριν από μία δεκαετία.
Το χαρτονόμισμα σε κυκλοφορία με τη μεγαλύτερα αξία είναι αυτό των δέκα μπολιβάρ (αντιστοιχεί περίπου σε 8 σεντς δολαρίου ΗΠΑ) και με το ζόρι επαρκεί για την αγορά ενός και μόνο τσιγάρου από το περίπτερο ή ένα πακέτο χαρτοπετσέτες, ενώ για ένα χοτ ντογκ ή σάντουιτς χρειάζεται μια ολόκληρη κούτα άχρηστων χαρτονομισμάτων!
Λίγες εβδομάδες πριν, σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το Bloomberg, η κυβέρνηση σιωπηλά ζήτησε από πέντε εταιρείες νομισμάτων να υποβάλουν προσφορές για μεγαλύτερα χαρτονομίσματα - ονομαστικής αξίας 500, 1.000, 5.000, 10.000 ίσως και 20.000 μπολιβάρ, με στόχο να κυκλοφορήσουν στην αγορά μέχρι το τέλος του έτους.
Ρεπορτάζ της Wall Street Journal ανέφερε ότι η κυβέρνηση Μαδούρο ανέθεσε στην εταιρεία Crane Currency - που προμηθεύει κατ' αποκλειστικότητα τις ΗΠΑ με χαρτί για χαρτονομίσματα - να αναλάβει το μεγαλύτερο μέρος των νέων τραπεζογραμματίων της χώρας. Ένα εγχείρημα που στο πρόσφατο παρελθόν είχε ναυαγήσει καθώς εκτιμήθηκε ότι το κόστος του χαρτιού, της μελάνης και της εκτύπωσης κάθε χαρτονομίσματος ήταν περίπου 20% μεγαλύτερο από την ονομαστική αξία του.
Η παραδοχή ωστόσο της ίδιας της κυβέρνησης ότι έχασε τον έλεγχο των τιμών αναμένεται κατά τους ειδικούς να οδηγήσει σε νέο κύκλο αυτοτροφοδοτούμενων πιέσεων με τον πληθωρισμό να εκτιμάται από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ότι θα διαμορφωθεί φέτος στο 475,8%, ενώ το 2017 θα εκτοξευτεί στο 1.660,1%. Την ίδια στιγμή, η οικονομία φέτος θα συρρικνωθεί κατά 10%, ενώ του χρόνου κατά 4,5%. Αξίζει να σημειωθεί ότι από το 2015 η Βενεζουέλα έχει χρειαστεί να ξοδέψει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια σε ξένα τυπογραφεία για να τροφοδοτεί την οικονομία της με απαξιωμένα μπολιβάρ, τα οποία εισάγει με τεράστια αεροσκάφη Jumbo 747 χωρίς παράθυρα.
Τους έξι μήνες ως τον Σεπτέμβριο το νόμισμα της Βενεζουέλας ανατιμήθηκε, αλλά η περίοδος νηνεμίας έληξε απότομα τον Οκτώβριο, με το μπολιβάρ να χάνει περίπου το ένα τρίτο της αξίας του έναντι του αμερικανικού δολαρίου. Σύμφωνα με το dolartoday.com, στη «μαύρη» αγορά, όπου οι πολίτες και οι επιχειρήσεις στρέφονται όταν δεν μπορούν να λάβουν έγκριση για την αγορά δολαρίων με βάση τις νόμιμες ισοτιμίες, το μπολιβάρ βρισκόταν στις 31 Οκτωβρίου σχεδόν 50% χαμηλότερα σε σχέση με ένα χρόνο πριν, στα 1.567 μπολιβάρ/δολάριο. Μόνο για τον μήνα Οκτώβριο, η πτώση ανέρχεται στο 28%.
«Βουτιά διαρκείας»
Τον Ιούλιο του περασμένου έτους το νόμισμα της χώρας της Λατινικής Αμερικής είχε βουτήξει 29%, τον Μάιο του ίδιου έτους 31% και τον Νοέμβριο του 2014 είχε υποχωρήσει κατά 33%. Οι μηνιαίες πτώσεις πάνω από 10% άρχισαν να γίνονται συχνές μετά τα μέσα του 2012. Από την αρχή του 2011, το νόμισμα έχει ενισχυθεί μόνο στους 15 από τους τελευταίους 70 μήνες. Εν μέσω ραγδαίων εξελίξεων ο πρόεδρος Νίκολας Μαδούρο υποσχέθηκε αύξηση του βασικού μισθού κατά 40%, η οποία όμως δεν είναι γνωστό σε τι βαθμό μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των πολιτών, με δεδομένο ότι η χώρα μαστίζεται από βαθιά ύφεση, χρόνιες ελλείψεις βασικών αγαθών αλλά και υπερπληθωρισμό, που σημαίνει ότι οι αυξήσεις στις αποδοχές ευτελίζονται από τη ραγδαία αύξηση των τιμών.
Ποιες είναι όμως οι αιτίες που οδήγησαν τη χώρα της Λατινικής Αμερικής μεταξύ των χειρότερων οικονομικών του πλανήτη;
Τρία χρόνια ύφεσης. Η χώρα διανύει τον τρίτο χρόνο ύφεσης και θα παραμείνει εκεί τουλάχιστον έως το 2019. Καθώς η οικονομία βουλιάζει, οι τιμές των αγαθών εκτοξεύονται. Η δεινή αυτή κατάσταση είναι αποτέλεσμα πολυετούς κατασπατάλησης του δημόσιου χρήματος σε προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας, κακοδιαχείρισης των εθνικών υποδομών και των δημόσιων πόρων.
Κατακρήμνιση «μαύρου χρυσού». Οι τιμές κατρακύλησαν από τα 100 δολάρια στα 30, για να επανέλθουν στα επίπεδα των 50 δολαρίων/βαρέλι. Μεγάλο πλήγμα για τη χώρα, τα δημόσια έσοδα της οποίας προέρχονται σε ποσοστό 95% από το εμπόριο του πετρελαίου. Πρόσφατα μάλιστα η κρατική πετρελαϊκή εταιρεία PDVSA προειδοποίησε ότι θα κηρύξει πτώχευση εάν οι ομολογιούχοι δεν αποδεχθούν νέους όρους πληρωμής.
Τρόφιμα και υποδομές Υγείας. Παρά την κατάρρευση του νομίσματος και τη συρρίκνωση των δημόσιων εσόδων, η κυβέρνηση συνέχισε να επιβάλλει αυστηρούς ελέγχους στις τιμές των προϊόντων που πωλούνται στα σουπερμάρκετ. Ανάγκασε τους εισαγωγείς τροφίμων να εισάγουν οτιδήποτε σχεδόν, αφού αυτό θα σήμαινε τεράστιες ζημιές για τους ίδιους. Μόλις πρόσφατα η κυβέρνηση Μαδούρο αποφάσισε να άρει τα πλαφόν στις τιμές των τροφίμων και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ξαναγεμίσουν τα ράφια των σουπερμάρκετ. Οι τιμές, βέβαια, είναι τόσο υψηλές για τα περισσότερα είδη που καθιστούν τα προϊόντα απαγορευτικά για τους πολίτες της χώρας.
Ταμεία και αποθέματα χρυσού. Η χώρα αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα ρευστότητας, αφού τα διαθέσιμά της δεν επαρκούν για να αποπληρώσει τις υποχρεώσεις της. Από σήμερα έως και το τέλος του 2017, το Δημόσιο θα πρέπει να καταβάλει 15 δισ. δολάρια, ενώ η κεντρική τράπεζα έχει αποθέματα μόλις 11,8 δισ. δολαρίων. Επιπλέον, το μεγαλύτερο μέρος των αποθεματικών του κράτους είναι σε μορφή χρυσού, το οποίο σημαίνει ότι για να πληρωθούν οι υποχρεώσεις του έτους θα πρέπει η κυβέρνηση να στείλει ράβδους χρυσού στην Ελβετία.