Πάσχα στην Ελλάδα

Δεν ειναι μόνο το σούβλισμα του αρνιού και το τσούγκρισμα των κόκκινων αυγών, που χαρακτηρίζουν την Κυριακή του Πάσχα. Είναι τα δεκάδες έθιμα που αναβιώνουν απ’ άκρη σ’ άκρη της Ελλάδας.

Φθιώτιδα: «Χίλια καλώς ορίσατε…»

Την Κυριακή του Πάσχα, στo χωριό των Αγίων Αναργύρων Μουζακίου Καρδίτσας, μετά τον εσπερινό της Αγάπης, οι κάτοικοι του χωριού και οι επισκέπτες τραγουδούν και χορεύουν πασχαλιάτικα τραγούδια, χωρίς όμως μουσική υπόκρουση όπως η παράδοση ορίζει. Τους χωριανούς καλωσορίζει ο π. Νικόλαος μαζί με τα παιδιά του Κατηχητικού, τα οποία τραγουδούν δίνοντας την δική τους νότα στην έναρξη της εκδήλωσης: «Χίλια Καλώς ορίσατε, φίλοι 'μ αγαπημένοι από καιρό χαρούμενοι και καλοκαρδισμένοι».
Δωδεκάνησα: Το διαφορετικό πασχαλινό τραπέζι
Διαφορετικά έθιμα, ξεχωριστά για κάθε νησί, υπάρχουν στα Δωδεκάνησα για το Πάσχα, ο εορτασμός του οποίου είναι πράγματι ξεχωριστός. Μια σημαντική διαφορά, σε σχέση με τις περισσότερες περιοχές της χώρας, είναι ότι στα Δωδεκάνησα την ημέρα του Πάσχα δεν περιλαμβάνεται στο μενού ο οβελίας, τα κοκορέτσια και τα συναφή εδέσματα.
Την Κυριακή μεσημέρι το τραπέζι περιλαμβάνει τον «Λαμπριάτη», που είναι αρνί ή κατσίκι στο φούρνο γεμιστό με ρύζι και εντόσθια που στα χωριά της Ρόδου ονομάζεται «καπαμάς».
Αμφίκλεια: Όλη η γειτονιά ένα τραπέζι
Στην Αμφίκλεια, η κάθε οικογένεια δεν ψήνει μόνη της το πατροπαράδοτο αρνί, αλλά όλη η γειτονιά μαζί, συντηρώντας μια παράδοση ετών. Στις γειτονιές και τα σταυροδρόμια της Αμφίκλειας βλέπεις να ψήνονται 10-15, ίσως και περισσότερα, αρνιά στη σειρά. Πριν ο καθένας πάρει τον δρόμο για το γιορτινό τραπέζι του σπιτιού του, θα πρέπει πρώτα να ολοκληρωθεί το γλέντι στην παρέα, έστω και αν «θυσιάσουν» ένα μέρος απ' το αρνί…. Μάλιστα, πολλές από τις παρέες που έχουν συναντώνται ριζώσει σταθερά, φροντίζουν να εξασφαλίσουν «ρεφενέ» ένα μικρό αρνί για να βγει από την φωτιά πρώτο και να συνοδεύσει το γλέντι της παρέας.
Λιβαδειά: Το ξενύχτι για τον… λάκκο
Στη Λιβαδειά, οι κάτοικοι της πόλης μένουν σχεδόν άγρυπνοι το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου για να φτιάξουν τον «λάκκο» και πριν ακόμη ξημερώσει να έχουν ετοιμάσει το σημείο και τον σωρό με τα κλαδιά. Ο μεγαλύτερος της οικογένειας ή της παρέας, αφού κάνει τον σταυρό του, ανάβει τη φωτιά με τη λαμπάδα της Αναστάσεως.
Με αρκετή υπομονή, ραντίσματα νερού και χτυπήματα στα φλεγόμενα κλαδιά, η θράκα ετοιμάζεται και μπαίνουν επάνω τα αρνιά. Στον δημοτικό «λάκκο», που στήνεται στην περιοχή της Κρύας, προσφέρονται δωρεάν σουβλιστό αρνί, μεζέδες και κρασί στους επισκέπτες και στους παρευρισκομένους, ενώ συμμετέχουν παραδοσιακά χορευτικά συγκροτήματα.
Αράχωβα: Περιφορά της εικόνας του Αγίου Γεωργίου
Στην Αράχοβα ανήμερα του Πάσχα γίνεται η περιφορά της εικόνας του Αγίου Γεωργίου, την οποία συνοδεύουν περί τα 500 άτομα ντυμένα με παραδοσιακές φορεσιές. Την επόμενη ημέρα πραγματοποιείται αγώνας δρόμου των γερόντων (ανηφορικός δρόμος), οι οποίοι ξεκινούν από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και φτάνουν στον λόφο.
Υπάτη: Ο Ιούδας καίγεται
Στην Υπάτη, το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα, μετά την Αγάπη, πραγματοποιείται το «κάψιμο του Ιούδα», έθιμο που χάνεται στα βάθη του παρελθόντος, ενώ στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγ. Νικολάου, ο παπάς σέρνει τον αναστάσιμο χορό, ψάλλοντας το «Χριστός Ανέστη». Κάθε χρόνο αυτή την ημέρα, σύσσωμος ο λαός της Υπάτης, αλλά και της ευρύτερης περιοχής, αναβιώνει και κρατάει ζωντανό το πανάρχαιο αυτό έθιμο.
Τρίπολη: Νιπτήρας στις Βάρσες και Επιτάφιος με πέρλες
Χρόνια τώρα το Πάσχα στην Τρίπολη έχει συνδεθεί με την τελετή του Νιπτήρος στη Μονή Βαρσών, τον μοναδικό επιτάφιο με τις πέρλες στον Άγιο Βασίλειο και τις σούβλες των αρνιών, που ανάβουν σιγά- σιγά οι κληματόβεργες με το άγιο φως, αμέσως μετά την τελετή της ανάστασης και περιμένουν ντόπιους κι επισκέπτες να συναντηθούν την Κυριακή του Πάσχα, να γίνουν όλοι μια μεγάλη παρέα σε ένα παραδοσιακό γλέντι με τοπικά συγκροτήματα, που διαρκεί επί διήμερο από συνοικία σε συνοικία στην πόλη.
Καλαμάτα: Το έθιμο του σαϊτοπόλεμου
Ανήμερα το Πάσχα πραγματοποιείται στην Καλαμάτα το λαοφιλές έθιμο του σαϊτοπόλεμου. Πρόκειται για ένα λαϊκό έθιμο που η παράδοση θέλει να ξεκινά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, όταν οι σαΐτες χρησίμευαν για να αναχαιτιστεί το τουρκικό ιππικό. Στις μέρες μας ο σαϊτοπόλεμος διοργανώνεται με την υποστήριξη του Δήμου Καλαμάτας.
Κύθνος: Η κούνια
Στην Κύθνο, το πιο επιβλητικό έθιμο του νησιού είναι αυτό της «Κούνιας». Την Κυριακή του Πάσχα, στην πλατεία του νησιού, στήνεται μία κούνια, στην οποία κουνιούνται αγόρια και κορίτσια ντυμένα με παραδοσιακές στολές. Αυτός ή αυτή που θα κουνήσει κάποιον, δεσμεύεται ενώπιον Θεού και ανθρώπων για γάμο.
Κερκίνη: Αυγομαχίες
Την Κυριακή του Πάσχα αναβιώνει στην Καστανούσα Κερκίνης του διευρυμένου δήμου Ηράκλειας, το ποντιακό πασχαλινό έθιμο «αυγομαχίες». Το έθιμο έχει τις ρίζες του στον Πόντο και συμβολίζει την Ανάσταση του Κυρίου και τη σύγκρουση του καλού με το κακό. Βασικός κανόνας του εθίμου είναι η χρησιμοποίηση μόνο αυγών κότας