KAZAN ZİRVESİ: BRICS ÜLKELERİ ÇOK KUTUPLU BİR DÜNYA İÇİN ÇALIŞACAK

Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika liderleri, BRICS'in 16. zirvesi için Rusya'nın Kazan kentinde bir araya geliyor. Genişleyen üye listesi ve artan küresel ilgiyle birlikte zirvenin gelişmekte olan ekonomiler arasındaki bağları güçlendirmeye ve Batı egemenliğindeki finans ve güvenlik sistemlerine karşı koymaya odaklanması bekleniyor.

22-24 Ekim tarihleri arasında yapılması planlanan zirvede ülke liderleri kilit uluslararası meseleleri ele almayı amaçlayan tartışmalara katılacak. Bu yılki toplantı, Mısır, Etiyopya, İran, Suudi Arabistan ve BAE'nin bu yılın başlarında BRICS'e dahil edilmesinin ardından yeni genişleyen grubun ilk zirvesi olması bakımından özellikle önem taşıyor.

BRICS dönem başkanlığını yürüten Rusya, bloğa katılmaya ilgi duyduğunu ifade eden iki düzineden fazla ülkeyi davet ederek ilk "BRICS+" zirvesini gerçekleştirdi. Türkiye, Cezayir, Endonezya, Nijerya ve Bangladeş gibi ülkeler, daha güçlü ticari bağlardan faydalanma ve ABD ile müttefiklerinin etkisini dengelemeye yönelik kolektif bir çabanın cazibesine kapılarak BRICS'e katılmak için ya başvurdular ya da ilgi gösterdiler.

BRICS bloğu şu anda dünya nüfusunun %45'ini ve küresel ekonominin %28'ini oluşturuyor. Dünya ham petrol üretiminin neredeyse yarısını gerçekleştiren BRICS, küresel enerji piyasalarının geleceğini şekillendirmede kritik bir güç olarak konumlanıyor. Bu faktörler BRICS'i stratejik özerkliklerini arttırmak ve uluslararası ilişkilerde daha fazla söz sahibi olmak isteyen diğer ülkeler için giderek daha cazip hale getirmektedir.

Bloğun ekonomik gündemi son yıllarda özellikle BRICS içi ticaret alanında ivme kazanmıştır. Haziran 2024 BRICS dışişleri bakanları toplantısından yapılan açıklamada, üye ülkeler grup içindeki ticaret ve finansal işlemlerde yerel para birimlerinin kullanımının arttığını vurguladılar. 2017'den 2022'ye kadar BRICS içi ticaret %56 oranında arttı ve Batı'nın Rusya'ya uyguladığı yaptırımların ardından bu eğilim daha da hızlandı. Boston Consulting Group tarafından hazırlanan bir raporda BRICS ülkeleri arasındaki ticaretin G7 ile olan ticareti geride bıraktığı ve bunun da BRICS üyeleri arasında daha derin bir ekonomik entegrasyona yol açtığı kaydedildi.

BRICS üyeleri ekonomik bağlarını güçlendirirken, ABD dolarına olan bağımlılıklarını da azaltmaya çalışıyorlar. Doların küresel rezerv para birimi olarak hakimiyeti, Washington'a uzun zamandır özellikle yaptırımlar ve ihracat kontrolleri yoluyla uluslararası finans sistemi üzerinde önemli bir baskı gücü sağlıyor. BRICS liderleri Rusya ve Çin ile İran gibi yeni üyeler de dahil olmak üzere ABD yaptırımlarından etkilenen ülkeler, ekonomilerini dış baskılardan korumak için doların etkisini azaltmanın şart olduğunu düşünüyor.

Dahası, birçok ülke BRICS üyeliğini küresel sahnede temsillerini arttırmak için bir fırsat olarak görmektedir. Birleşmiş Milletler ve diğer çok taraflı kurumlar sıklıkla modası geçmiş ve etkisiz olmakla eleştirilirken BRICS, gelişmekte olan ekonomilerin reformları zorlamaları ve uluslararası karar alma süreçlerine daha fazla dahil olmaları için bir platform sağlamaktadır.

Bu yılki zirvenin zamanlaması kritik önem taşıyor. Amerika Birleşik Devletleri küresel liderliğine yönelik meydan okumalarla boğuşurken BRICS kendisini çok kutuplu bir dünyanın şekillendirilmesinde önemli bir oyuncu olarak konumlandırıyor. Bu değişimin uluslararası barış, güvenlik ve küresel güç dağılımı üzerinde derin etkileri olması beklenmektedir.

2024 BRICS zirvesi muhtemelen grup ve küresel siyaset için belirleyici bir an olarak görülecektir. BRICS dünya sahnesindeki etkisini arttırmaya çalışırken, artan ekonomik ve siyasi gücü uluslararası düzeni yeniden şekillendiriyor ve Batılı güçlerin uzun süredir devam eden hakimiyetine meydan okuyor. Önümüzdeki yol zorluklarla dolu olsa da Kazan'daki zirve, yükselen ekonomilerin küresel yönetişimin şekillendirilmesinde daha büyük bir rol oynamaya kararlı olduğu çok kutuplu bir dünyaya doğru atılan önemli bir adıma işaret ediyor.