De Duitse boerenprotesten

Massale boerenprotesten hebben nu al een week lang delen van Duitsland lamgelegd, met konvooien van duizenden tractoren die het symbolische centrum van het land overnemen. Veel boeren en anderen hebben zich verzameld bij de Brandenburger Tor om hun ongenoegen te uiten over de huidige centrumlinkse regering. Wat er nu gebeurt is van hedendaags historisch belang, hoewel het maar weinig aandacht heeft gekregen in de reguliere media. In veel opzichten doen de gebeurtenissen in Duitsland denken aan de boerenprotesten in Nederland in 2022, waarover we schreven in De Nederlandse Boerenopstand (https://synergon-info.blogspot.com) Tegelijkertijd zijn er verschillen.

In beide landen gaat het om klassenstrijd, niet zozeer in Marxiaanse zin als wel in de postmarxistische en meer rechts compatibele zin die Samuel Francis ontwikkelde in zijn postuum gepubliceerde Leviathan & It's Enemies, waarbij het conflict gaat tussen bestuurlijke lagen, bureaucraten in zowel de publieke als de private sector, aan de ene kant en 'gewone mensen' aan de andere kant. Dit aspect van het conflict is populistisch, de botsing van belangen tussen het volk en de gevestigde orde. Er is hier een economische factor, met boeren die reageren op de plannen van de regering om de belastingvoordelen op hun brandstof te verlagen. Er is ook een politiek-economische factor, waarbij boeren reageren op een complex en onduidelijk regelgevend kader. Een interessant verschil tussen Nederland en Duitsland lijkt te zijn dat boeren in Duitsland tot nu toe vertegenwoordigd worden door organisaties die met één been in het establishment staan, terwijl er in Nederland een duidelijker element van "wilde stakingen" was.

Tegelijkertijd verenigt de ontevredenheid over de regering de Duitse boeren met het grote publiek, waarvan velen getroffen zijn door economische bezuinigingsmaatregelen. Als gevolg daarvan is de steun voor boeren aanzienlijk, waarbij velen hen zien als vertegenwoordigers van het volk in het algemeen en hen aanmoedigen of koffie voor hen kopen. Uit een opiniepeiling bleek dat 81% van de respondenten sympathiek stond tegenover de protesten van de boeren. De grootste steun was er voor de AfD, Alternative für Deutschland, met 98%, maar de steun was ook aanzienlijk onder sociaaldemocratische en groene kiezers (respectievelijk 70% en 61%). De protesten vallen samen met een recordlage steun voor de zittende regering, met drie van de vier Duitse kiezers die er ontevreden over zijn, volgens een andere peiling. Dit is het nationale aspect.

Naast economische factoren is er ook een immaterieel aspect. Boeren hebben een oudere kijk op de relatie tussen land en landbouw, met posters zoals "stirbt der Bauer stirbt das Land" ("als de boer sterft, sterft het land"). Het is een kwestie van zowel vermeende als zeer reële marginalisatie in het openbare verhaal, dat tegenwoordig over heel andere groepen gaat dan de bewoners van het platteland. Het ideeëncomplex dat door boeren wordt uitgedrukt, is traditioneel vaker te vinden aan de rechterkant, waar het platteland wordt gezien als het hart van de natie. Gezien de industriële tendensen van de landbouw is dit geen geheel onproblematische relatie, maar boeren als symbolische en politieke vertegenwoordigers van het volk is een interessante en enigszins onverwachte ontwikkeling. Vooral wanneer deze plaatsvindt in Duitsland, het hart van Europa in meer dan alleen geografische zin. Dit is het rechtse of zelfs dieprechtse aspect van de protesten, ook al is het alleen maar tot nu toe voelbaar.

In ieder geval lijkt dit zelfs door het establishment gevoeld te worden, aangezien bijna elk artikel over de protesten verplichte, vaak gerecyclede, alinea's bevat over "extreem-rechtse zorgen", "rechtsextremisten" die proberen te "infiltreren" in de demonstraties, enz. Deze alinea's drukken de neuroses van het establishment uit, het zijn tegelijkertijd bekende realpolitik-instrumenten die gericht zijn op de ontevredenheid en meningen van gewone mensen. Veel mensen zijn zich nu bewust van dat laatste; een deelnemer zei dat het een vuile streek was om hen over één kam te scheren met extremisten, alleen maar omdat ze ontevreden zijn over de linksgroene regering. Het is echter de moeite waard om op te merken dat tijdens dit soort protesten veel deelnemers zich realiseren dat 'rechtsextremisten' een kunstmatige categorie is, AfD-stemmers en anderen zijn niet per se anders dan andere gewone burgers die genoeg hebben van de politiek. Wat in deze context interessant is, is dat de AfD aan de ene kant voor het beleid stemde waar de boeren tegen zijn, en aan de andere kant de protesten steunt. Tegelijkertijd moet het belang van de demonstraties niet worden overdreven. In Nederland heeft de boerenpartij BBB na 2022 een aanzienlijk electoraal succes behaald, deels door kiezers weg te halen bij andere rechtse partijen. De betekenis van de demonstraties moet echter ook niet los worden gezien van de hedendaagse geschiedenis; dit maakt deel uit van een langdurig, aanhoudend conflict waarin de ene partij zich steeds meer bewust wordt van de conflictlijnen en steeds meer gewend raakt om de symbolische machtscentra fysiek te bezetten. Dit laatste doet misschien denken aan middeleeuwse boerenopstanden, maar het eerste niet. De omstandigheden zijn vandaag de dag anders, ten goede of ten kwade, wat betekent dat de historische cyclus van boerenopstanden die oplaaien en neergeslagen worden, zich nu niet noodzakelijkerwijs zal herhalen. Het feit dat de populistische, nationalistische en rechtse aspecten grotendeels samenvallen spreekt hiervoor.

Bron

Vertaling door Robert Steuckers