Hoe het neoliberalisme ons verstand heeft overgenomen - Ernesto Limia Díaz

Hoe heeft het neoliberalisme bezit genomen van de geest van miljoenen mensen? Een vraag die ons al jaren bezighoudt en die nog nooit zo verhelderende antwoorden en verduidelijkingen heeft gekregen als van Ernesto Limia Díaz - Cubaans historicus, eerste vicevoorzitter van de UNEAC Schrijversvereniging en een groot kenner van de huidige communicatiemiddelen, die in Italië was om zijn nieuwe, door Pgreco-Uitgeverij in het Italiaans vertaalde boek "Vaderland en Cultuur in Revolutie" te presenteren - in het gesprek dat we hadden voor "Egemonia".

Crisis van referentiewaarden, opgelegde paradigma's, vulgaire relativering en cynisme in de politiek waren de onderwerpen die centraal stonden in onze discussie. "Het is ongelofelijk hoe zelfs vandaag de dag het onderwerp van de genocide in Gaza leidt tot vulgaire en cynische overwegingen in het politieke debat".

"We zitten midden in een enorme culturele strijd," zegt Ernesto Limia Díaz aan het begin van een analyse die diep ingaat op de acties van de dominante krachten van het neoliberale wereldsysteem, het deconstrueert en volledig naakt maakt.

L'AntiDiplomatico, een naar behoren geregistreerde online krant die in Italië wordt gecensureerd op aandringen van een Amerikaans agentschap, NewsGuard, en "onafhankelijke feitencontroleurs" van kranten met een wereldbeeld dat tegengesteld is aan het onze, verbaast de Cubaanse intellectueel niet. Neurowetenschappen en psychologie toegepast op mensen, zo stelt hij, vormen de kern van het ontwerp waarmee het plan van het neoliberalisme om het verhaal te controleren is geconstrueerd. En dit omvat ook directe censuur. "We zijn in staat om in realtime te weten wat onze tegenstander wil, namelijk de zes mediaconcerns in de wereld die het verhaal controleren dat ook met neurowetenschap is opgebouwd," wijst hij erop. Maar, herhaalt hij, "de belangrijkste strijd is niet in de media. Het is de culturele strijd".

En op dit punt wijst Limia Díaz, met buitengewone helderheid, op de twee belangrijkste tegenstanders die het neoliberalisme heeft geïdentificeerd, bestreden en verslagen: het historisch geheugen en de poëzie. "Om te kunnen floreren heeft het neoliberalisme een mens zonder wortels nodig en daarvoor heeft het een 'idioot' in het leven geroepen die alleen maar kritiekloos denkt aan kopen en die zelfs bereid is om zijn eigen ideeën voor geld te verkopen!". Hij is zeer helder in zijn analyse en neemt ons stap voor stap mee om de punten met elkaar te verbinden met de eenvoud van synthese die alleen mogelijk is voor degenen die de rijkdom aan kennis, trots en veerkracht met zich meedragen van een volk dat al tientallen jaren zijn soevereiniteit, onafhankelijkheid en vrijheid verdedigt tegen de barbaarsheden van het imperialisme.

"1989 is duidelijk het sleuteljaar. Toen Fukuyama's artikel over het 'einde van de geschiedenis' uitkwam, zou het Amerikaanse Congres stemmen over de herbewapening van het Pentagon op een moment dat het land grote schulden had, vervolgt hij, en degenen die de financiering wilden verminderen, klampten zich vast aan Fukuyama - "die geen academicus was maar een hoge ambtenaar van het ministerie van Buitenlandse Zaken" - maar de militaristen verzetten zich tegen hem en klampten zich vast aan wat hun "Bijbel" zou worden: Huntingtons boek "over de botsing der beschavingen".

Maar er was een probleem, vervolgt Limia Díaz, in die tijd bogen de volkeren niet voor het neoliberalisme, voor de onvermijdelijkheid ervan, vooral in Latijns-Amerika en Azië. "In Venezuela kwam de 4 februari-beweging op, de Zapatista-beweging bijvoorbeeld, en in de Verenigde Staten realiseerden ze zich dat er een reactie van de volkeren tegen het neoliberalisme was". Dat was het moment waarop Fukuyama besloot om het ministerie van Buitenlandse Zaken te verlaten en een academicus te worden met het doel om precies te bestuderen "hoe menselijke wezens psychologisch en ideologisch gecontroleerd kunnen worden". En hij realiseerde zich al snel wat de twee wegen waren om de gedachten van miljoenen mensen te beheersen en zo werd het neoliberalisme het totaliserende regime dat we kennen.

"Het eerste pad was kunst en literatuur. En dat was het moment waarop de miljarden entertainmentindustrie begon te investeren in pseudo-cultuur, met een zeer sterke aanval op poëzie, kunst en kritisch denken. Een commerciële kunst begon zich op te dringen". En toen ze aan het bedenken waren hoe ze "de Amerikaanse droom nieuw leven konden inblazen" met menselijke psychologie, realiseerden ze zich dat "de kleine handelaar" het gemakkelijkste doelwit was om de illusie op te bouwen dat hij op een dag miljardair kon worden. "Sindsdien hebben de Wereldbank en het IMF investeringsruimte gecreëerd voor microkrediet. Vroeger leenden ze alleen aan grote industriële conglomeraten, sindsdien wordt de droom om miljonair te worden met microkrediet aangewakkerd... om vervolgens op 60-jarige leeftijd wakker te worden in een tragische nachtmerrie!".

Dat waren precies de jaren, vanaf Bill Clinton, waarin microkrediet en de pseudo-culturele industrie de fata morgana creëerden van een nieuwe "Amerikaanse droom" die de geesten van de wereld kneedde met een virus dat Limia scherp aanstipt: "de wereld behoort toe aan de winnaars en mislukking is niet de schuld van het systeem, maar persoonlijk. Als je faalt, is het jouw schuld omdat de wereld je de kans geeft. De visie kunt u (u hebt de eer) maar als u faalt, is dat niet de schuld van het systeem. Maar alleen de jouwe". Bij het inhaleren van dit virus, de Cubaanse historicus komt hier vaak op terug, is een sleutelrol weggelegd voor boeken over persoonlijke groei en de obsessief herhaalde zinnen van de verschillende Zuckerbergs die dagelijks onze sociale netwerken overspoelen. "Wist u dat die boeken nu populairder zijn dan de klassiekers!".

Neurowetenschap heeft gediend om mensen ideologisch te conditioneren en te kneden in plaats van psychologisch. Idioot zijn zonder kritisch denken heeft paradigma's veranderd. "Hij leest geen artikelen, hij gaat niet naar kunsttentoonstellingen en als hij naar het Colosseum hier in Rome gaat, doet hij dat voor een selfie en niet om te leren over de geschiedenis erachter.... Is dit alles wat we tot nu toe beschreven hebben te weerleggen met een artikel of een boek? Nee. U maakt geen schijn van kans. Als je jezelf echt ten doel stelt om deze helse machine van miljarden dollars te confronteren... dan zul je het zeker niet verslaan met een artikel".

Hoe moet u dan reageren? "Je moet het gereedschap in elk land vinden". Dit is het eerste antwoord van de Cubaanse historicus, die benadrukt dat een bepalende factor de articulatie van kritisch denken is. In de jaren 60 en 70 was er een generatie geleerden die elkaar kende, las en elkaar ontmoette. Vandaag de dag is er een totale ontkoppeling, zelfs hier in Latijns-Amerika". Waarom? "Omdat een van de doelen van het neoliberalisme ontkoppeling is. De hyperconnectie en lawine van informatie zorgt in feite voor ontkoppeling, verslaving en desarticulatie".

Maar wat moeten we dan doen? Hoe moeten we reageren? Het is meer dan een vraag, het is een wanhoopskreet van ons, gezien de barbaarsheid die in Italië, in Europa en in het algemeen in de hele wereld wordt geproduceerd. "We moeten handelen zoals de neoliberalen deden toen ze een extreme minderheid vormden, de wereld hen belachelijk maakte en zij zich vormden". De Oostenrijkse neoliberale theoretische kern - "een groep Oostenrijkse fascisten die in 1934 de staatsgreep met de kerk pleegden waardoor Hitler Oostenrijk kon overnemen" - begon "vanuit hun Bijbel", von Hayeks "Op weg naar slavernij", "geschreven in Londen waar hij naartoe werd gestuurd om de groeiende ideeën van Keynes tegen te gaan", en verspreidde zich vervolgens over de hele wereld. Het sleutelmoment is 1947 in Mont Pélerin in Zwitserland, waar de eerste ontmoeting met de Verenigde Staten plaatsvindt, via de figuur van Milton Friedman. "34 mensen verzamelen zich in Zwitserland en op dat moment zijn ze een extreme minderheid, maar ze begrijpen duidelijk dit concept: "We kunnen de theorie maken die we willen, maar als we geen goede communicatoren hebben, is het allemaal nutteloos". En vanaf dat punt begint de neoliberale ideologische indoctrinatie om alle potentiële communicatieleiders in de politiek, pers en maatschappij te selecteren. En de faculteit sociale wetenschappen van Chicago wordt hun referentiepunt".

Wat er vandaag ontbreekt voor degenen die de neoliberale barbarij willen tegengaan en de tegenovergestelde boodschap willen overbrengen, is precies dit. Hoe zetten we de staat weer centraal en verwijderen we deze perverse ideeën die aan de basis liggen van de vernietiging van sociale rechten die ooit als vervreemdbaar werden beschouwd? "Geconfronteerd met een 'idioot wezen' dat alleen maar denkt aan consumptie en individualisme als regeringsvorm, moeten we reageren in de veronderstelling dat we een kans hebben". Na Fidel Castro's woorden over het internet in herinnering te hebben geroepen - "het lijkt voor ons gemaakt, omdat we ons voorheen op geen enkele manier konden verdedigen tegen de pers van het imperium" - en te hebben geantwoord dat er altijd een antwoord is op censuur en sluiting - "uw krant L'AntiDiplomatico bewijst het: op de sluiting van Facebook reageerde u met een Telegram-kanaal dat bijna 90 duizend mensen bereikt: dit is hoe een echte revolutionair zich gedraagt, door de weg te vinden" - identificeert Limia Diaz deze kans, de weg die we moeten nemen.

"Het neoliberalisme investeert miljarden zodat sociale netwerken overspoeld worden met geweld, neurowetenschap toegepast op individualisme en hedonisme op zeer korte termijn. We moeten de creatie van deze idiote mens tegengaan met een nieuw paradigma". Hoe? "Analyseer eerst ons doelpubliek, accepteer enkele van de regels van de algoritmen van sociale netwerken, maar gebruik ze om de boodschap te verspreiden en omver te werpen". Als het neoliberalisme kritisch denken van kunst heeft gescheiden, dan moet het tegenovergestelde ons eerste doel zijn. "Ik heb een historisch programma in Cuba waarbij ik gebruik maak van cinema. Ik gebruik documentaires om mijn doelgroep, jongeren, te bereiken. Daarna gebruik ik drama, kinesthetische en audiovisuele kunst. Er is muziek in het programma en er is een vaste ruimte voor poëzie. Er is veel cultuur. Geschiedenis met dichters samen. Zo is de Cubaanse natie opgebouwd: politici, historici, dichters, muzikanten. Martí was de grootste dichter van Latijns-Amerika. En "ten tweede" om opnieuw te beginnen met wat ze in 1947 in Zwitserland deden. "Creëer een voorhoede en identificeer communicatieleiders door de emotionele band met ons publiek centraal te stellen. Alleen dan zullen we in staat zijn om paradigma's en boodschappen te veranderen".

Om het pad te betreden, moeten we de strategie van de tegenstander goed voor ogen hebben. Om uit de grot van idiotie te komen waarin het neoliberalisme ons heeft gedegradeerd om zijn barbaarsheden te verspreiden, moeten we reageren. Het pad en de toe te passen instrumenten zijn nu duidelijker.

Bron

Vertaling door Robert Steuckers