Vooruitzichten voor het buitenlands beleid van Iran in het licht van de Nieuwe Wereldorde

In het licht van belangrijke internationale en regionale ontwikkelingen wordt een beoordeling van de dynamiek van het buitenlands beleid onder de huidige Iraanse regering noodzakelijk om nieuwe perspectieven in het zich ontwikkelende mondiale systeem te analyseren.

Het geloof van de Westerse wereld in het "einde van de geschiedenis" staat in contrast met de realiteit van het zich ontvouwende "begin van de geschiedenis" op wereldschaal. Het internationale systeem houdt zich niet langer aan een unipolaire orde, aangezien de contouren van een multipolaire wereld onduidelijk blijven.

Deze overgang naar nieuwe organisaties en regels vindt voornamelijk plaats met niet-militaire middelen en civiele botsingen waarbij gebruik wordt gemaakt van zachte instrumenten die als achilleshiel dienen die de wereldwijde hegemonie bedreigen.

In tegenstelling tot militaire confrontatie, die coalitievorming en consensus bevordert, bevordert confrontatie met zachte instrumenten zoals sancties juist verdeeldheid en versplintering in het systeem van wereldwijde hegemonie.

Tegen deze achtergrond streven regeringen overal ter wereld naar invloed en prominentie in het nieuwe internationale landschap. De huidige Iraanse regering staat voor deze uitdagingen tegen de achtergrond van een snel versnellende mondiale ontwikkeling, sneller dan in voorgaande tijdperken.

De Iraanse regering heeft een belangrijke mijlpaal bereikt door na jaren van intensieve inspanningen met succes toe te treden tot de Shanghai Cooperation Organization (SCO). Naast deze prestatie omvat de Iraanse agenda voor buitenlands beleid samenwerking met BRICS-lidstaten om de toegang tot internationale middelen en fondsen te diversifiëren om aan de economische, monetaire en financiële behoeften te voldoen. Door lid te worden van deze toonaangevende politieke, veiligheids- en economische regelingen heeft Iran laten zien dat het vastbesloten is om een belangrijke rol te spelen bij het vormgeven van multilaterale structuren en mechanismen.

De SCO bestaat uit lidstaten die ongeveer 40% van de wereldbevolking en 20% van het wereldwijde bruto binnenlands product vertegenwoordigen. Het handelsvolume van deze landen bedraagt meer dan 650 miljard dollar per jaar. Een belangrijke drijfveer achter de pogingen van landen om lid te worden van de SCO is hun wens om zich te verzetten tegen unilateraal beleid en unilaterale acties, vooral van het Westen, met name van de Verenigde Staten.

Unilaterale sancties, met hun uitgebreide wereldwijde vertakkingen en mensenrechtenschendingen, hebben het vertrouwen in westerse financiële mechanismen ondermijnd. Als gevolg daarvan hebben landen over de hele wereld preventieve en vergeldingsmaatregelen genomen. In tegenstelling tot wat het Westen had verwacht, heeft de globalisering een proces van "zelfvernietiging" in gang gezet, dat aanzet tot rationele coördinatie van gezamenlijke inspanningen en collectieve reacties op regionale uitdagingen en bedreigingen.

Iran erkent de veranderende dynamiek in de internationale arena en heeft zich strategisch aangesloten bij de SCO met een sterke en standvastige wil, in lijn met de visie van de organisatie van "progressieve en onafhankelijke ontwikkeling". Deze stap wordt gezet nu de macht geleidelijk verschuift van het Westen naar het Oosten en Amerika en Europa steeds minder controle hebben over de internationale ontwikkelingen. Ondertussen hebben China, Rusland, BRICS-leden en invloedrijke Aziatische regionale machten deze kansen aangegrepen en een actievere rol in wereldzaken op zich genomen.

De Iraanse regering heeft prioriteit gegeven aan langetermijnsamenwerking met China, wat heeft geleid tot de succesvolle uitvoering van strategische overeenkomsten tussen de twee landen. Deze samenwerking heeft geleid tot een opmerkelijke toename van de bilaterale economische betrekkingen, wat een positief effect heeft gehad op de groei van het BBP en de handelsbalans van Iran. Daarnaast is het politieke engagement met China op verschillende gebieden uitgebreid, waardoor Iran een betekenisvolle aanwezigheid op het wereldtoneel heeft kunnen opbouwen. De samenwerking op het gebied van defensie is ook opgebloeid, zoals blijkt uit de gezamenlijke militaire oefeningen van Iran, Rusland en China, die de inzet voor het behoud van de regionale en internationale vrede benadrukken.

De Russisch-Iraanse betrekkingen zijn cruciaal voor het vormgeven van toekomstige internationale ontwikkelingen, aangezien er institutionele en strategische banden bestaan tussen de twee landen. Het conflict tussen Rusland en Oekraïne, een crisis met wereldwijde gevolgen, is een constante bron van zorg, en we streven naar een snelle oplossing wanneer het Westen zijn inmenging staakt. Ongeacht dit conflict heeft Rusland het vermogen om een hernieuwde rol op zich te nemen in de komende internationale ontwikkelingen en de wereldwijde multipolaire orde.

De Iraanse regering heeft zich gericht op het verdiepen van haar engagement met Rusland, waarbij ze van de Noord-Zuid transitroute een belangrijk punt op de agenda van de besprekingen over het buitenlands beleid wil maken. De bilaterale handel en investeringen zijn aanzienlijk toegenomen, wat bijdraagt aan een betere internationale samenwerking. De samenwerking op het gebied van defensie is ook verbeterd, waardoor de defensie- en afschrikkingscapaciteit van Iran is versterkt. Rusland speelt een sleutelrol op het gebied van vreedzame kernenergie, met name bij de bouw van kerncentrales in Iran, waardoor de samenwerking op dit gebied verder is versterkt.

Op regionaal niveau hebben de ontwikkelingen een gelegenheid geboden voor interactie en samenwerking tussen de landen in de regio. De Iraanse regering heeft een strategie van goed nabuurschap gevolgd om de betrekkingen te versterken, vrede te bevorderen, extremisme en buitenlandse inmenging tegen te gaan en weerstand te bieden aan dwang, buitensporige eisen en ongepaste druk. Iran heeft duur betaald voor zijn soevereiniteit en offers gebracht, zoals blijkt uit de moord op generaal Qassem Suleimani, die een centrale rol speelde in de strijd tegen het extremisme van de terreurgroep Daesh. Zijn moord door de hegemonische machten en de VS blijft een onvergeeflijke misdaad.

Na jaren van moeizame onderhandelingen zijn de Islamitische Republiek Iran en het Koninkrijk Saudi-Arabië tot een overeenkomst gekomen. De betrokkenheid van China bij de afronding van de bilaterale overeenkomsten heeft geleid tot de hervatting van de politieke betrekkingen tussen de twee landen. Deze strategische stap legt de basis voor verdere regionale ontwikkeling en verhoogt de politieke status van de twee landen in de regio. De positieve effecten van deze overeenkomst zullen naar verwachting beide staten ten goede komen en bijdragen aan welvaart, vrede en stabiliteit in de regio.

De zittende Iraanse regering was zich terdege bewust van de dreigingen van het zionistische regime in Israël en heeft hun terroristische activiteiten, spanningsopbouwende tactieken en onmenselijk beleid actief bestreden en voorkomen. Verwacht wordt dat, naarmate de opkomende wereldorde vorm krijgt, het vermogen van het Zionistische regime om de regionale orde en veiligheid te verstoren aanzienlijk zal afnemen. De erkenning van de Nakba-dag door de Verenigde Naties als een belangrijke gebeurtenis in de geschiedenis van de organisatie weerspiegelt de reactie van de internationale gemeenschap op de misdaden van dit regime. "De Verzetstheorie is een effectieve strategie aan het worden voor het opbouwen van stabiliteit en vrede in de regio, en Iran blijft zich met alle ernst verzetten tegen de militaire acties die door het Zionistische regime worden gepropageerd.

Iran heeft een evenwichtige aanpak gevolgd, waarbij het niet alleen naar het Oosten of het Westen kijkt, maar zijn betrekkingen met het Oosten actief versterkt. Tegelijkertijd onderhoudt Iran betrekkingen met het Westen, vooral met Europa, op basis van principes, waarden en internationale normen. Onlangs hebben sommige Europese landen de bilaterale betrekkingen echter verstoord, op grond van vermeende mensenrechtenschendingen en Irans betrokkenheid bij het conflict in Oekraïne. Dergelijke acties waren schadelijk voor hun eigen belangen, aangezien deze landen het potentieel hadden om een constructieve rol te spelen in de nieuwe wereldorde. De regering van Iran streeft naar dialoog en constructieve betrokkenheid op gelijke voet om verschillen op te lossen en wederzijdse betrekkingen te bevorderen. Iran was echter vastbesloten om zijn nationale belangen en veiligheid te verdedigen wanneer het geconfronteerd werd met bedreigingen van andere landen.

De Verenigde Staten, die hun invloed in de internationale arena zien afnemen, hebben een dubbelzinnige en verwarrende strategie ten opzichte van Iran gevolgd: een tweesporenbeleid van "indamming en diplomatie".

Met de nadruk op de Iraanse dreigingen en de dreiging die uitgaat van de terroristische organisatie ISIL, die effectief geneutraliseerd is door de inspanningen van Iran, is het Amerikaanse beleid van maximale druk en uitgebreide sancties in tegenspraak met de verklaarde nadruk op diplomatie. Bijgevolg kan het gedrag van Amerika tegenover Iran worden gekenmerkt als vijandig en confronterend.

Iran heeft echter gekozen voor de tegenovergestelde benadering van de antagonistische houding van de Verenigde Staten, door zich te richten op het opbouwen van economische veerkracht door de gevolgen van sancties te verzachten. Het land heeft prioriteit gegeven aan het handhaven en uitbreiden van zijn vreedzame nucleaire programma. Iran is voorstander van diplomatieke mechanismen om de doelstellingen van het buitenlands beleid te bereiken en ziet de terugkeer van de VS naar het Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA) als een test om de schade die het heeft aangericht ongedaan te maken. Het is duidelijk dat het unilaterale en hegemoniale gedrag van de Verenigde Staten niet goed ontvangen zal worden in het opkomende mondiale traject en de nieuwe wereldorde. Een verdere achteruitgang van de rol van de VS is een plausibele prognose als het gedrag niet wordt gecorrigeerd.

Iran maakt effectief gebruik van zijn diverse capaciteiten, vooral van Iraanse expats, om nationale belangen te beschermen en doelen van buitenlands beleid na te streven. Dit segment van Iraniërs, bestaande uit intellectuelen en elites, speelt een belangrijke rol. De Islamitische Republiek erkent het belang van het dienen van Iraanse expats en verwelkomt hun constructieve deelname, interactie en samenwerking in de ontwikkeling en vooruitgang van het land.

De Islamitische Republiek Iran heeft zich, geleid door de leer van wijlen de stichter van de Islamitische Republiek, Ayatollah Ruhollah Khomeini, en Ayatollah Khamenei, actief ingezet voor de bescherming van de nationale belangen en veiligheid in een uitdagende internationale omgeving. Het diplomatieke apparaat verwelkomt de deelname van nationale elites en zoekt naar hun inbreng en inzichtelijke perspectieven om de doelen van het buitenlands beleid door middel van consensus vorm te geven. Er wordt benadrukt dat binnenlandse politieke geschillen gescheiden moeten blijven van buitenlands beleid en diplomatieke kwesties.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken organiseert momenteel een bijeenkomst van ambassadeurs en hoofden van buitenlandse missies tijdens welke diepgaande discussies zullen plaatsvinden over wereldwijde ontwikkelingen en hun implicaties voor buitenlands beleid en diplomatie. De meningen en perspectieven van de politieke elite van het land uit verschillende lagen van de bevolking worden gewaardeerd en er wordt rekening mee gehouden, waardoor de discussie over diplomatieke inspanningen wordt verrijkt.

Bron:  Institute for Political and International Studies

Vertaald door Robert Steuckers