Sahel'in 'Direniş Ekseni'

Çeşitli coğrafyalarda Direniş Eksenlerinin ortaya çıkışı, bizi çok kutuplu bir dünyaya doğru götüren uzun ve dolambaçlı sürecin ayrılmaz bir yan ürünüdür. Bu iki şey - Hegemona karşı direniş ve çok kutupluluğun ortaya çıkışı - kesinlikle birbirini tamamlayıcı niteliktedir.

Batı Asya'daki Direniş Ekseni - Arap ve Müslüman devletler arasında - şimdi ruh kardeşi olarak Senegal, Mali, Burkina Faso ve Nijer'den Çad, Sudan ve Eritre'ye kadar batıdan doğuya Afrika'daki Sahel'e yayılan Direniş Eksenini buluyor.

Yeni sömürgeciliğe karşı iktidar değişiminin askeri bir darbeyle ilişkilendirildiği Nijer'in aksine, Senegal'de iktidar değişimi doğrudan sandıklardan geliyor.

Senegal, 24 Mart'ta ülke çapında yapılan seçimlerde 44 yaşındaki Bassirou Diomaye Faye'nin ezici zaferiyle yeni bir döneme girdi. İki hafta önce hapse girmiş eski bir vergi müfettişi olan Faye, Fransız kuklası Macky Sall yönetimindeki 'Afrika'nın en istikrarlı demokrasisini' alt üst edecek bir pan-Afrika lideri profiliyle ortaya çıktı.

Senegal'in yeni cumhurbaşkanı, Burkina Faso'da 36 yaşındaki İbrahim Traore, Etiyopya'da 46 yaşındaki Aby Ahmed, Madagaskar'da 48 yaşındaki Andry Rajoelina ve Güney Afrika'da 44 yaşındaki geleceğin süperstarı Julius Malema ile birlikte egemenliğe odaklanan yeni, genç pan-Afrika kuşağının bir parçası oldu. Faye, seçim bildirgesinde Senegal'in egemenliğini en az on sekiz kez geri alma sözü verdi. 

Jeoekonomi bu değişimlerin anahtarıdır. Senegal önemli bir petrol ve gaz üreticisi haline geldikçe Faye, British Petroleum (BP) ve İngiliz altın madeni işletmecisi Endeavor Mining ile yapılan en büyük sözleşmeler de dahil olmak üzere madencilik ve enerji sözleşmelerini yeniden müzakere etmeyi hedefleyecektir.

Daha da önemlisi, Senegal'in en büyük ticaret ortağı olan yeni-sömürgeci güç Fransa ile ilişkileri yeniden şekillendirmenin bir parçası olarak, 14 Afrika ülkesinde kullanılan Fransız kontrolündeki para birimi sistemi olan sömürücü CFA frankından vazgeçmeyi, hatta yeni bir para birimi oluşturmayı planlıyor. Faye, Yoldaş Xi Jinping'i yankılayarak "kazan-kazan" ortaklığı istiyor

Sahel Devletleri İttifakı'na girin

Faye, Fransız ordusunu Senegal'den atıp atmayacağı konusunda henüz net bir açıklama yapmadı. Bunun gerçekleşmesi halinde Paris'e vurulacak darbe emsalsiz olacaktır zira zor durumdaki Petit Roi Emmanuel Macron ve Fransız müesses nizamı, Paris'i (Sahel) toz duman içinde bırakan, denize kıyısı olmayan Nijer, Mali ve Burkina Faso'yu abluka altına almak söz konusu olduğunda Senegal'i kilit oyuncu olarak görmektedir. 

Sahel Devletleri İttifakı'nı (Alliance des Etats du Sahel, orijinal Fransızcasıyla AES) yeni kuran bu son üç devlet, seri aşağılamalardan sonra sadece Paris için büyük bir kabus değil, aynı zamanda Washington ile Nijerya'nın başkenti Niamey arasındaki askeri işbirliğinin olağanüstü bir şekilde bozulmasıyla özetlenen büyük bir Amerikan baş ağrısıdır.

ABD Derin Devletine göre suçlu elbette Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'dir.

Belli ki ABD Çevre Yolu'ndaki hiç kimse geçen yıldan bu yana Sahel'den yeni Afrika BRICS üyeleri Mısır ve Etiyopya'ya kadar tüm kilit oyuncuların dahil olduğu Rusya-Afrika diplomatik telaşına gereken ilgiyi göstermiyor.

Daha önce Nijer'i Sahel'de sadık bir müttefik olarak gören Washington, askeri işbirliği anlaşmasının feshedilmesinin ardından şimdi askerlerini Nijer'den çıkarmak için bir takvim tarihi sunmak zorunda kaldı. Pentagon artık Nijer topraklarında askeri eğitime dahil olamaz.

Pentagon'un inşa etmek için 150 milyon dolardan fazla harcadığı Agadez ve Niamey'de iki önemli üs var. Niamey sadece 2019 yılında tamamlandı ve ABD ordusunun Afrika Komutanlığı AFRICOM tarafından yönetiliyor.

Operasyonel hedefler, tahmin edilebileceği gibi, gizemle örtülüdür. Niamey üssü esasen bir istihbarat merkezi olup MQ-9 Reaper insansız hava araçları tarafından toplanan verileri işlemektedir. ABD Hava Kuvvetleri de Dirkou Havaalanını Sahel'deki operasyonlar için bir üs olarak kullanıyor.

Şimdi işler gerçekten heyecan verici bir hal alıyor, çünkü Dirkou'da bir avuç ajan tarafından yönetilen fiili bir CIA insansız hava aracı üssünün varlığı bile kabul edilmiyor. Bu karanlık üs Orta Afrika'nın batısından kuzeyine kadar her yerde istihbarat toplanmasına olanak sağlıyor. Buna eski CIA direktörü Mike Pompeo'nun "Yalan Söyleriz, Hile Yaparız, Çalarız" sözünün bir başka klasik örneği diyebiliriz.

Nijer'de yakında sınır dışı edilme tehlikesiyle karşı karşıya kalabilecek yaklaşık 1,000 ABD askeri bulunuyor. Amerikalılar kanamayı durdurmak için her yolu deniyor. ABD'nin Afrika'dan sorumlu Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Molly Phee daha bu ay Nijer'i iki kez ziyaret etti. Nijer'deki üsleri kaybetmek, Washington'un Paris'i izleyerek Sahel'in kontrolünü kaybetmesi anlamına gelecektir - Nijer Rusya ve İran'a yaklaştıkça.

Bu üsler Bab al-Mandeb üzerinde gözetleme yapmak için gerekli değildir; her şey Sahel ile ilgilidir, insansız hava araçları sınırlarında çalışır ve görünürdeki tüm egemen hava alanlarını ihlal eder.

Bu arada Niamey'den kalabalık bir heyet Ocak ayında Moskova'yı ziyaret etti. Putin geçen hafta Mali'nin geçici Devlet Başkanı Assimi Goita ve Nijer'in askeri cunta Başkanı Abdourahmane Tchiani ile yaptığı telefon görüşmelerinde güvenlik işbirliğini ele aldıktan sonra Kongo Cumhuriyeti Devlet Başkanı Denis Nguesso ile de görüştü.

Fildişi Sahili: İmparatorluk dönüşü

Batı yanlısı kukla rejimler Afrika kıtasının her yerinde hızla azalıyor. Sahel Devletleri İttifakı - Mali, Burkina Faso ve Nijer - Afrika Direniş Ekseni'nin öncüsü olabilir, ancak BRICS'in tam üyeleri olan Güney Afrika, Etiyopya ve Mısır gibi daha fazlası da var - Cezayir ve Nijerya gibi BRICS+'nın bir sonraki dalgası için ciddi adaylardan bahsetmiyorum bile. 

Diplomatik açıdan Rusya, ticari açıdan Çin ve Rusya-Çin stratejik ortaklığının tüm ağırlığı açıkça uzun vadeli bir oyuna odaklanmış durumdalar ve Afrika'yı bir bütün olarak çok kutuplu kilit bir oyuncu olarak görüyorlar. Geçtiğimiz ay Moskova'da düzenlenen ve Beninli karizmatik pan-Afrikan lider Kemi Seba'nın süper yıldızlardan biri olduğu çok kutuplu konferans sırasında bir kez daha ek kanıtlar sunuldu.

Pan-Avrasya diplomatik çevreleri, Le Petit Roi'un Paris'teki son tıslama krizleri hakkında şaka yapmalarına bile izin veriyor. Fransa'nın Sahel'de tamamen aşağılanması, Macron'un göğsünü gere gere Ukrayna'ya -Ruslar tarafından rekor sürede biftek tartarına dönüştürülecek olan- Fransız birlikleri gönderme tehditlerinin ve Ermenistan'ın mevcut Rusofobik gösterilerini destekleme hevesinin nedenlerinden biri olabilir.

Tarihsel olarak bakıldığında, Afrikalıların doğal kaynakların hortumlanması söz konusu olduğunda eski SSCB'yi çok daha esnek ve hatta destekleyici buldukları bir gerçektir; bu iyi niyet şimdi Çin'e de aktarılmıştır.

Bölgesel bir entegrasyon platformu olarak Sahel Devletleri İttifakı, oyunun kurallarını değiştirecek bir oluşum olmak için gereken her şeye sahip. Faye yönetimindeki Senegal eninde sonunda ittifaka katılabilir ancak Gine ittifaka güvenilir bir deniz erişimi sağlayacak coğrafi kapasiteye sahip. Bu da Batı kontrolündeki Nijerya merkezli ECOWAS'ın giderek yok olmasına yol açacaktır.

Yine de Hegemon'un güçlü dokunaçlarını asla göz ardı etmeyin. Pentagon'un ana planı Afrika'yı çok kutuplu bir Rusya-Çin-İran etki alanına terk etmeyi gerektirmiyor. Ancak Sahel'in Direniş Ekseni'nde artık kimse ABD'nin 'terör tehdidi' kartına inanmıyor. NATO'nun Libya'yı çorak bir araziye çevirdiği, ardından karaya asker çıkardığı ve kıtanın dört bir yanına askeri üsler kurduğu 2011 yılına kadar Afrika'da neredeyse sıfır terör vardı.

Şu ana kadar Sahel Devletleri İttifakı, egemenlik öncelikli enformasyon savaşını açık ara kazanıyor. Ancak İmparatorluğun karşılık vereceğine şüphe yok. Ne de olsa tüm oyun Beltway'in Rusya'nın Sahel ve Orta Afrika'yı ele geçirme paranoyasına bağlı.

Senegal'in Sahel Devletleri İttifakı ile flört etmeye başlamak üzere olduğu şu günlerde Fildişi Sahili'ne girin.

Fildişi Sahili Washington için örneğin Çad'dan daha stratejik çünkü Fildişi toprakları Sahel ittifakına çok yakın. Yine de Çad, artık Batı kontrolünde olmayan ve Moskova ile yakınlaşmaya yeni bir vurgu yapan dış politikasını çoktan yeniden ayarladı.

İmparatorluğu neler bekliyor? Belki de Sahel ittifakını kontrol altında tutmak için Fildişi Sahili'ndeki Fransız üssünde Paris ile paylaşılan ABD 'terörle mücadele' insansız hava araçları. Buna, bayat bir kruvasanın kırıntılarını bile almadan Batı Afrika'daki Hegemon'u kucaklayan aşağılanmış Galya horozu diyebiliriz.

Kaynak