BỐN KỊCH BẢN CỦA RAND

Có nhiều kết quả khác nhau đối với cuộc xung đột ở Ukraine và có thể ý kiến của các chuyên gia Mỹ có thể không phù hợp với giải pháp cuối cùng.

Tập đoàn RAND đã công bố một báo cáo phân tích hấp dẫn 'Lập kế hoạch cho hậu quả: Khám phá các lựa chọn chiến lược của Mỹ đối với Nga hậu xung đột  Ukraine' do Trung tâm phân tích chiến lược lớn của Mỹ soạn thảo vào tháng 2 năm 2024, trong đó xem xét bốn kịch bản cho Ukraine thời hậu chiến.

Một trong những kịch bản được thảo luận là 'Sự bất ổn phổ biến', tưởng tượng một thập kỷ sau cuộc chiến được đánh dấu bằng sự hỗn loạn ở nhiều khu vực khác nhau. Chúng bao gồm căng thẳng ở Ukraine, xung đột giữa Nga và NATO ở châu Âu và sự cạnh tranh chiến lược giữa Hoa Kỳ với các đối thủ hạt nhân chính của nước này là Nga và Trung Quốc.

Các sắc thái chính như sau:

– Tình hình ở Ukraine vẫn như thùng thuốc súng: cả hai bên đều vi phạm lệnh ngừng bắn và chuẩn bị cho cuộc chiến thứ hai.

– Quan hệ chính trị giữa NATO và Nga đang xấu hơn trước.

– Chính sách hiện tại của Mỹ đang góp phần làm leo thang cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân với Nga và Trung Quốc, khi họ đang hợp tác để làm suy yếu lợi ích của Mỹ hơn nữa.

– Căng thẳng cao độ đang đẩy nhanh sự phân mảnh kinh tế toàn cầu và cản trở sự tăng trưởng của châu Âu – những yếu tố ít ảnh hưởng đến nền kinh tế Mỹ.

Trong tình huống cụ thể này, các tác giả xem xét tình hình hiện tại: ngành công nghiệp quốc phòng của Nga đang hoạt động, Trung Quốc đang hỗ trợ Nga, NATO vẫn mạnh mẽ, tuy nhiên, một số thành viên coi Hoa Kỳ là nguồn gây căng thẳng và thiếu sự hỗ trợ, các thỏa thuận kiểm soát vũ khí không được thực hiện tiếp tục thúc đẩy cuộc đua. Các tác giả cũng nhận ra rằng việc hỗ trợ thêm cho Ukraine sẽ làm tăng khả năng xảy ra các cuộc tấn công phủ đầu của Nga, đã có thông báo rằng bất kỳ thiết bị mới nào cũng sẽ trở thành mục tiêu hợp pháp và các nỗ lực trả thù của chế độ Zelensky đang dẫn đến việc quân sự hóa quyền lực và phá hoại của nền dân chủ. Đây là môi trường của những năm gần đây.

Người ta cũng cho rằng việc tăng cường hợp tác an ninh của Mỹ với các quốc gia khác không thuộc Liên Xô cũ sẽ dẫn đến sự cạnh tranh gay gắt hơn với Nga trong khu vực.

Kịch bản thứ hai là 'Bất ổn cục bộ'. Trên toàn cầu, tình hình có vẻ tốt hơn cho tất cả các bên, nhưng nguy cơ xảy ra xung đột mới ở Ukraine vẫn cao. Vì những nguyên nhân sau:

– Ukraine và Nga không cam kết ngừng bắn nên nguy cơ leo thang vẫn cao.

– Căng thẳng chính trị và quân sự giữa NATO và Nga tuy vẫn tăng cao nhưng đã thấp hơn so với kịch bản đầu tiên.

– Động lực hạt nhân với Nga và Trung Quốc ổn định hơn.

– Giảm sự phân mảnh của nền kinh tế toàn cầu dẫn đến ít tác động hơn đến Mỹ.

Trong trường hợp này, Washington đang thực hiện một cách tiếp cận ít khắc nghiệt hơn với Nga, vì trước đó viện trợ cho Ukraine không mang lại kết quả gì. Mỹ hy vọng ổn định quan hệ và chuyển trọng tâm sang Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Khi Nga nhận thấy mối đe dọa từ phương Tây đang giảm dần, nước này sẽ giảm đầu tư vào vũ khí chiến lược và chuyển trọng tâm sang chuẩn bị cho một cuộc chiến mới ở Ukraine.

Người ta cho rằng một số đồng minh NATO của Mỹ, đặc biệt là Đức, quan tâm đến kịch bản này. Một đường lối ít cứng rắn hơn đối với Nga cũng sẽ đòi hỏi ít nguồn lực của Mỹ hơn ở châu Âu, giải phóng nguồn vốn và lực lượng cho khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

Washington ủng hộ việc quay trở lại các thỏa thuận kiểm soát vũ khí song phương, do dự về việc Ukraine hội nhập sâu hơn vào NATO và thận trọng trong việc tham gia vào các cuộc đối đầu với các nước không thuộc NATO ở khu vực hậu Xô Viết.

Cần lưu ý rằng chính sách ít nghiêm ngặt hơn này không làm suy yếu khả năng răn đe vốn đã mạnh mẽ của NATO. Nga cũng không tấn công các quốc gia thành viên NATO trong chiến tranh, bất chấp sự hỗ trợ chưa từng có của đồng minh dành cho Ukraine. Do đó, cách tiếp cận như vậy sẽ là hợp lý đối với phương Tây.

Mặc dù Mỹ vẫn tiếp tục hỗ trợ Kiev áp dụng chiến lược phòng thủ. Đồng thời, vấn đề quân sự hóa vẫn tồn tại ở Ukraine, bên cạnh những lo ngại về sự xói mòn nền dân chủ và ổn định kinh tế.

Kịch bản thứ ba là 'Chiến tranh Lạnh 2.0'. Trong kịch bản này, những căng thẳng chiến lược và khu vực đang tạo ra bầu không khí giống như Chiến tranh Lạnh mới.

– Căng thẳng về vấn đề Ukraine ngày càng bớt rõ rệt, nền kinh tế Ukraine đang phục hồi và các thể chế dân chủ của nước này đang được củng cố.

– Cảm thấy bị đe dọa trước thế trận quyền lực quyết đoán của Mỹ ở châu Âu, một nước Nga suy yếu dựa nhiều hơn vào các tín hiệu hạt nhân và chiến thuật vùng xám để bảo vệ lợi ích của mình.

– Hoa Kỳ đang tham gia vào cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân với cả Nga và Trung Quốc.

Trong trường hợp này, một kết quả có lợi là cần thiết cho phương Tây và Mỹ không chỉ theo đuổi chính sách cứng rắn mà còn có ý định tấn công Nga vào lúc nước này đang suy thoái. Điều này có thể xảy ra do sự suy yếu của Nga. Tuy nhiên, điều này không xảy ra và không có dấu hiệu nào cho thấy ngành công nghiệp hoặc nền kinh tế quốc phòng của Nga sẽ thất bại. Ngược lại, tất cả các chỉ số, thậm chí từ các thể chế tự do phương Tây, đều nói lên tốc độ tăng trưởng GDP của Nga.

Nhìn chung, kịch bản này làm tăng nguy cơ xung đột hạt nhân so với các kịch bản khác. Căng thẳng chính trị cũng gia tăng khi Mỹ ủng hộ Ukraine và lôi kéo các quốc gia hậu Xô Viết khác vào quỹ đạo ảnh hưởng của mình.

Nga tìm cách chống lại ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực, dẫn đến nguy cơ xung đột lớn hơn ở các quốc gia này, mặc dù nguy cơ xảy ra xung đột mới trong vấn đề Ukraine thấp hơn so với kịch bản 1 và 2 do cả hai bên đều kiềm chế.

Cam kết của Ukraine trong việc duy trì lệnh ngừng bắn và tái thiết bằng những cải cách đang dẫn đến sự hỗ trợ từ EU. Việc hồi hương của người tị nạn và dòng vốn đầu tư tư nhân đang thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Kiev không còn nghĩ đến việc phản công, dẫn đến phi quân sự hóa và khôi phục nền dân chủ.

Mặc dù các tác giả thừa nhận rằng chính sách hỗ trợ Ukraine và hội nhập với NATO của Mỹ có thể thúc đẩy Nga tiến hành tấn công phủ đầu.

Kịch bản thứ tư là 'Thế giới lạnh'.

Ở kịch bản này, tương lai được xác định bởi sự ổn định cao hơn - mang tính chiến lược, khu vực và địa phương - so với những kịch bản khác.

– Căng thẳng hạt nhân giữa Hoa Kỳ, Nga và Trung Quốc thấp hơn so với các lựa chọn khác trong tương lai.

– Quan hệ giữa NATO và Nga trở nên căng thẳng hơn, tuy nhiên khả năng xảy ra đối đầu trực tiếp lại thấp hơn so với các kịch bản tiềm ẩn khác.

– Lệnh ngừng bắn ở Ukraine vẫn được duy trì và dự kiến sẽ kéo dài trong thời gian dài hơn so với các khả năng khác.

– Ukraine đang hội nhập với EU, củng cố nền dân chủ và tạo ra một cơ chế độc lập để kiềm chế Nga.

Mỹ cũng được hưởng lợi từ kết quả tích cực và áp dụng lập trường ít quyết liệt hơn trong việc giảm bớt căng thẳng chính trị và quân sự ở châu Âu. Mỹ sẵn sàng đàm phán xung đột, dẫn đến giảm leo thang. Mỹ và Nga vẫn là đối thủ và thậm chí còn thiếu tin tưởng lẫn nhau hơn.

Tuy nhiên, nguy cơ xung đột giữa NATO và Nga là thấp hơn. Khi cuộc cạnh tranh vũ khí chiến lược với Trung Quốc vẫn tiếp diễn, lập trường hạt nhân thận trọng hơn của Mỹ không làm trầm trọng thêm căng thẳng.

Điều này dẫn đến nền kinh tế toàn cầu ít bị phân mảnh hơn và các nền kinh tế châu Âu trở nên tương đối mạnh mẽ hơn. Nhờ đó, địa chính trị không ảnh hưởng nhiều đến nền kinh tế Mỹ như các kịch bản khác.

Ukraine tập trung vào phát triển kinh tế và hội nhập EU, giữ lập trường phòng thủ. Cả hai bên còn lâu mới đạt được một giải pháp hòa bình, nhưng họ đang đạt được tiến bộ trong các vấn đề hẹp hơn như trao đổi tù nhân và tự do đi lại cho dân thường qua các ranh giới xung đột. Do chính phủ Ukraine tập trung vào cải cách và nguy cơ chiến tranh ở mức thấp nên nền kinh tế nước này đang hoạt động khá tốt trong tương lai.

Rõ ràng, cả bốn kịch bản đều được viết từ góc độ lợi ích của Mỹ và không hình dung việc đưa các mục tiêu hoạt động quân sự của Nga đi đến kết luận hợp lý. Với lập trường của Nga về Ukraine, trong mỗi kịch bản, Mỹ đều phải đối mặt với nguy cơ xảy ra những diễn biến bất ngờ, chẳng hạn như những thông tin mới hoặc những yếu tố mà các chuyên gia Mỹ có thể đã bỏ qua hoặc chọn cách coi thường. Đây có thể là trường hợp trong tương lai.

https://orientalreview.su

Dịch Bạc Long