Intersectionele kijk op de mens, individu, dividu en Dasein

Laten we ons nu richten op de vraag welk mensbeeld intersectionaliteit eigenlijk vertegenwoordigt en hoe het zich verhoudt tot categorieën en vragen zoals het individu, het collectief, de klasse, het bestaan, enz.

Veel klassiek-liberale critici zoals Jordan Peterson en Ben Shapiro [1] beschrijven intersectionaliteit als hoofdzakelijk collectivistisch en als een variatie op het idee van klassenstrijd. Hier zit een kern van waarheid in, maar het is niet helemaal waar [2].

In zekere zin splitst intersectionaliteit mensen op in identiteitskenmerken en machtsrelaties. Iemand is niet zomaar een persoon, maar een vrouw, zwart, gehandicapt, enz. En dus op een bepaalde manier onderdrukt of niet, afhankelijk van de situatie. Dit is formeel niet in tegenspraak met het individualisme. Het is eigenlijk gewoon een beschrijving van het individu.

In zekere zin is intersectionaliteit zelfs individualistischer dan het klassieke liberale concept van het individu. Grofweg betekent het klassieke liberale concept "Je behoort tot het menselijk collectief, en daarom heb je recht op rechten.  Als u deel uitmaakt van het collectief van burgers van de betreffende staat, in plaats van alleen maar een toerist te zijn, hebt u bijvoorbeeld recht op de volgende aanvullende rechten, zoals stemrecht. Voor de rest wordt alles geregeld door contracten en de staat kent u niet als persoon en wil u niet echt leren kennen". Aangezien het klassieke concept van het individu eigenlijk een juridische abstractie is, staat intersectionaliteit veel dichter bij de werkelijke persoon [3] (hoewel we hier het probleem van de onvolledigheidstheorie van Gödel tegenkomen: een theorie die verondersteld wordt ware en bruikbare uitspraken te doen, kan nooit alle mogelijke gevallen dekken. Zelfs met intersectionaliteit zullen er altijd mensen zijn die buiten het schema vallen, hoe fijnmazig je het ook maakt).

Je zou ook kunnen zeggen dat het dichter bij het concept van Dasein ligt, omdat, zoals ik al zei, het land Duitsland bijvoorbeeld zijn eigen Dasein heeft en de individuele Duitser niet alleen een persoonlijk, individueel Dasein heeft naast zijn persoonlijke Dasein als Duitser en burger, maar ook een Dasein als deel van Duitsland op dit moment. Dit impliceert dat men deze aspecten niet kan aftrekken om te komen tot een puur individu zonder andere invloeden. Het lijkt erop dat intersectionaliteit hiermee rekening houdt.

Intersectionaliteit bevat ook de veronderstelling dat er een verschil is in hoe bevoorrechten en onderdrukten de wereld zien. De bevoorrechten willen hun macht behouden en uitbreiden, terwijl de onderdrukten hun onderdrukkers willen elimineren. En dat zou de perceptie, waarden en moraal bepalen (Bijvoorbeeld discussies over vermeende "high achievers" of "kwaadaardige kapitalistische uitbuiters". Dergelijke oordelen zijn slechts een weerspiegeling van persoonlijke machtsbelangen).

Vertegenwoordigers van een bestaansstandpunt kunnen het hier volledig mee eens zijn, zelfs rechtse mensen. Er kan zelfs gezegd worden dat rechts dit, dankzij Friedrich Nietzsche, veel eerder inzag dan de feministen.

(Natuurlijk moet gezegd worden dat de intersectionele methodologie eigenlijk zichzelf in twijfel trekt, omdat er volgens deze methodologie geen neutrale rechter kan zijn, maar de links-liberalen die intersectionaliteit toepassen handelen natuurlijk altijd in hun eigen machtsbelangen).

Als het echter gaat om de vraag of intersectionaliteit fundamenteel een positie van Dasein is, komen Herbert Marcuse en zijn behandeling van Heideggers kritiek op technologie om de hoek kijken, wat twijfel zaait over deze gelijkstelling van intersectionaliteit en Dasein. 

Dasein omvat het aspect dat elk mens in elke situatie eigenlijk ook innerlijk fundamenteel vrij is [4]. De omgeving en haar zienswijze hebben echter invloed op iemands eigen vrijheid. Als de halve wereld denkt dat u een notoire leugenaar bent, dan trekt deze indruk van anderen u in een richting en situatie waarin het veel gemakkelijker is om te liegen dan om te proberen de waarheid te vertellen.

Herbert Marcuse zag in dat het heel vergelijkbaar is met het technische wereldbeeld, dat technologie en de mogelijkheid om een persoonlijkheidsprofiel met gedragsvoorspellingen over iemand te maken het voor mensen steeds moeilijker maakt om zich te verzetten. En dit profiel met meer gedetailleerde gedragsvoorspellingen is eigenlijk een fundamentele ontkenning van de vrijheid die inherent is aan het mens-zijn.

Hieraan gekoppeld is ook het aspect dat, vanuit het perspectief van het bestaan, mensen altijd verantwoordelijk zijn voor hun daden, en dat men alleen goed kan leven als men verantwoordelijkheid niet ontkent, maar accepteert en als het ware zegt: "Ja. Ik wil verantwoordelijk zijn voor mezelf en mijn dierbaren" (Zie Heidegger, Kierkegaard, Sartre en vooral Viktor Frankl).

De intersectionele liberale linkerzijde ontkent echter dat slachtoffergroepen enige verantwoordelijkheid hebben voor hun daden. Alles is de schuld van discriminatie en racisme. Volgens hen zijn zelfs mensen die samen verkrachtingen plegen meestal niet verantwoordelijk of schuldig. Alleen als je tot een groep behoort die de wokes niet mogen (zoals heteroseksuele blanke mannen) dan draag je volledige persoonlijke verantwoordelijkheid.

Fundamentele bestaansvragen zoals "Hoe gaan mensen om met hun dood?", "Hoe verhouden mensen zich tot hun medemensen?" etc. zijn ook volledig afwezig in het intersectionalisme en in plaats daarvan gaat het alleen maar over machtsvragen. Het is daarom een zeer onvolledige theorie.

Als gevolg hiervan is intersectionaliteit op het gebied van het bestaan eerder problematisch dan nuttig.

Om kort terug te komen op het onderwerp van het individu: Binnen het kader van intersectionaliteit kan iemand theoretisch tot onderdrukte als gehandicapte en tot onderdrukker als man worden verklaard. Hij kan dus tegelijkertijd onderdrukte en onderdrukker zijn, met tegenstrijdige belangen. Deze tegenstrijdige belangen kunnen ook bestaan met betrekking tot dezelfde persoon. Het is opvallend dat intersectionelen vaak spreken van identiteiten in het meervoud voor één persoon [5].

Anderen pleiten er dan weer voor om de term identiteit af te schaffen en te vervangen door een verzameling intersectionele relaties. Dit alles leidt tot de conclusie dat intersectionaliteit eigenlijk een overwinnen van het individu is en een verdere vorm van het opsplitsen van het individu in een verzameling controlelussen en schizofrene verlangenmachines in de zin van Deleuze en Guattari en hun Dividuum vertegenwoordigt. (maar tegelijkertijd het probleem van het "slachtoffer" benadrukkend).

Voetnoten:

[1] 259034 AU3672 RIDE 006 DE 1920x1080 004 (youtube.com)

[2] Er zijn gebieden waar intersectionelen hiërarchieën opzettelijk verbergen binnen een "verschilcategorie" en echt iedereen over één kam scheren, het beste voorbeeld hiervan is het onderwerp van mannelijke intraseksuele competitie en de zogenaamde "dominantiehiërarchie". De rechtse "alfa mannetje, beta mannetje, sigma mannetje, omega mannetje" theorie heeft ook veel hiaten en problematische aspecten, maar er zijn verschillen tussen mannen. En Evola wees er terecht op dat in een patriarchaat een vrouw die een "fatsoenlijke vrouw" is toch veel gunstiger wordt beoordeeld dan een man die specifiek faalt in zijn rol als man.

Intersectionelen zien dit niet en beweren vaak serieus dat bijvoorbeeld een Brad Pitt en een Rainer Winkler evenveel "mannelijk privilege" hebben in de maatschappij. (Hoewel het duidelijk is dat vrouwen beiden niet in gelijke mate respecteren in hun rol als man).

[3] En hier zit veel waarheid in. Veel autistische vrouwen klagen bijvoorbeeld dat ze zich volledig moeten vermommen en inauthentiek moeten leven vanwege sociale conventies. Maar veel biologisch mannelijke autisten zoals Chris Chandler begrijpen niet eens echt dat sociale conventies bestaan en doen wat ze willen. Dit toont aan dat wanneer een variabele zoals geslacht veranderd wordt, er verschillende situaties kunnen ontstaan ondanks dat de variabelen hetzelfde blijven.

[4] In deze visie maken wetten je niet onvrij. Iemand heeft altijd de mogelijkheid om de wet te overtreden en de straf te accepteren. En zelfs in de gevangenis heeft iemand nog steeds de vrijheid om te proberen uit de gevangenis te breken.

[5] Zie ook hier: https://youtu.be/ck9FG9DEbEw?si=VVSTUGoFUFshbXzV&t=724

Vertaling door Robert Steuckers