Noodkapitalisme in een desintegrerende wereld

"De versnelling van het noodparadigma vanaf 2020 heeft een eenvoudig, maar alom betwist doel: de sociaaleconomische ineenstorting verhullen," betoogt professor Fabio Vighi van de Universiteit van Cardiff, die zijn thesis uiteenzet over hoe verschillende bio- en geopolitieke crises gebruikt worden om de ineenstorting van het kapitalistische systeem te vertragen.

De grote bedrijven beweren natuurlijk iets anders. Kristalina Georgieva, hoofd van het Internationaal Monetair Fonds (IMF), zei op de bijeenkomst van het Economisch Wereldforum dat de "pandemie, de oorlog in Oekraïne, de toenemende instabiliteit van de markten en de aanhoudende dreiging van de klimaatverandering" een "onderlinge samenhang van rampen" vormden die samen moesten worden aangepakt.

Vighi stelt dat het Forum van Davos zelf geen centrum van samenzweringen is, maar "een spreekbuis van steeds meer verontruste elitereacties op oncontroleerbare systeemconflicten". Terwijl zij volhouden dat de komende recessie "het gevolg is van mondiale tegenslagen die de wereld overrompelden" (van de rentecrisis tot de militaire actie van Rusland in Oekraïne), is het tegendeel waar: de economische neergang is de oorzaak van deze "calamiteiten".

De "bedreigingen" die ons verkocht worden zijn niets anders dan een "ideologische projectie van de interne limiet en de voortdurende desintegratie van het kapitalistische modernisme". In systemische zin "houdt de noodafhankelijkheid het comateuze lichaam van het kapitalisme kunstmatig in leven". De beelden van de vijand worden dus niet langer geconstrueerd om de expansie van het imperium te rechtvaardigen, maar "om het failliet van een met schulden overladen wereldeconomie te verdoezelen".

De globalisering heeft geleidelijk de eigen kansen van het kapitaal uitgehold, betoogt Vighi. Uiteindelijk was de enige remedie die voor deze ziekmakende tendens gevonden werd het "ontketenen van wereldwijde noodsituaties", aan te vullen met "steeds grotere injecties van angst, chaos en propaganda".

Het begon allemaal rond de millenniumwisseling met "Al-Qaeda, de wereldwijde oorlog tegen het terrorisme en het kleine witte poederflesje van Colin Powell". Dit ontketende de Taliban, het Isis-terrorisme, de verwoestingen van Syrië, de Noord-Koreaanse raketcrisis, de anti-China handelsoorlog, Russiagate en tenslotte de coronacrisis.

Nu lijkt het erop dat er een nieuwe, nog bitterder Koude Oorlog is begonnen. Vighi is zich terdege bewust van de oorzaken en gevolgen van de loop der gebeurtenissen: "Hoe dichter men bij de ineenstorting van het systeem komt, hoe meer crises van buitenaf nodig zijn om de bevolking af te leiden en te manipuleren, en tegelijk de ineenstorting uit te stellen en de grondslagen te leggen voor een autoritaire vernieuwing van het systeem".

De geschiedenis leert dat wanneer wereldrijken op instorten staan, zij stollen in onderdrukkende crisisbeheersingssystemen. Het is geen toeval dat ons tijdperk van seriële noodsituaties begon met het uiteenspatten van de IT-zeepbel - de eerste instorting van de wereldmarkt.

Eind 2001 waren de meeste technologie-gedreven bedrijven failliet gegaan en in oktober 2002 was de Nasdaq-index met 77% gedaald, wat de structurele zwakheden blootlegde van de "nieuwe economie" die gedreven werd door schulden, creatieve financiering en de reële economie.

De financiële crisis van 2008 volgde op de "It"-zeepbel en werd beantwoord met kwantitatieve stimuleringsprogramma's. In 2009-12 dook de kapitalistische tegenstelling opnieuw op in de vorm van de Europese staatsschuldcrisis en in het najaar van 2019 als een potentieel verwoestende liquiditeitsval, de repo-marktcrisis in de VS, die officieel het tijdperk van het "noodkapitalisme" inluidde.

"Sindsdien wordt de simulatie van groei door inflatie van financiële activa beschermd door het verzinnen van wereldwijde bedreigingen, die door de corporate media naar behoren worden verpakt en aan de consument verkocht," vat Vighi zijn verbijsterende conclusie samen.

Het coronavirus legde de noodklok nog hoger, maar deze "gezondheidscrisis" is weer opgeschort, althans voor de zomer, en de coronavirusvuren zijn gedoofd. "In plaats daarvan zijn de mensen (d.w.z. de proefpersonen van de grote farmaceutische bedrijven) die wachten op "nieuwe, effectievere vaccins" door het conflict in Oekraïne in oorlogsfobie gebracht. De nieuwe ziekte die het collectieve Westen teistert, is de oude vertrouwde vijand, Rusland.

"Als een virus beschermt de oorlog in Oekraïne ons tegen de echte verschrikking, namelijk de totale sociale ineenstorting door schulden en beurscrashes," herhaalt Vighi, eraan toevoegend dat "de juiste dialectische conclusie van deze verwrongen situatie zou zijn dat er een einde wordt gemaakt aan de zelfdestructieve kapitalistische logica die rampzalige noodsituaties voedt." Hoe dit zou gebeuren, suggereert de theoreticus niet.

Vighi herinnert eraan dat de "economische groei" in de jaren negentig werd aangewakkerd door een "recyclagemechanisme" waarin "de vraag, de koopkracht en de produktie van goederen en diensten" door speculatief geld in stand werden gehouden. De reële economie was niet langer gebaseerd op inkomen uit arbeid, maar werd aangedreven door prijsspeculatie op financiële activa - "fictieve stapels geld zonder waarde".

Deze "pseudo-accumulatiespiraal", die gebaseerd is op financiële liquiditeit die terugvloeit in productie en consumptie, is het kenmerk van het schuldgedreven, inflatoire "noodkapitalisme". Steeds grotere hoeveelheden fictief kapitaal komen onvermijdelijk bij de productie terecht, zodat een steeds groter deel van de reële accumulatie bij het speculatieve proces betrokken is.

"De huidige groteske overwaardering van alle risicovolle activa (aandelen, obligaties en onroerend goed) doet vermoeden dat de elite het politieke draaiboek zal blijven gebruiken om meer tijd te kopen en het uiteenspatten van de schuldenzeepbel, die zij begon op te blazen jaren voordat Corona en Poetin populaire zondebokken werden, uit te stellen."

Vighi vreest dat "de hoeders van de kapitalistische heilige graal voor ons een eeuwige staat van angst hebben gepland, in een wanhopige poging om de valutadevaluatieschok, die al tientallen jaren broeit, uit te stellen". Ook al doen zij dat met steeds cynischer methoden, zij schijnen tenminste te begrijpen dat zo'n schok het hele systeem op de knieën zou krijgen.

De financiële aristocratie is bereid bijna alles te doen om ervoor te zorgen dat ons stervende economische model in leven blijft. Daarmee laten zij zien dat zij de grimmige toestand beter begrijpen dan de "post-marxistische intelligentsia en het postmoderne links in al zijn betekenisloze variaties".

Vighi, die een grondige kennis heeft van het linkse denken, hekelt de nuttige idioten van hedendaags links, die "allang gefaald hebben in hun fundamentele taak om de politieke economie te bekritiseren en die dus rechtstreeks medeplichtig zijn aan de catastrofe die zich voltrekt". De opschepperij van Vighi doet ook denken aan de linkse alliantie in Finland, die met de NAVO verenigbaar is en waaruit de meest principiële leden reeds zijn uitgetreden.

Cruciaal is dat de oude geldmacht ook begrijpt dat de ineenstorting moet plaatsvinden in de vorm van een "gecontroleerde ineenstorting" van het huidige model, waardoor zij hun machtspositie in het "op handen zijnde neofeodale kapitalistische normaal" kunnen behouden. Voor sommigen is dit "beheersingskapitalisme", voor anderen is het "wereldcommunisme".

"De "jonge wereldleiders" die wegens "uitzonderlijke omstandigheden" aan de macht zijn gekomen, nemen de moeilijke beslissingen onder leiding van hun transnationale mentors. Het zou interessant zijn te weten of Sanna Marin, die de Bilderbergbijeenkomst bijwoont, te horen heeft gekregen dat de ineenstorting van de verouderde produktiewijze alleen kan worden uitgesteld door "een constante stroom van wereldwijde noodsituaties, gecontroleerde inflatie in een steeds onproduktievere reële economie en een autoritaire transformatie van de liberale democratie"?

Voedsel- en energierantsoenering, massavernietiging, sociale kredietwaardigheid en geldbeheer op basis van digitale valuta zijn al lang de bouwstenen van de nabije toekomst. Vighi is van mening dat dit scenario "waarschijnlijk reeds deel uitmaakt van onze collectieve verbeelding, aangezien ons verzekerd is dat dergelijke ontwikkelingen onvermijdelijk zijn wegens overweldigende hinderpalen".

In het Corona-tijdperk was het onzichtbare gevaar voor de gezondheid alomtegenwoordig en werd het crisisbewustzijn versterkt door groeimaskers en andere voorzorgsmaatregelen. De dreiging van een escalatie van de Oekraïense crisis tot een grote oorlog is ook een noodzakelijk afschrikmiddel om de publieke gehoorzaamheid op te wekken. Zelfs te midden van een vrijvallende economie worden er geestverruimende cursussen over nationale defensie gehouden.

Vighi meent dat het duidelijk is dat oorlog "het tegenovergestelde doel dient van wat ons wordt voorgehouden". Het zenden van anti-Russische sancties en militaire hulp is niet bedoeld om Oekraïne te verdedigen, maar "om het conflict te verlengen en de inflatie aan te wakkeren om het risico af te wenden van een catastrofe op de schuldenmarkt, die zich anders als een lopend vuurtje door de financiële sector zou verspreiden".

"De "oorlog" van Poetin (net als de "oorlog tegen het terrorisme" en de rentemaatregelen met het blokkeren van fondsen) vertraagt het uiteenspatten van "de zeepbel van alles", en daarom wordt Oekraïne "geofferd op het altaar van het bloedbad van vrijheid en democratie". Dit om een nieuwe "Lehman shock" te voorkomen, die de wereld in een nog diepere chaos zou storten.

Dit is het economische oppervlak van extreme crisisbeheersing volgens de theorie van Vighi. Als wij aan die oppervlakte krabben, zullen wij geconfronteerd worden met "de grondoorzaak van alle geopolitieke en propagandaspelletjes die gespeeld worden: de onherstelbare ineenstorting van de waarde van het kapitaal". Of iedereen houdt zich aan het script, of de show wordt geannuleerd en het hele systeem daarmee.

In het huidige verhaal krijgt Poetin de schuld van de inflatie en de "apocalyptische" gevolgen daarvan voor de armen in de wereld. Hoewel de negatieve aanbodschokken die door crises worden veroorzaakt de devaluatie door een ruim monetair beleid nog verergeren, komt het aanvankelijke probleem voort uit het ongedekte, "waardeloze geld" dat door centrale bankiers wordt gecreëerd.

Het is gebruikelijk dat rijken een langzame en pijnlijke dood sterven wanneer de oorzaak van hun ineenstorting wordt ontkend. De val van de door de VS geleide kapitalistische wereld is meer dan een halve eeuw geleden begonnen en is alleen maar vertraagd door golven van valse rijkdom, aangewakkerd door de creatie van geld (schuld), die een kleine elite ten goede is gekomen, terwijl de massa's werden opgezadeld met schulden en ellende.

Het huidige financiële kapitalisme is gebaseerd op het gedachteloos drukken en verspreiden van geld om de snel verdwijnende meerwaarde te compenseren. Als de VS in de jaren negentig een periode van relatieve groei kenden, ondanks lage lonen en stijgende productiviteit, dan was dat omdat de consumptie steeds meer door krediet werd ondersteund.

De mondialisering bood een uitweg uit de "uitgeputte fordistische productiewijze", maar tegelijkertijd bond zij zich vast aan steeds grotere schuldenpiramides en speculatieve excessen, waardoor het systeem steeds instabieler werd.

"De "pandemie" werd gebruikt als een wereldwijd schild voor het ongekend drukken en lenen van geld: tijdens de coronacrisis heeft de Federal Reserve in één jaar meer fiatgeld gedrukt dan in al haar kwantitatieve stimuleringsprogramma's sinds 2008.

Vighi acht het echter waarschijnlijk dat de schuldencrisis en de beurscrisis verder zullen worden uitgesteld. De grote finale - "een bijbelse ineenstorting die onze stoutste verbeelding te boven gaat, aangestoken door de explosie van een hyperbubbel op de schuldenmarkt" - wordt momenteel uitgesteld door "een inflatiehype in de reële economie".

Dit betekent dat de "misère-index" (de combinatie van inflatie en werkloosheid) zal blijven stijgen. In zekere zin keren wij dus terug naar de "voorgeschiedenis van het kapitalisme", een klassenmaatschappij van rijke elites en armen. Het huidige "bio- en geopolitieke geweld" (virussen, oorlog en andere toekomstige wereldwijde noodsituaties) is een integrerend deel van dit proces; een doelbewuste poging om de ineenstorting met autoritaire middelen te beheersen.

Volgens Vighi, die Marx gelezen heeft, hebben wij maar één echte keuze: of wij bevrijden ons van "de waren-, waarde- en geldvormen, en dus van de kapitaalvorm als zodanig", of wij worden meegesleurd in "een nieuw duister tijdperk van geweld en reactie". Gezien de hebzucht en machtswellust van de financiële kringen, is de laatste optie helaas waarschijnlijker.

Bron: https://markkusiira.com/2022/06/02/hatakapitalismia-hajoavassa-maailmassa/