Het uitwissen van de werkelijkheid

Na in de afgelopen maanden een stortvloed aan onwelgevallige profielen te hebben verwijderd of hun curricula kunstig te hebben gemodificeerd, na de "brand in Odessa" te hebben veranderd in een binnenlands ongeluk, na ad hoc het auteurschap van Oekraïense raketten te hebben veranderd toen dit diende ter ondersteuning van een NAVO-these, is het laatste briljante initiatief waarvan we getuige zijn geweest de bevrijding van Auschwitz, niet door het Rode Leger, maar door een zelfbenoemd Oekraïens leger.

Wij vertrouwen erop dat een lijst van de door Zelenski verrichte wonderen ter ondersteuning van zijn heiligverklaring binnenkort zal volgen.

Nu, dit alles zou lachwekkend zijn, als het niet een indicatie was van de meest gevaarlijke transformatie van deze trieste tijd.

Natuurlijk kunnen we dat zeggen, want wat wordt er immers beweerd? Het is Wikipedia, geen echte encyclopedie. Kunt u geen strengheid eisen?

En het is waar. Net zoals het waar is dat Facebook, of Google, of anderen particuliere ondernemingen zijn en dat het daarom in de orde der dingen is dat zij handelen volgens hun eigen belangen.

Wie kan dat ontkennen.

Ook kan niet worden ontkend dat 90% van de journalisten tegenwoordig - als ze echt grondig willen zijn en niet willen copy-pasten van agentschappen - hun bronnen controleren op Wikipedia.

Het valt niet te ontkennen dat studenten en heel wat professoren dat ook doen (zonder het toe te geven).

En het valt niet te ontkennen dat, na de sluiting van partijafdelingen, na de vernietiging van lokale gemeenschappen en het buurtleven, praktisch de enige overgebleven arena van publieke politieke discussie de sociale media zijn, de sociale media die direct of indirect worden beïnvloed door de Amerikaanse regering, of beter gezegd door hun militaire industriële apparaat.

Tot 15-20 jaar geleden was het nog gebruikelijk om belangrijk nieuws uit erkende papieren bronnen te halen. De erfenis van op papier gebaseerde kennis, die op zichzelf kan worden vervalst zoals alle andere kennis, had echter zijn eigen fundamentele inertie, zowel vanwege de productiekosten als vanwege de moeilijkheid om op papier gedrukte informatie fysiek te wijzigen.

Als u een deel van de Treccani moest produceren, moest u oppassen dat er geen willekeurige corrigendum in kwam te staan, want correcties waren zeer kostbaar, en de reputatieschade en economische schade konden enorm zijn.

Door de digitalisering van informatie zijn de productie- en editiekosten gedaald. Door de afname van fysieke media en de toenemende toegang tot informatie op externe servers, "clouds" enz. Geen probleem, ik haal mijn mobiele telefoon tevoorschijn en het probleem is opgelost).

Het algemene resultaat van deze recente maar enorme ontwikkeling is dat het nog nooit zo gemakkelijk is geweest om de toegang tot allerlei informatie te veranderen en te manipuleren; en dat het nog nooit zo gemakkelijk is geweest om publieke discussies en politieke debatten te sturen.

Zeker, in bibliotheken, in krantenbibliotheken, in studiecentra voor historici en filologen, zijn er nog sporen, gefundeerde grondslagen, bronnen die daadwerkelijk gecrediteerd kunnen worden. Maar - en dit is het grote nieuws - dit is geen echte zorg voor degenen die belang hebben bij het manipuleren van de publieke opinie, die als een surfplank altijd drijft op de golf van "actuele geruchten", voldoende om beslissingen in het heden en de nabije toekomst te bepalen. Wij kunnen nog steeds 17de eeuwse manuscripten opvragen en de tekst verifiëren, en dat is een grote intellectuele voldoening, maar eerlijk gezegd is het voor het huidige machtsbeheer irrelevant. Het is voldoende dat alle nieuws en informatie die het huidige publieke debat en de beslissingen van politieke organen beïnvloeden, verdwenen zijn of van tijd tot tijd in twijfel worden getrokken.

Het proces waarvan wij getuige zijn is recent, zeer recent, maar het heeft een absoluut buitengewone kracht. In slechts een paar jaar tijd zijn we al getuige geweest van een enorme heroriëntatie van de publieke opinie, en over een paar jaar kunnen we ons bevinden in een wereld waarvan de referenties volledig zijn veranderd. Eén of twee studiecycli en de oude wereld van historische en wetenschappelijke kennis kan volledig worden vervangen door een handige versie ervan, die zelf voortdurend in beweging is.

Het is nooit nodig om "alles te veranderen". Het volstaat om van tijd tot tijd strategisch te veranderen wat relevant is, en ontoegankelijk te maken wat storend is, zolang het duurt.

Winston Smiths moeizame werk van herbewerken en wissen is nu slechts een 'klik' verwijderd, met planetaire effecten.

Wie denkt dat dit beeld te somber is, maakt zich twee illusies.

De eerste is het idee dat er toch een pluraliteit van concurrerende economische actoren zou bestaan, en dat dit een zekere pluraliteit van informatie kan garanderen. Helaas is de pluraliteit van de economische actoren in de eerste plaats niet zo pluriform, aangezien de kapitalisaties die nodig zijn om in deze wereld mee te tellen (grote digitale uitgeverij, mainstream informatie) zeer hoog zijn en de concentraties al enorm; in de tweede plaats is deze pluraliteit niet zo wanneer de zichzelf reproducerende belangen van het kapitaal worden aangeroerd, en dus bij het belangrijkste en dirimentele vraagstuk in het hedendaagse politieke debat, resulteert de concurrerende pluraliteit in beleefde variaties op een onderwerp waar sprake is van volledige samenwerking.

De tweede illusie is het oude idee dat het bestaan van afwijkende eilanden, van minderheidskennis, op de een of andere manier voldoende pluraliteit garandeert om massamanipulatie te voorkomen. Hier onderschat men het feit dat de huidige tijden van verandering de processen van waarheidsvinding buiten spel zetten. Dat we een decennium of twee later komen bewijzen dat die "gekleurde revolutie" een undercoveroperatie van de geheime diensten was, is geen "overwinning van de waarheid" om troost uit te putten. Een waarheid die opduikt wanneer er geen beslissing meer van afhangt, is slechts een curiositeit. En bovendien, als de waarheid aan het licht komt, is dat omdat er op dat moment niet langer voldoende belang is bij het verdoezelen ervan. Als dat belang daarentegen nog leeft, kan alles, letterlijk alles, worden gemanipuleerd om de publieke opinie in de gewenste haven te leiden.

Het is belangrijk te beseffen dat het niet nodig is dat "het volk" vast overtuigd is van een bepaalde onwaarheid. Als men niet beter kan, is het voldoende dat er genoeg achtergrondruis is om elke waarheid ononderscheidbaar en dubieus te maken. Nadat dit is gedaan, wordt de rest van het overtuigingsproces geproduceerd door middel van gewone vormen van propaganda, zonder dat men zich druk hoeft te maken over onderbouwing of verificatie.

Zolang dit proces van uitwissen en vervangen van de publieke werkelijkheid niet serieus genoeg wordt genomen door al diegenen die belang hebben bij de waarheid, loopt elke andere kwestie het risico irrelevant te worden.

Bron: Andrea Zhok & https://www.ariannaeditrice.it/articoli/l-obliterazione-della-realta

Vertaling door Robert Steuckers