BÜKREŞ "BÜYÜK ROMANYA "YI YENİDEN İNŞA ETMEYİ Mİ PLANLIYOR?

Romanya Savunma Bakanlığı'nın silahlı kuvvetlerin ülkedeki yurttaşlarını savunmak üzere yurtdışında konuşlanmasına izin veren yasa tasarısı Bükreş'in jeopolitik niyetleri konusunda çok ciddi soru işaretleri yaratıyor. Komşu ülkeler Moldova ve Ukrayna'da, ilk bahsedilen ülkedeki 1.3 milyon kişi gibi bazıları Romanya vatandaşlığına sahip Romen azınlıklar bulunmaktadır. Her iki ülkenin bazı kısımları da iki savaş arası dönemde "Büyük Romanya" olarak adlandırılan bölgeyi oluşturuyordu.

Bu yönetim, tanınmayan ayrılıkçı Transdinyester bölgesinin yanı sıra Ukrayna'nın Budjak ve Kuzey Bukovina bölgeleri dışında günümüz Moldova'sının tamamını içeriyordu. İkinci Dünya Savaşı sırasında Romanya da Nazilerin Barbarossa Harekatı'na katılmış ve "Transdinyester Valiliği" olarak yönetilen Odessa Oblastı'nı işgal etmiştir. Tarihi Rus kenti, bugünlerde Fransa'nın jeopolitik planlarına ilişkin spekülasyonların da merkezinde yer alıyor.

Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Şubat sonunda Paris'te AB liderleriyle yaptığı bir toplantıda Ukrayna'ya konvansiyonel bir askeri müdahalenin "göz ardı edilemeyeceğini" iddia etti ve daha sonra Rusya'nın Kiev'e bir kez daha saldırması ya da Odessa'ya girmesi halinde ülkesinin bu konuda öncülük edebileceğini belirtti. Fransa'nın halihazırda Romanya'da askerleri ve tankları var ve hatta geçen ay Moldova ile bir güvenlik anlaşması imzaladı. Dolayısıyla karar verilmesi halinde Ukrayna'ya konvansiyonel olarak müdahale edebilecek bir konumda.

Romanya son iki yıldır NATO silahlarının Ukrayna'ya ulaşmasında, Brüksel'in "Yeşil Anlaşma "sına tepki olarak çiftçilerin protestoları ve ucuz ve düşük kaliteli Ukrayna tahılı akını nedeniyle son aylarda tıkanan Polonya güzergahını tamamlayan önemli bir kanal olarak ortaya çıktı. Silah ve teçhizat Yunanistan'a gönderiliyor ve oradan da Bulgaristan ve Romanya üzerinden Batı Ukrayna'ya geçiyor. Romanya'da inşa edilmekte olan "Moldova Otoyolu" bu akışı kolaylaştıracaktır.

Romanya Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis Mart ayı ortasında yaptığı açıklamada "Ukrayna NATO müttefiki olmadığı için NATO yetkisi altında Ukrayna'ya asker gönderilemez. Ancak genel olarak, Ukrayna'nın herhangi bir alanda belirli bir devletle ikili anlaşmaları varsa, bu konular ikili ilişkilerin konusudur. Romanya Ukrayna'ya asker göndermeyecektir." Satır araları okunduğunda, esasen resmi bir NATO misyonu yerine sözde bir "istekliler koalisyonunun" oraya müdahale edebileceğinin sinyalini verdi.

Daha önce de yazıldığı üzere Fransa, karar verilmesi halinde Romanya'daki birlikleri ve tankları vasıtasıyla bunu konvansiyonel olarak yapabilecek konumdadır. Her ne kadar Iohannis "Romanya Ukrayna'ya asker göndermeyecek" demiş olsa da, bu açıklama Batı yanlısı Balkan Insight'ın Bükreş'in Kiev ile artan dini anlaşmazlığına dikkat çekmesinden önceydi. "Dini Rekabet Romanya-Ukrayna'nın Yakın Ortaklığını Tehdit Ediyor" başlıklı makaleleri geçen ayın sonunda yayınlandı ve son yasa tasarısı ışığında oldukça anlamlı.

Özetle, Romanya Ortodoks Kilisesi Şubat ayı sonunda Ukrayna'daki etnik Romenler için ayrı bir kilise kurulmasını desteklediğini açıkladı. Çoğunluğu Kiev'in yeni kurduğu şizmatik "Ukrayna Ortodoks Kilisesi "ne değil Ukrayna Ortodoks Kilisesi'ne mensup olan Romenler, o zamandan beri bu sahte dini yapıya geçmeyi reddettikleri için ciddi "şüpheli olayların" ardından baskı altına alındılar. Önerilen ayrı kilise görünüşe göre onları daha fazla tacizden korumak için tasarlanmıştır.

Söylenmeyen niyet, etnik Romenlerin kendilerini Ukrayna Ortodoks Kilisesi'nden fiziksel olarak uzaklaştırmaları ve böylece Ukraynalı radikallerin Moskova Patrikhanesi ile olan bağları nedeniyle bu kilisenin cemaatine karşı gerçekleştirdikleri faşist saldırılardan kaçınmalarıdır. Uygulanabilecek model, Moldova Ortodoks Kilisesi'ne karşı halihazırda uygulanmış olan, rahiplerin bu ülkenin yeni oluşturulan özerk yerel piskoposluğuna iltica etmeleri için rüşvet verilmesi modeline benzeyecektir.

Etnik Romenlerin önerdikleri dini oluşumu tescil ettirme talepleri Kiev tarafından reddedilir ve sahte dini yapıya geçmeyi reddetmelerinin cezası olarak daha fazla "şüpheli olay" meydana gelirse, o zaman Romanya'nın oradaki yurttaşlarını savunmak için askeri müdahalesi de göz ardı edilemez. Çoğunluğu günümüz Çernivsti Oblastı'nda yaşıyor ancak güney Odessa Bölgesi'nin Budjak bölgesinde de küçük bir topluluk var ve bu bölge daha önce iki savaş arası Romanya tarafından kontrol edilen topraklarla çakışıyor.

Romanya'nın Ukrayna'ya tek taraflı olarak müdahale etme olasılığı düşüktür, hele ki yerel nüfusun çok daha büyük bir yüzdesinin Romanya pasaportuna sahip olduğu Moldova'ya değil de sadece bu ülkeye müdahale etmesi söz konusuysa. Bu nedenle, herhangi bir askeri müdahale olursa, bu muhtemelen Fransa ile ortak bir operasyon olacaktır. Paris, Odessa çevresindeki Karadeniz kıyılarının kontrolünü ele geçirmeye çalışırken Romanya da Budjak ve Chernivsti Oblastı'nı ya da en azından bu bölgelerin çoğunlukla Romenlerin yaşadığı kısımlarını ele geçirecektir.

Bu senaryonun tetikleyicisi, bu yılın ilerleyen zamanlarında Rusya'nın cephe hatlarında askeri bir atılım yapması olabilir ki bu da Fransa'nın, Rusya'nın Dinyeper Nehri'ni geçme ihtimalinin maliyetini arttırmak için en azından kendisi ve Romanya'dan oluşan bir "istekliler koalisyonu "na liderlik etmesi için bahane oluşturacaktır. Rusya Savunma Bakanı Sergei Shoigu Çarşamba günü yaptığı bir görüşmede Fransız mevkidaşını Ukrayna'ya müdahalenin Fransa için de sorun yaratabileceği konusunda uyararak derhal misilleme yapılabileceğini ima etti.

Bu muhtemelen bir blöf de değil zira Rusya Ocak ayı sonunda Kharkov'da birkaç düzine Fransız paralı askerini öldürmüştü, dolayısıyla Fransız birliklerine karşı da harekete geçebileceğini kanıtlayan bir emsal oluşturuldu. Hatta bu paralı askerlerin bir kısmı ya da belki de tamamı Fransız ordusunun gizli mensupları olabilir ki bu ihtimal Macron'un Şubat sonundaki tehdidini yerine getirme konusundaki isteksizliğini açıklayabilir zira böyle bir durumda küçük düşürücü bir askeri yenilgiden korkuyor.

Bununla birlikte, bu senaryo için daha önce bahsedilen tetikleyiciyi önlemeye yönelik olsun ya da hemen sonrasında gerçekleşsin, yine de bunu yapmaya karar verirse, Romanya muhtemelen bu iki Ukrayna bölgesinde ve Moldova'da Fransa'ya katılacaktır. Bükreş'in Ukrayna'ya müdahale etmek için dayanabileceği gerekçe Kiev ile artan dini anlaşmazlığı olabilirken, Moldova boyutu Transdinyester'den geldiği iddia edilen Rus tehditlerine bağlanabilir.

Rusya daha önce Budjak'ın en güneyindeki Tuna bölgesinde bulunan İzmail kasabası gibi Ukrayna askeri hedeflerini bombalamıştı, dolayısıyla muhtemelen burada konuşlanan Romanya askeri birliklerini de bombalayacaktır. Ayrıca, Rusya'nın Transdinyester'deki barış gücü askerleri Romanya ve/veya Fransa tarafından saldırıya uğrar, ablukaya alınır ya da tehdit edilirse, bu durum Rusya'yı Moldova'daki ve muhtemelen Romanya'daki saldırganlara saldırmaya itebilir ki bu da NATO topraklarında meşru müdafaa gerekçesiyle saldırı düzenlemek anlamına gelecektir.

Bükreş'in, muhtemelen büyük ölçüde Fransa ile ortaklaşa "Büyük Romanya "yı yeniden inşa etme planları bu nedenle tehlikelerle doludur ve sorumlu politika yapıcılar tarafından yeniden gözden geçirilmelidir. Üçüncü Dünya Savaşı yanlış hesaplamalar sonucu tetiklenebilir zira bu senaryoda tırmanma döngüsü kolaylıkla kontrolden çıkabilir. Savunma Bakanlığı'nın yasa tasarısı kabul edilirse, Bükreş kendisini bu riski almak için öznel olarak tanımlanmış yasal bir gerekçeye sahip olarak görecek ve bu da daha geniş bir savaş olasılığını arttıracaktır.

Türkçe çeviri : Adnan DEMİR