Luca Siniscalco: Antaios, mitik-sembolik hermenötiğin kültürel silahlarıyla dünyanın yeniden yorumlanmasını simgeliyordu

Muhafazakar Devrimcilik üzerine yaptığım araştırmalarda Gelenekselcilik ile karşılaşmak benim için sürpriz olmadı. Birbirlerini nasıl etkilediklerini, aralarında bir iletişim olup olmadığını incelerken karşıma Antaios dergisi çıktı. Ernst Jünger ve Mircea Eliade’nin editörlüğünü yaptığı bu dergi, üst düzey muhafazakâr entelektüellerin bir araya geldiği önemli bir platformdu. Antaios, Jünger ve Julius Evola gibi figürleri, geçtiğimiz günlerde Luca Siniscalco ile konuştuk.

Sizi tanıyarak başlayalım.
 
 Öncelikle çalışmalarıma gösterdiğiniz ilgi ve kültürlerarası avangart platformunuzda bana bu diyalog alanını sunduğunuz için çok teşekkür etmek istiyorum. Ben Luca Siniscalco, şu anda Bergamo Üniversitesi’nde Kültürlerarası Beşeri Bilimler alanında, Alman Justus Liebig Gießen Üniversitesi ile ortaklaşa doktora öğrencisiyim. “Post-seküler Çağda Kutsalın Olgusu Hans-Georg Gadamer’in Hermeneutiği, Hermann Nitsch ve Anselm Kiefer’in Sanatıyla Karşılaşmalar” araştırma projemin geçici başlığı altında devam ediyor.

Daha önce Milano Üniversitesi’nde ( 2021- 2022) ve e-Campus Üniversitesi’nde (2019-2023) Estetik alanında Yardımcı Profesör olarak görev yaptım. Şu anda, Avrupa Ekonomi Okulu’nda (Milano Kampüsü) Çalışma Becerileri ve UniTreEdu Akademik Projesi’nde Çağdaş Felsefe üzerine dersler veriyorum.

Araştırma alanlarım öncelikle çağdaş Alman felsefesi ve edebiyatı, estetik, çağdaş sanat, sembolizm ve din felsefesi ile ilgilidir. Felsefe alanımdaki  yüksek lisans tezimi, sizin ve okuyucularınız için önemli bir ilgi kaynağı olduğunu bildiğim “Antaios” dergisine ayırdım.

Akademinin ötesinde, nispeten genç yaşlardan itibaren perennializm, bütünsel gelenekselcilik ve muhafazakar devrimcilik  özel bir ilgi duyarak, düzensiz ve “zamansız” (Nietzsche’nin kullandığı bağlamda ) yazarların düşüncelerinin incelenmesi, tartışılması ve editoryal tanıtımına dahil oldum.Bu düşünce akımları üzerine, çeşitli editoryal, kültürel ve hatta sanatsal projeleri koordine ettiğim iyi bir kişisel yayınlar da hazırladım.

“Antaios” Dergisinin nasıl  ortaya çıktı ve önemi nedir?  Eliade ve Jünger’in yolları burada nasıl kesişti? Bu derginin kendisinden sonraki kuşaklar üzerindeki etkisi nasıl oldu?

“Antaios” dergisi, Alman yazar ve filozof Ernst Jünger (1895-1998) ile Romanyalı dinler tarihçisi Mircea Eliade’nin (1907-1986) yönetiminde 1959‘dan 1971’e kadar Alman yayınevi Klett-Cotta tarafından yayımlandı.

Bu kültürel projenin şeceresi oldukça karmaşıktır ve  burada Eliade ile Jünger’in yollarının bu yaratıcı ve büyüleyici yönde nasıl kesiştiğini açıklayan bazı önemli olguları özetleyebilirim.

Görünüşe göre bir dergi üzerinde işbirliği yapma niyeti, arkadaşı Carl Schmitt’in aracılığı sayesinde Eliade’yi zaten tanıyan ve takdir eden Jünger’den geldi. İkili – Jünger ve Eliade – başlangıçta mektuplaşarak bir iletişim kurdular ve  ilk temaslarından beş yıl sonra, 1957’de ilk buluştular.

O dönemde Jünger’in yayıncısı ve arkadaşı Ernst Klett, yüksek bir kültürel seviye ve uluslararası bir perspektifle karakterize edilen muhafazakâr bir dergiyi tanıtmak istiyordu.  Onun kültür sahibi yeğeni Philipp Wolff-Windegg genel yayın yönetmeni olarak seçildi, ancak projeyi yönetmek için daha ünlü ve seçkin entelektüeller seçilecekti. Jünger ve Eliade, Klett ile diyalog halinde, Wolff-Windegg’in tüm pratik görevleri yerine getirmesine rağmen, kurucuların yanı sıra teorik ilham verenler ve nominal editörler oldular.

Wolff-Windegg’in rolü, Hans Thomas Hakl’ın da altını çizdiği gibi (“Antaios ‘un tarihi üzerine Almanca yayınlanan tek önemli makalenin yazarı: ‘Den Antaios kenne und missbillige ich. Kurze Geschichte der Zeitschrift ANTAIOS, in “Aries”, 9, 2) çok önemliydi: böylesine büyük bir projenin gerektirdiği tüm “kirli işleri” tutkuyla ve dikkatle yaparken, Jünger ve Eliade esas olarak kültürel kalitenin güvencesini ve dünyanın dört bir yanından en iyi düşünce ve fikirlerini dergiye bağışlamaya istekli katılımcıları çekmek için bir kaynağı temsil ediyordu. Bunların arasından sadece en ünlü isimleri burada hatırlatmak gerekirse Friedrich Georg Jünger, Emil M. Cioran, Roger Caillois, Cristina Campo, Henri Micheaux, Denis de Rougemont, Henry Corbin, Raimon Panikkar, Leopold Ziegler, Frithjof Schuon, Julius Evola ve Gherardo Gnoli gibi isimlerdi.

Bu – ve daha birçok – seçkin isim 1971’de derginin sona ermesini engelleyemedi, bunun başlıca nedeni ekonomikti – satılan nüshalar editoryal çabayı sürdürmeye yetmiyordu.

Geriye kalan – ve kalmaya devam eden – Ernst Jünger’in lirik bir ifadesinde sentezlenen projenin kültürel ve varoluşsal gerilimidir: “Bugün Kant’ın parlak güneşi sönükleşirken, belki de Königsbergli hemşerisi Hamann’ın karanlık güneşi yükseliyordur”. Buradaki amaç, daha açık bir ifadeyle, 60’lı yıllarda Marksizm’in ve gerçekliği kapsamlı bir şekilde yorumlayabileceği düşünülen disiplinler olarak siyaset bilimi, sosyoloji ve materyalist psikanalizin merkezi rolünün hakim olduğu ana akım Avrupa düşüncesine meydan okumaktı. Bunun yerine, “Antaios” bir “Tanrıların dirilişi” sürecini çağrıştırıyordu: mitik-sembolik hermenötiğin sağladığı kültürel “silahlar” aracılığıyla dünyanın yorumlanması. (Bu konudaki  makaleme bakınız: Antaios: A Mythical and Symbolic Hermeneutics, in “Forum Philosophicum”, vol. XXV, n. 1, 2020).

Wieland Schmied bunu 1960 tarihli Der Gegenwart eine neue Dimension gewinnen – Zu zwei neuen Zeitschriften başlıklı makalesinde mükemmel bir şekilde anlamıştır: “ ‘Antaios’ çağımıza, modern insanın yabancılaşmasına ve köklerinden kopmasına karşı bir dergiydi. Buradaki yazarlar, soyut kavramsal düşüncenin neden olduğu manevi yoksullaşmaya isyan etmekte ve uzman bilimlerin biçimsel ve kansız diline, kaldırılmış bir imgeler dünyasının sembolik diliyle karşı çıkmaktadırlar. Burada kişi artık gömülmüş olan kaynakların izinde ilerler”.

Antaios’ un teorik etkisini objektif olarak ölçmek zor bir iştir. Bir yandan, projenin sona ermesi ve ona adanmış çalışmaların eksikliği – araştırmama derinden ilham veren H.T. Hakl’ın tek başına maceralı yolculuğu dışında – sınırlı geçerliliğini onaylıyor gibi görünüyor. Ancak, daha derin bir mercekten bakıldığında, bu deneyimin, derginin “ruhunu” ve kültürel programını sürdürmeye çalışan ya da sürdürüyormuş gibi yapan bazı doğrudan (ve dolaylı) meyvelerini tanımak mümkündür. Bunlar arasında “Scheidewege. Zeitschrift für skeptisches Denken” (1971’den itibaren) ve ‘Merkur’ (1968’den itibaren Klett Cotta tarafından yayınlanan, benzer bir muhafazakar bakış açısına sahip ve bugün hala hayatta olan aylık bir dergi) dergilerini ve özellikle metapolitik üzerine odaklanan ve sözde Neue Rechte ile bağlantıları olan, aynı adı taşıyan Antaios yayınevini sayabilirim.

Yakın zamanda Eranos üzerine yazdığım bir makalede ( Viaggio a Eranos adlı kolektif kitapta . Il ritorno degli Dèi nel XX secolo, Bietti, Milano 2024), 20.yüzyıl Avrupa’sında, farklılıklarına ve özelliklerine rağmen, Kısa Yüzyıl’ın “Karanlığın Kalbi’nde ’Başka Bir Modernlik” – Heidegger’in sözlüğünü benimseyecek olursak Başka Bir Başlangıç (Neuer Anfang) – arama tutkusunu paylaşan, iç içe geçmiş dergiler, sempozyumlar ve kültürel çevrelerden oluşan daha geniş bir fenomen tanımlamak mümkündür. Rasyonalizm, materyalizm, pozitivizm ve sekülerleşme şemalarına tabi olmayı reddederek mitin, sembollerin, ezoterizmin ve sanatın niteliksel ilham dillerinin değer kazanmasına dayanıyordu. Bu perspektifle bağlantılı olarak, iç ve dış, özne ve nesne, fikir ve madde, aşkınlık ve içkinlik, parça ve bütünlüğü bir araya getirmeyi amaçlayan olgulara analojik bir yaklaşım geliştirilmiştir. 

Jünger, Eliade ve bu entelektüel yolculuğa katılan diğer düşünürler, mikrokozmosa yaklaşarak, parçalar içinde aşkınlığı bulmak ve gerçekliğin dokusunda çok boyutlu bir ontolojiyi kavramak istemişlerdir. Bu süreçte, formun hiyerarşisinden yola çıkarak, her zaman tarifsiz bir kökene ulaşmayı hedeflemişlerdir.

Elémire Zolla tarafından kurulan İtalyan dergisi “Conoscenza Religiosa” ve Avusturyalı Walter Heinrich tarafından yönetilen “Zeitschrift für Ganzheitsforschung” gibi başka editoryal deneyimlerle de karşılaşıyoruz. Daha da geniş anlamda, “Antaios” deneyimi, Batı ezoterizmi çalışmalarının son yıllarda akademik alanda uluslararası düzeyde uyandırdığı önemli ilgi artışıyla da diyaloga sokulabilir.Geçmişe dönersek, fikirler tarihi açısından bunu yirminci yüzyılın başlarındaki ezoterik kültür çevreleriyle karşılaştırmak ilginç olacaktır – örneğin İtalya’da Decio Calvari‘nin Bağımsız Teosofi Birliği‘nin kongre faaliyetlerini ve Gruppo di Ur’un girişimlerini düşünüyorum. Batı’nın bu gizli kültürel tarihi hala araştırmacılara, akademisyenlere, yorumculara ve hatta haleflere ihtiyaç duymaktadır

Jünger’in “Antaios” dergisindeki yazılarında öne çıkan konular nelerdi? Düşüncelerini hangi temalar üzerine geliştirdi?

Ernst Jünger, yayınlandığı on yıl boyunca  Antaios’ta 17 deneme yayınladı. Bunların çoğu ilk olarak dergide yer almış, ancak daha sonra Alman yazar tarafından yeniden ele alınmış ve bağımsız olarak yayınlanmıştır. Örneğin Antaios’un sayfalarında An der Zeitmauer  kitabının temel bölümlerinin yanı sıra ileride yayınlanacağı  Maxima-Minima ve Annäherungen, Drogen und Rausch kitaplarının temel metinlerini de okuyabiliriz .

Modernite ve nihilizm sorunuyla, modern insanın varoluşsal durumuyla alakalı bir çok konuyu ele aldı. Özellikle çok sayıda seyahat günlüğünde daha kopuk konuları da ele alırlar. Jünger’in mevcut bibliyografyası -en azından Avrupa dillerinde- göz önüne alındığında, bu makaleleri keşfetmek Jünger’in çalışmaları bağlamında son derece yeni senaryolar açmıyor.

Bence özellikle önemli olan, yayın bağlamı ve Ernst Jünger’in metinlerinin tüm “Antaios” “programı” ile rezonansıdır. Bu makaleleri bu ortam içinde okumak, Jünger’in görüşünde mitlerin, sembollerin ve kutsallığın merkeziliğini vurgulamaktadır – eski moda veya gerici bir şekilde değil, gerçekliğin kavranmasında ve insan yaşam deneyiminin geliştirilmesinde logos ‘un temel karşılıkları olarak. Doğanın, kültürel geleneklerin, edebi ifadelerin ve hatta psikotropik deneyimlerin tezahürü içinde kutsallığın güzelliğini aramaya motive olan bu Jünger’in, kültürel kimliğinin en ünlü kahramanlık, militarizm ve siyaset yüzeyiyle bütünleştirilmesi gerekir.

Muhafazakâr devrimci Jünger ile gelenekçi Eliade’nin bu platformda bir araya gelmesi oldukça dikkat çekici. Sizce muhafazakâr devrimciler ve gelenekçiler hangi noktalarda birleşiyor, hangi konularda ayrışıyorlar? Bu buluşma hangi entelektüel zeminde gerçekleşti?

Burada  ön bilgi vermek gerekiyor. Eliade ve Gelenekçilik arasındaki ilişkinin kendisi literatürde geniş çapta tartışılmış ve genellikle radikal bir şekilde heterojen sonuçlara yol açmıştır. İlginç ve çeşitli bir tartışmayı yanlış bir şekilde özetleyerek, iki temel pozisyonu tanımlamanın mümkün olduğuna inanıyorum:  Eliade ve Gelenekçilik arasındaki ilişki, literatürde oldukça tartışılmış ve genellikle farklı sonuçlara yol açmıştır. Bu ilginç ve çeşitli tartışmayı kısaca özetlemek gerekirse, iki temel pozisyonun belirlenebileceğini düşünüyorum: Bir yandan, Eliade’nin pozisyonlarının, Gelenek düşüncesinin ana temsilcileriyle uyumlu olduğunun altı çizilerek, gelenekçi akımın içine yerleştirilmesi ve Eliade’nin onlara duyduğu saygının sıkça vurgulanması. Diğer yandan ise Eliade’nin akademik gerekliliklerine, bilimsel metodolojik yaklaşımına ve gelenekçiliğin tarihsel dejenerasyon kavramını reddetmesine odaklanılması.Gelenekçilik bağlamında “güçlü” anlamda bir Gelenek kavramının Eliade’nin eserlerinde yer almaması, bu tartışmanın temel dayanak noktalarındandır.

Bu özel tartışmayı bir kenara bırakıp sorunuza gelecek olursak, Antaios  projesinin Eliade (ve Corbin, de Martino, Kerényi ve Zaehner gibi diğer “meslektaşları”),  Muhafazakar Devrimciliğin temsilcileri (Jünger kardeşler, ama aynı zamanda Niekisch) ve bazı gelenekçiler (diğerleri arasında: Schuon, Evola, Zolla, Campo, Pio Filippani-Ronconi) tarafından yazılan makalelere ev sahipliği yapmış olması önemlidir. Derginin politik olmayan yönü göz önüne alındığında, hepsinin paylaştığı şey, daha önce “mitsel-sembolik hermenötik” olarak tanımladığım duyarlılıktı: insanın gerçekliğe bakışını yeniden kutsallaştırma ve gerçekliği okumak, derinleştirmek ve hatta dönüştürmek için ilgili ve gerçek bir araç seti olarak orijinal dini, ezoterik ve sembolik kaynaklara başvurma girişimi. Perspektifleri arasındaki önemli teorik farklılıklar, bu görevin varoluşsal önemi ve ortak anti-modern perspektif açısından ikincil hale gelmektedir. Bu angajman tipik muhafazakâr-devrimci zihniyete göre paylaşılmıştır: geleneği ideolojikleştirerek ve şeyleştirerek değil, dinamik bir şekilde güncel ve canlı kılarak korumak. Buradaki  ama.  Jünger tarafından An der Zeitmauer Büyük Karşılaşma, Eliade tarafından dini birleştirici ve kozmogonik yollarda fethedilen coincidentia oppositorum  olarak, birçok yazar tarafından farklı semboller ve imgeler aracılığıyla tasvir edildi: ancak her zaman klasik metafizik ve teolojik düalist formların dışında tasarlanan manevi bir konjugatif gerçekleşme ile karşı karşıyayız.

Evola ve Jünger arasındaki ilişki hakkında ne söyleyebilirsiniz? Evola Jünger ile iletişim kurdu mu? Birbirlerini entelektüel olarak nasıl etkilediler?

Biyografik açıdan, oldukça az ve örtük izleri takip edebiliyoruz, ancak bu izler önemli ve verimli bir ilişkiyi kanıtlamak için yeterli. Jünger, Evola’nın 1920’lerin sonundan itibaren temas halinde olduğu Alman ve Avusturya muhafazakar devrimcilerinden  yalnızca biridir. Muhtemelen hiç yüz yüze görüşmediler. Ancak bazı mektuplar doğrudan tanışıklıklarına ve iyi bir entelektüel alışverişe tanıklık etmekte. (Bu mektuplar yakın zamanda Julius Evola, Fuoco Segreto. Lettere, interviste, documenti, testimonianze, inediti, Edizioni Mediterranee, Roma 2024). Bu bağlantı Evola’nın “Antaios” ile işbirliği yapmasıyla sonuçlandı: 1960 ve 1970 yılları arasında Klett-Cotta dergisinde beş makalesi yayınlandı – ancak bunların Jünger tarafından talep edilmemiş olması, daha ziyade Evola’nın Cinsiyet Metafiziği‘nin Almanca baskısını birlikte yayınladığı yayınevinin bir işbirlikçisi ile anlaşmış olması daha muhtemel. Evola’nın Antaios ile olan işbirliği üzerine, Julius Evola, Antaios (1960-1970), Hans Thomas Hakl’in giriş yazısıyla, Luca Siniscalco tarafından derlenmiş, Fondazione Julius Evola/Pagine, Roma 2019 adlı eserinde daha fazla bilgi bulabilirsiniz. Evola, ayrıca  Jünger’i İtalya’da tanıtan ve yaygınlaştıran kişidir. Roma gelenekçisi, Jünger’in “Yeni Nesnellik” Formu ve radikal irade metafiziğinde somutlaşan kahramanca gerçekçilik nedeniyle en sevdiği Jünger metni olan Der Arbeiter’i (İşçi) tercüme etmek istemiştir.

Jünger’in İtalya’da keşfedilmesini ve yayılmasını da Evola’ya borçluyuz. Romalı gelenekçi, Yeni Nesnellik Biçimi’nde ve radikal bir irade metafiziğinde somutlaşan kahramanca gerçekçilik nedeniyle Jünger’in en sevdiği metni olan Der Arbeiter ‘i (İşçi) çevirmek istedi. Bir uzlaşma bulamayınca, ona alıntılarla dolu monografik bir metin ayırdı: L’“Operaio” nel pensiero di Ernst Jünger (Ernst Jünger’in Düşüncesinde “İşçi”; Marino Freschi tarafından tanıtıldı, Edizioni Mediterranee, Roma 1998).

Evola ayrıca, Carlo d’Altavilla takma adıyla Zaman Duvarında’yı (Volpe tarafından 1965’te yayımlandı) tercüme etti, ancak “ikinci” Jünger’i beğenmediğini dile getirmiştir. Jünger’in aşırı kaçışçı ve hayali bir dünya görüşüne kapıldığını düşünmüştür: “Kitap – Evola, Ricognizioni. Uomini e problemi, Mediterranee, Roma 1974’te yazdığı gibi – yer yer geçerli öngörü ve değerlendirmeleri içeriyor, ancak bunlar şüpheli spekülasyonlarla karışık. Sistematiklik ve sonuca ulaşma açısından, Der Arbeiter seviyesinde değildir. Özellikle, tarih metafiziğiyle ciddi bir şekilde ilgilenmek (zaman kavramı, dünyanın dört çağı doktrini, eskatoloji, vb.), kişisel görüşlerle değil, objektif ve geleneksel bilgiye dayalı olmalıdır; bu konuda bir René Guénon ve onun grubu gibi kişilerden yararlanılmalıdır”. Karşılıklı bir etkiden söz etmek zor: Jünger’in Evola’nın kitaplarını okuyup okumadığını bile bilmiyoruz – ve görünen o ki, Evola, Jünger’de kendi zaten geliştirdiği görüşlerinin bir doğrulamasını bulmuştur; onlardan etkilenip, onları değiştirmek ya da yeniden şekillendirmek gibi bir dürtüye sahip olmamıştır. Ancak nihilizm sorunu, gençlikteki iradeci titanizm, mit ve sembollere duyulan hayranlık, radikal bireyselliklere olan ilgi (Jünger için Anark, Evola için “farklılaşmış insan”), apolitik tutuma olan ilgi gibi birçok ortak teorik eğilim, her iki düşünür arasında derin kök salmış ortak bir ufuk olduğunu gösteriyor. Bu paylaşılan ilgi ve perspektiflerin tam anlamıyla araştırılması ve aralarındaki etkileşimlerin daha fazla incelenmesi gerekiyor.

Kaynak: https://erenyesilyurt.com/