Toespraak van Juan Antonio Aguilar op de Wereldconferentie over Multipolariteit

Inleiding

De bedoeling van dit document is een kader vast te stellen van waaruit politieke voorstellen kunnen worden ontwikkeld van een middenmacht, zoals Spanje, in een wereld waarin tektonische bewegingen en "veranderingen die in 100 jaar niet meer zijn voorgekomen" (Xi Jimping) plaatsvinden.

Het thema van onze tijd: van unipolaire naar multipolaire wereld

Het jaar 2020 wordt waarschijnlijk een van de meest gedenkwaardige in de recente geschiedenis. De mensheid heeft een gezondheids- en vooral psychologische aardbeving meegemaakt waarop we niet waren voorbereid. Deze trieste gebeurtenissen veroorzaakten diepgaande veranderingen op het internationale toneel, waarvan de symptomen vandaag in verschillende delen van de wereld kunnen worden waargenomen, met bijzondere aandacht voor Oekraïne. Daar wordt een zware strijd geleverd, het begin van een lange reeks die de toekomst van de wereldpolitiek zal bepalen.

Iets dat geleidelijk vorm aannam (er waren belangrijke tekenen: de oorlog in Syrië, de opkomst van de BRICS, het Samarkand-pact, enz.) wordt werkelijkheid: het einde van de oude unipolaire orde die van kracht was. Een systeem dat op zich al dood was, door het streven van de VS naar overheersing. De werking ervan was heel eenvoudig. Enerzijds profiteerde het van het mondiale vacuüm dat was ontstaan door het uiteenvallen van het Sovjetblok. Anderzijds was het niveau van kracht en ontwikkeling geconcentreerd in één enkele natie, die zelf als wereldwijd onmisbaar werd beschouwd. Daarom probeerde het van meet af aan zijn mondiale hegemonie op te leggen, waarbij het de confrontatie aanging met de menselijke beschaving en zijn eigen wetten en afspraken de rug toekeerde.

Oorlogsavonturen, zoals in Irak en Afghanistan, brachten de grenzen van de economische en militaire krachten van de VS aan het licht, evenals de stagnatie van hun geostrategische plannen. Een dergelijk agressief beleid leidde tot een algemene chaos, waarvan we tot op de dag van vandaag de gevolgen ondervinden. De wereld lijkt steeds meer op een gevaarlijke vulkaan van ambities, die duidelijk het risico loopt uit te barsten en de mondiale stabiliteit te bedreigen. Het verontrustende is dat het gevaar met de dag groter wordt en dat de gevolgen ervan moeilijk te voorspellen zijn. Geen enkel land ter wereld blijft veilig voor de gevolgen ervan, en de ernstige wereldwijde inflatie die we nu meemaken is slechts een zwak symptoom van wat ons te wachten staat. Een economische crisis waarvan zelfs de Verenigde Staten niet gespaard blijven.

Als we het vanuit een historisch perspectief analyseren, zien we dat de grote rijken uit de oudheid (Romeinse, Spaanse, Britse, islamitische, Ottomaanse, enz.) van binnenuit begonnen af te brokkelen. Het hoeft ons dan ook niet te verbazen dat de Noord-Amerikaanse reus op middellange of lange termijn uiteenvalt in een enorm mozaïek van elkaar bestrijdende Taifa-koninkrijken. Een ingewikkelde toekomst die we ook in het oude Europa kunnen zien. De "tuin" is veranderd in melancholie en al die illusies en verwachtingen die Europa in staat stelden een van zijn meest succesvolle ervaringen tijdens de Moderne Tijd te beleven, worden in twijfel getrokken.

Daarbij komen nog de pogingen van de nieuwe machten, zoals China, India, Rusland, Iran en Turkije, die steeds vastberadener zijn om in opstand te komen tegen de westerse hegemonie. Voor het eerst sinds de Ottomaanse nederlaag van het Russische Rijk in de Krimoorlog (1766 en 1772) lijkt er een einde te komen aan de westerse overheersing.

De talloze dagelijkse conflicten, de strijd om energiebronnen, de ondoeltreffendheid van supranationale instellingen vol bureaucratie en ten dienste van de grootmachten, de ongecontroleerde toename van de armoede, het gebrek aan gemeenschappelijke regels om de wereldstructuur te organiseren en vooral de angst die de mens in zijn greep houdt, wijzen erop dat we aan het begin staan van een nieuw tijdperk van wereldheerschappij. Uitdrukkingen als die van de Italiaanse denker Antonio Gramsci dat de oude wereld sterft en de nieuwe nog niet geboren is, kondigden deze pijnlijke geboorte al aan.

En dit is een realiteit die alleen volledig kan worden begrepen vanuit een geopolitiek perspectief, wellicht het meest treffende, of in ieder geval het perspectief dat ons het best kan helpen om situaties te begrijpen die zo complex zijn als die welke wij om ons heen zien ontvouwen. De waarheid is dat de gebeurtenissen die wij meemaken slechts het begin zijn van andere gebeurtenissen die nog moeten plaatsvinden, met name de geografische boog die zich uitstrekt van de Atlantische Oceaan tot de Chinese Muur in het oosten, en van de Noordpool tot de Hoorn en de Afrikaanse Sahel in het zuiden. Een uitgestrekt territoriaal gebied dat het grootste aantal conflicten, oorlogen en terroristische daden zal kennen.

Wij hebben gewezen op de ingewikkelde situatie waarin de wereld zich momenteel bevindt op mondiaal niveau. Een planeet, de enige die we hebben, die wegzakt in een ongekende economische crisis en met een schuld die historische waarden bereikt van ongeveer 300 biljoen dollar.

De wereld is niet beperkt tot het Westen, dat de afgelopen twee eeuwen het internationale toneel heeft gedomineerd. Er zijn andere landen en andere culturen, gedreven door de wind van de geschiedenis. En ze gaan vooral standvastig en waardig de uitdaging aan om een alternatief te bieden. Met dit doel voor ogen worden nieuwe instellingen opgericht, die andere stromingen van waarden voortbrengen die de eigenaardigheden van elk volk respecteren. Kortom, er moet een nieuw tijdperk worden ingeluid: dat van beschavingen of verscheidenheid van culturen, gebaseerd op dialoog en respect, in een gemeenschappelijk en voortdurend streven naar verbetering van het menselijk leven.

Wij gaan ongetwijfeld in de richting van een nieuwe, multipolaire wereld, een internationaal systeem dat gebaseerd moet zijn op respect, samenwerking en dialoog tussen culturen en beschavingen.

Geopolitiek en realisme in de internationale betrekkingen

Wat wel de "terugkeer van de geopolitiek" aan het einde van de 20e eeuw wordt genoemd, werd veroorzaakt door twee onbetwistbare factoren: ten eerste, de mislukking van het "unipolaire moment" dat ontstond na de ineenstorting van de Sovjet-Unie, die dramatisch werd opgevoerd met de gebeurtenissen van 11 september 2001 en de nasleep ervan. En ten tweede de ontoereikendheid van sociaal-wetenschappelijke benaderingen, methodologieën en paradigma's, die geen theoretisch kader konden bieden dat kon verklaren wat er gebeurde en dat heeft geleid tot de huidige conflictsituatie en het falen van de globalisering zoals die in de jaren van het "unipolaire moment" was ontworpen.

Als de globalisering en het wereldbestuur uiteen begonnen te vallen, dan was dat omdat er "ruimtes" (gebieden) waren die aan de controle van de dominante machten ontsnapten, d.w.z. de ruimte stond weer centraal in de analyse... En de wetenschap die de invloed van de ruimte op het leven van samenlevingen bestudeert, heet Geopolitiek.

Hieraan moet worden toegevoegd de noodzaak om de benadering van de Realistische Theorie van Internationale Betrekkingen te volgen. Dit is de theorie die de staat beschouwt als een superieure entiteit van waarde en begrijpt dat de samenleving en de politiek worden geregeerd door objectieve wetten, gebaseerd op de menselijke natuur zelf met behulp van twee elementen: feiten en rede. In de zin van realisme bestaat dit uit het verzamelen van feiten en het begrijpen ervan met behulp van de rede. De herformulering van deze stelling in praktische termen is zich te verplaatsen in de positie van een staatsman die voor een buitenlands beleidsprobleem staat, de mogelijke alternatieven te bekijken en rationeel aan te nemen wat de juiste keuze zal zijn. De noodzakelijke drijfveer tussen rede en feit is het belang gedefinieerd in termen van macht. Dit is de belangrijkste indicator van de internationale politiek.

Het klassieke realisme gaat ervan uit dat de wereld politiek wordt georganiseerd door naties, en dat daarom het nationale belang centraal staat, en daarvoor ontstaat de nationale staat. De wereld is vol naties die elkaar beconcurreren en bestrijden om de macht, en de buitenlandse politiek van alle naties draait om overleven, en zo ontstaat het patroon van de staat, om de fysieke, politieke en culturele identiteit te beschermen tegen de constante dreiging van alle andere naties.

In dezelfde zin wordt aangenomen dat het internationale systeem anarchistisch is, in die zin dat er geen autoriteit boven de staten staat die hun interacties kan reguleren; staten moeten zich tot elkaar en tot zichzelf verhouden, in plaats van zich te laten leiden door de richtlijnen van een supranationale controlerende entiteit (want er is in feite geen wereldregering met AUTORITEIT). Het realisme is ook gebaseerd op de overtuiging dat soevereine staten, en niet internationale instellingen, NGO's of multinationale ondernemingen, de belangrijkste actoren zijn in de internationale betrekkingen.

Volgens het realisme is elke staat een rationele actor die altijd handelt volgens zijn eigen belangen, en is het belangrijkste doel van elke staat het waarborgen van zijn eigen veiligheid. Daarom worden de betrekkingen tussen staten bepaald door het relatieve machtsniveau van de staat. Dit machtsniveau wordt bepaald door de economische, sociale, media-, wetenschappelijke, demografische en militaire capaciteiten van de staat.

De belangrijkste tegenstelling van onze tijd

In elk proces zijn er altijd vele tegenstellingen en daarvan is er één noodzakelijkerwijs de belangrijkste tegenstelling (Mao Tse Tung), waarvan het bestaan en de ontwikkeling het bestaan en de ontwikkeling van de andere tegenstellingen bepaalt of beïnvloedt.

In de wereldgeopolitiek biedt de relatie tussen de hoofdtegenstelling en de niet-hoofdtegenstellingen een complex beeld.

Wanneer de Anglo-sfeer een heel proces ontketent om zijn wereldhegemonie te behouden, dan wordt de tegenstelling tussen het unipolarisme en de landen die hun soevereiniteit willen behouden de hoofdtegenstelling, terwijl alle andere tegenstellingen (klasse, ideologisch, sociaal, cultureel,...) tijdelijk naar een secundaire en ondergeschikte positie worden verwezen.

In elk ontwikkelingsstadium van een proces is er slechts één hoofdtegenstelling, die de bepalende rol speelt. Als er dus meerdere tegenstellingen in een proces zijn, is één ervan noodzakelijkerwijs de belangrijkste, degene die de beslissende en bepalende rol speelt, terwijl de andere een secundaire en ondergeschikte positie innemen. Daarom moeten we bij het bestuderen van elk complex proces waarin twee of meer tegenstellingen voorkomen, alles in het werk stellen om de hoofdtegenstelling te ontdekken. Zodra de hoofdtegenstelling wordt begrepen, kunnen alle andere problemen met relatief gemak worden aangepakt. Op dit historisch moment is de belangrijkste tegenstelling die tussen de unipolaire of globalistische wereld en de multipolaire wereld, de wereld van de patriotten.

Wij spreken gewoonlijk van de "vervanging van het oude door het nieuwe". Binnen elk proces bestaat er een tegenstelling tussen het nieuwe en het oude, die aanleiding geeft tot een reeks strijd vol wisselvalligheden. Als gevolg van deze strijd gaat het nieuwe van klein naar groot en wordt het overheersend, terwijl het oude van groot naar klein gaat en geleidelijk aan zijn ondergang nadert. Dit is het historische kruispunt waarop wij ons vandaag de dag bevinden.

En het is een antagonistische tegenstelling omdat er geen compromis mogelijk is tussen de twee geopolitieke opvattingen, omdat de betrokken groepen diametraal tegenovergestelde wereldbeelden hebben, hun doelen zo verschillend en tegenstrijdig zijn dat er geen wederzijds aanvaardbare oplossing voor beide partijen kan worden gevonden. Niet-antagonistische tegenstellingen kunnen worden opgelost door louter debat, maar antagonistische tegenstellingen kunnen alleen worden opgelost door strijd.

Uit het bovenstaande kunnen we enkele conclusies trekken:

Het historische onderwerp in de Internationale Betrekkingen is de natiestaat.

De natiestaten staan tegenover een UNIPOLAR hegemoniale macht die is voortgekomen uit het einde van de bipolaire wereld van de Koude Oorlog. Wat wij de ANGLOSFEER (en zijn vazalstaten) of het feitelijk bestaande WEST zouden noemen.

Deze hegemoon is het instrument van de globalistische elites, die als doel hebben hun liberaal-kapitalistische model op te leggen aan de hele planeet. Met andere woorden, één enkele ideologie, van totalitaire aard, die wij GLOBALISME noemen en die, om haar doel te bereiken, streeft naar de verdwijning van de natiestaten.

Tegenover hen staan de volkeren die zich niet willen onderwerpen aan het Globalisme. Dit zijn de PATRIOTISCHE volkeren, die streven naar de vorming van een MULTIPOLAR wereld, waar verschillende beschavingsruimten kunnen samenkomen in voor beide partijen voordelige relaties (win-win) en met respect voor de verschillende identiteiten van alle culturen, hun waarden en hun geschiedenis.

De botsing tussen deze twee ANTAGONISCHE wereldbeelden is de belangrijkste tegenstelling van het huidige historische moment van de mensheid als geheel.

Tegenover een antagonistische tegenstelling is er geen mogelijkheid om een "middenpositie", "gecentreerd" of "op gelijke afstand" te vinden. Het is alleen mogelijk om partij te kiezen, dat wil zeggen om de politieke beslissing te nemen die automatisch bepaalt wie de VRIEND of bondgenoot is, en wie de ENEMIE.

De fundamentele politieke categorie in IR: Soevereiniteit

Partij kiezen om de belangrijkste tegenstelling aan te pakken, impliceert, zoals wij hebben aangegeven, een politiek BESLUIT. Opdat het geopolitieke subject, de natiestaat, een besluit zou kunnen nemen, is één voorwaarde noodzakelijk: het moet soeverein zijn. Zonder SOVEREIGNTIE is geen vrije beslissing mogelijk, noch kunnen nationale belangen worden gewaarborgd.

Soevereiniteit is de hoogste politieke macht van een onafhankelijke staat, zonder inmenging van buitenaf. Het tegenovergestelde, hoe men het ook noemt, is niet meer dan een vorm van vazalisme. Soevereiniteit is een vermogen dat rechtstreeks verband houdt met de MACHT die de natiestaat in elke levensorde kan ontwikkelen.

Kortom, het gehele internationale beleid van de staat en de verdediging van de nationale belangen zijn ondergeschikt aan de uitoefening van soevereiniteit en bijgevolg is het de primaire en fundamentele factor die wij allen moeten waarborgen in het internationale concert.

Een rechtstreeks gevolg van soevereiniteit is de Estrada-doctrine van de internationale betrekkingen. De Estrada-doctrine is gebaseerd op het beginsel van niet-inmenging in de interne aangelegenheden van andere staten en stelt dat buitenlandse regeringen geen oordeel mogen vellen, ten goede of ten kwade, over regeringen of regeringsveranderingen van andere naties, aangezien dit een schending van hun soevereiniteit zou inhouden.

Als wij willen dat zij onze soevereiniteit respecteren, moeten wij consequent zijn en de soevereiniteit van andere staten respecteren.

Wij zijn ons ervan bewust dat het bovenstaande enorm ambitieus is, dat het een proces is dat tijd, vastberadenheid en middelen vergt, dat de moeilijkheden enorm zijn, maar ook de beloningen. Evenzo weten wij dat elke stap die wij zetten, moet worden uitgewerkt om hem stevigheid en striktheid te geven. Maar het belangrijkste is dat wij de eerste stap zetten: wij zeggen vastberaden en streng: "dit is wat wij willen".

Want wat wij willen is een multipolaire, rechtvaardige, vrije en soevereine wereld.

Vertaling door Robert Steuckers