CUỘC ĐẢO CHÍNH Ở BANGLADESH - DÒNG THỜI GIAN

Vào thứ Hai, ngày 5 tháng 8, đỉnh điểm của nhiều tuần biểu tình của phe đối lập ở Bangladesh đã dẫn đến kết quả là Thủ tướng nước này, Sheikh Hasina đã từ chức và rời khỏi đất nước. Bà đã bay trực thăng đến Ấn Độ, sau đó có ý định nộp đơn xin tị nạn chính trị tại Anh. Quyền lực được chuyển giao cho quân đội, những người đã tuyên bố thành lập một chính phủ lâm thời gồm đại diện của tất cả các đảng phái. Tham mưu trưởng Lục quân, Trung tướng Waker uz Zaman đã xác nhận đơn từ chức của Hasina tại một cuộc họp báo và cho biết sau khi thảo luận với đại diện của các đảng phái chính trị và các nhóm xã hội dân sự, đã quyết định thành lập một chính phủ lâm thời.

'Thủ tướng đã từ chức. Một chính phủ lâm thời sẽ được thành lập để điều hành đất nước… Tôi xin hứa rằng mọi bất công sẽ được giải quyết… Đất nước đã phải chịu đựng rất nhiều, nền kinh tế đã bị ảnh hưởng, nhiều người đã thiệt mạng - đã đến lúc phải chấm dứt bạo lực', ông nói. Ông cũng tuyên bố rằng lệnh giới nghiêm trước đó sẽ được dỡ bỏ.

Điều đáng chú ý là không có đại diện nào từ đảng Liên đoàn Awami cầm quyền tại cuộc họp đầu tiên.

Chính quyền của Tổng thống Mohammed Shahabuddin cũng đưa ra tuyên bố rằng ông đã 'quyết định nhất trí trả tự do' cho cựu Thủ tướng bị giam giữ và là lãnh đạo của Đảng Dân tộc Bangladesh (BNP) đối lập, Khaleda Zia, đối thủ truyền kiếp của Hasina. Những người biểu tình bị giam giữ trước đó cũng sẽ được trả tự do.

Tổng thư ký Đảng Dân tộc Bangladesh (BNP) Mirza Fakhrul Islam Alamgir đã thông báo rằng Tarique Rahman, quyền chủ tịch của đảng, sẽ sớm trở về nước.

Phe đối lập đã chào đón tin tức về việc Thủ tướng bỏ trốn trong niềm vui sướng. Một ngày trước đó, bất chấp lệnh giới nghiêm, họ đã chiếm được văn phòng của nguyên thủ quốc gia, sau đó tiến vào tòa nhà quốc hội. Trong niềm vui của mình, họ thậm chí còn trả lại vũ khí mà họ đã lấy từ đội ngũ an ninh của quốc hội.

Các cuộc biểu tình bắt đầu vào đầu từ tháng 7, với lý do chính thức là quyết định của chính phủ cấp 30% hạn ngạch việc làm cho công chức (tổng cộng 56% dành cho họ) cho con cháu của những người tham gia cuộc chiến giành độc lập khỏi Pakistan năm 1971. Những hành động đầu tiên diễn ra trong hòa bình và theo phương tiện truyền thông địa phương, chính cuộc đàn áp tàn bạo của cảnh sát đã trở thành chất xúc tác cho các cuộc biểu tình tiếp theo. Mặc dù Tòa án Tối cao đã đình chỉ các hạn ngạch này trong một tháng vào ngày 11 tháng 7 và sau đó chuyển một phần hạn mức sang các nhóm khác, nhưng điều này không ngăn cản được những người biểu tình.

Trên thực tế, nguyên nhân của cuộc xung đột sâu xa hơn - trong bối cảnh các vấn đề kinh tế nghiêm trọng và tỷ lệ thất nghiệp cao, những người trẻ tuổi ở Bangladesh không hài lòng với 15 năm cầm quyền của đảng Liên đoàn Awami và các hành động trực tiếp của Hasina với tư cách là người đứng đầu nhà nước, đặc biệt là sau cuộc bầu cử gần đây nhất vào tháng 1. Vào đêm trước cuộc bầu cử, nhiều nhà lãnh đạo phe đối lập đã bị bắt và không thể ra tranh cử. Vì lý do này, phe đối lập chỉ đơn giản là tẩy chay cuộc bỏ phiếu.

Một nghiên cứu do Cục Thống kê Bangladesh thực hiện vào năm 2023 cho thấy hơn 39% thanh niên trong độ tuổi 15-24 đang thất nghiệp và không đi học. Con số đó tương đương khoảng 12,2 triệu người. Tuyên bố của chính phủ rằng tỷ lệ thất nghiệp là 3,3%, hay 2,35 triệu người thất nghiệp, đã bị một số nhà kinh tế học nổi tiếng phản đối.

Ngoài ra, còn có những hạn chế đối với Internet và trong suốt cuộc biểu tình, Internet đã bị tắt hoàn toàn.

Các quan chức chính phủ cũng bị cáo buộc tham nhũng và rút tiền ra nước ngoài. Vì Hasina là con gái của một trong những nhà lãnh đạo của phong trào giải phóng dân tộc và là người sáng lập Bangladesh, Mujibur Rahman, nên sự bất mãn đã chuyển sang bức tượng của ông - tại Dhaka vào thứ Hai, họ đã cố gắng phá hủy bức tượng của ông. Điều này cho thấy sự hiểu biết cụ thể về lịch sử của chính thanh niên Bangladesh.

Chủ nhật, ngày 4 tháng 8, là ngày có số người biểu tình và tử vong cao nhất - trong các cuộc đụng độ với cảnh sát và quân đội. Ít nhất 98 người đã bị lực lượng an ninh giết chết. Tổng cộng, trong toàn bộ thời gian diễn ra cuộc bạo loạn, khoảng 300 người chết được chính thức liệt kê và số người bị thương lên tới hàng nghìn người.

Có một số điểm quan trọng trong quá trình chuyển giao quyền lực hiện tại. Trước hết, hiện nay vai trò chính là người trung gian và chịu trách nhiệm do Tổng tư lệnh Waker uz Zaman đảm nhiệm, người nhậm chức vào ngày 23 tháng 6. Ông kết hôn với Sarahnaz Kamalika Zaman, con gái của Tướng Muhammad Mustafizur Rahman, người từng là Tổng tư lệnh Quân đội từ năm 1997 đến năm 2000. Tướng Rahman là anh em họ của Sheikh Mujibur Rahman. Ông kết hôn với anh họ của Mujib và là chú của Thủ tướng Sheikh Hasina. Hóa ra người đứng đầu chính quyền quân sự hiện tại là họ hàng của vị thủ tướng bị lật đổ, người mà phe đối lập rất ghét. Đồng thời, người ta biết rằng trong suốt sự nghiệp quân sự của mình, ông cũng đã làm việc chặt chẽ với Hasina và giữ chức vụ sĩ quan tham mưu trưởng tại Bộ Lực lượng Vũ trang thuộc Văn phòng Thủ tướng. Do đó, phần lớn sẽ phụ thuộc vào nhận thức của phe đối lập về vai trò của ông, cũng như các quyết định trực tiếp của ông. Gần đây, đã có những trường hợp khi trong bối cảnh của làn sóng 'dân chủ', quân đội đã thực hiện một số biện pháp cắt giảm, sau đó gia tăng áp lực độc đoán. Ví dụ như Ai Cập, nơi Sisi đã đánh bại Anh em Hồi giáo một cách tàn khốc sau cuộc bầu cử, hoặc nước láng giềng Myanmar.

Thứ hai, Bangladesh đã có một giai đoạn khi cuộc đối đầu giữa Liên đoàn Awami và Đảng Dân tộc Bangladesh (BNP) đã đi vào khủng hoảng chính trị vào năm 2006 và sau đó quân đội đã can thiệp và ban bố tình trạng khẩn cấp. Sau cùng, đảng Liên đoàn Awami nổi lên vưới vai trò là người chiến thắng, dẫn đến sự cai trị vĩnh viễn trong 15 năm của Hasina. Sẽ rất thú vị khi xem quá trình này diễn ra như thế nào bây giờ.

Thứ ba, mặc dù nguyên nhân là một cuộc khủng hoảng nội bộ, nhưng không thể phủ nhận ảnh hưởng bên ngoài trong quá trình chuyển giao quyền lực hiện tại. Chắc chắn sẽ có những nỗ lực gây ảnh hưởng từ Ấn Độ, quốc gia chủ yếu tham gia vào việc thành lập một Bangladesh độc lập, cũng như theo đuổi lợi ích từ các nước phương Tây và các nhà đầu tư quốc tế, bao gồm cả các tổ chức xuyên quốc gia.

Rõ ràng, điều quan trọng đối với Nga là làm thế nào để duy trì mối quan hệ hữu nghị và làm thế nào để các dự án hiện tại ở quốc gia này, chẳng hạn như xây dựng nhà máy điện hạt nhân và sản xuất khí đốt ngoài khơi, sẽ tiếp tục được triển khai. Vì chúng cần thiết cho nền kinh tế của đất nước và có khả năng tạo ra việc làm, nên không có lý do rõ ràng nào để lo lắng. Tuy nhiên, nếu nhóm vận động hành lang thân phương Tây hoạt động trong chính phủ mới, thì một số thế lực bên ngoài sẽ cố gắng hất cẳng Nga khỏi Bangladesh bằng mọi giá. Do đó, cần phải theo dõi chặt chẽ những thay đổi chính trị hiện tại và ngăn chặn sự can thiệp của các quốc gia thù địch, biện minh cho nhu cầu duy trì mối quan hệ hữu nghị và việc thiếu các giải pháp thay thế cho một số lĩnh vực hợp tác song phương, ví dụ như cung cấp phân bón. Bangladesh hiện có kim ngạch thương mại nước ngoài lớn thứ hai trong số các nước Đông Nam Á sau Ấn Độ. Tôi muốn duy trì lập trường này, mặc dù việc phát triển quan hệ với các quốc gia khác trong khu vực là điều quan trọng.

Nguồn

Dịch Bạch Long