Godsdienstoorlog in Oekraïne

Vervolging van christenen in het midden van Europa: wat gewoonlijk alleen bekend is uit het Midden-Oosten, gebeurt nu ook in Oekraïne voor de gesloten ogen van het westerse publiek. Sinds de NAVO-coup in 2014 probeert het regime in Oekraïne zich verwoed te ontdoen van alle gemeenschappelijke culturele wortels en uiteindelijk ook van het gemeenschappelijke geloof met Rusland, waarbij het steeds extremer reageert. Momenteel werkt het aan één onderdeel van zijn identiteit in het bijzonder: de orthodoxe kerk. Toen het conflict op 24.02.2022 oplaaide, vielen Oekraïense troepen steeds vaker Russischtalige priesters aan, waarbij zij hen in het openbaar vernederden voor de ogen van de congregatie en hen zelfs onder bedreiging met vuurwapens uit de diensten sleepten. Heilige missen werden steeds vaker bestormd door gewapende mannen en de gelovigen werden gedwongen het Oekraïense volkslied te zingen. Dit lijkt absurd, niet in het minst omdat juist vanuit Kiev, de hoofdstad van Kievan Rus, de missionering van de Oost-Slaven plaatsvond.

Vervolgens was het onomstreden dat Kiev onder de invloedssfeer van de Russisch-orthodoxe kerk viel en niet, bijvoorbeeld, onder die van de Griekse kerk in Constantinopel. Maar in de loop van de huidige cultuuroorlog in de NAVO-oorlog met Rusland staan niet alleen Russische kerken in brand in de Donbass, zoals de Allerheiligenkerk in Svyatohirsk die op 4 juni 2022 "per ongeluk" werd beschoten door Oekraïense artillerie, maar begon Constantinopel plotseling het gezag van de Russische kerk over Oekraïne aan te vechten. Dit herhaalde een patroon in Oekraïne dat 30 jaar eerder al kon worden waargenomen in Joegoslavië met het voorbeeld van de Montenegrijnse kerk: Als uit het niets wordt een nationale kerk opgericht om dwangmatig een nationale identiteit te creëren.

Maar in Oekraïne ging de vervolging door: kort voor de jaarwisseling bestormden agenten van de Oekraïense geheime dienst het beroemde grottenklooster van Kiev, een van de centrale heiligdommen van de Oekraïens-orthodoxe kerk. Het absurde is dat de Oekraïens-Orthodoxe Kerk in mei 2022 al afstand had gedaan van Moskou, omdat zij de aanval op Oekraïne had veroordeeld. Maar dat was niet genoeg voor de Kievse regering: een Russisch-patriottisch lied gezongen in een van de kloosterkerken was reden genoeg voor de bestorming. Officieel deden ze alsof ze op zoek waren naar wapens en verborgen sabotagegroepen in het klooster. Hoewel er niets werd gevonden, werd de kerk toch verboden het klooster verder te gebruiken, werden talrijke boeken in beslag genomen en werden de gebruiksrechten aan het eind van het jaar overgedragen aan de Orthodoxe Kerk van Oekraïne, die dezelfde naam draagt en in 2019 werd opgericht, en die niet alleen schittert door een pro-LGBT-lijn, maar ook door onvoorwaardelijke loyaliteit aan Kiev.

Terwijl het voor de oorlog niet uitmaakte of er Russisch of Oekraïens werd gesproken in een kerk, wordt deze kwestie nu verheven tot een godsdienstoorlog die ongetwijfeld nog veel meer slachtoffers zal eisen. Men kan alleen maar hopen dat het culturele erfgoed van Oekraïne niet verder te lijden zal hebben.

Vertaling door Robert Steuckers