Europa op het huidige geopolitieke moment
10.11.2022
De Verenigde Staten, China en Rusland zijn de drie belangrijkste actoren in de multipolaire wereld, waarin Turkije, Iran en Noord-Korea zich consolideren als regionale machten, en Argentinië, Brazilië en het Verenigd Koninkrijk dat zonder succes proberen. Europa, dat een belangrijke rol zou spelen in een multipolair evenwicht, heeft een enorm nadeel ten opzichte van al deze grote en kleine mogendheden: het bestaat niet. Alle bovengenoemde actoren vormen een politieke eenheid met een centrale regering die als enige en in laatste instantie beslissingsbevoegd is; Europa is een te definiëren hybride. De Europese Unie, 's werelds grootste handelsmacht met het hoogste BBP ter wereld, is niet in staat zich als één enkele, autonome actor te articuleren. De uitdaging is om één bestuursmodel (economisch, politiek en diplomatiek) te consolideren dat op continentale schaal werkt en niet als de som van de - vaak tegenstrijdige - belangen van elk van de samenstellende landen. Met andere woorden, het oplossen van de huidige dialectiek van haar aard, die schommelt tussen het zijn van een eenheid en het zijn van een internationale organisatie.
Zonder een eigen gezamenlijke, autonome militaire macht is het politieke Europa (EU) niet in staat zijn belangen op regionaal en mondiaal niveau op te leggen en te verdedigen: het conflict in Oekraïne is daarvan het jongste bewijs. De NAVO is een door de VS geleide organisatie. De laatste tijd is er sprake van dat de EU-landen meer interne macht in de NAVO zouden kunnen krijgen, om zo de macht van Washington en Europa in deze militaire organisatie "in evenwicht te brengen" - inderdaad zeer onrealistisch.
Oekraïne: een oorlog tegen Europa en Duitsland
In de jaren zeventig wees de Oostenrijkse geopoliticus Jordi von Lohausen erop dat de echte vijand van de VS Europa was en niet de USSR - we hebben het over het midden van de Koude Oorlog. De obsessie van Washington zou zijn om Europa te reduceren tot een militaire en politieke kolonie en zo haar beschaving te vernietigen. Het is een constante in het beleid van Washington, een constante die een permanente afgeleide heeft: het vermijden van elke toenadering tussen Duitsland en Rusland, als de synergie die een continentale macht kan creëren die de Amerikaanse overheersing kan uitdagen.
Veel analisten hebben erop gewezen dat de provocatie van een oorlog in Oekraïne door de VS en zijn Atlantische terminals erop gericht is Duitsland - Europa's belangrijkste economische macht - en Rusland - Europa's grootste militaire macht - te vernietigen. Dit zal ook een crisis in de koolwaterstofvoorziening van het continent - dat afhankelijk is van Russische grondstoffen - uitlokken, waardoor het in een diepe sociaal-economische crisis zal belanden.
In deze dynamiek moeten we wijzen op enkele Europese reacties die het vermelden waard zijn als significant.
Polen heeft de afgelopen decennia gehandeld als een afgezant van de Amerikaanse belangen in Midden-Europa, waarbij het geopolitieke stokje werd overgenomen van zijn provocerende acties in de jaren dertig onder auspiciën van Londen. In reactie op het opblazen van Nord Stream in de Oostzee, een aanval op de Russische belangen, maar vooral op die van West-Europa, plaatste de Poolse Europarlementariër en voormalig minister van Buitenlandse Zaken Radek Sikorski (Europese Volkspartij) op zijn Twitter-account een foto van de ontplofte pijpleiding en de zin "Bedankt, VS". Ondertussen eiste de Poolse regering, in handen van de "ultraconservatieve" partij Recht en Rechtvaardigheid, op 1 september 1,3 miljard dollar van de Duitse regering voor oorlogsvergoedingen. Het antwoord van de Duitse kanselier Olaf Scholz was om de huidige Duits-Poolse grens te herzien volgens "historische documenten". En, op 5 oktober nog een stap verder gaande, zijn "strategie van spanning" voortzettend, heeft Warschau in verklaringen van zijn president Duda de VS aangeboden kernwapens op zijn grondgebied te plaatsen, iets wat de NAVO zelf als te riskant heeft beschouwd.
Polen sluit zich ook aan bij de Amerikaanse strategie om Duitsland uit het politieke en economische centrum van Europa te verdringen. Polen probeert zijn Duitse buurman te vervangen als punt van aankomst van gas naar Europa. Daartoe bouwt Polen de "Baltic Pipe", een gaspijpleiding die Noors gas naar Polen zou brengen, waardoor Nord Stream "overbodig" wordt. Maar de aanvankelijke capaciteit van deze Baltische Lijn is 3 BCM, die maximaal 10 BCM zou kunnen bereiken, een verre van de 135 BCM van North Stream. En volstrekt onvoldoende voor de behoeften van Midden-Europa.
Vanaf het begin is het standpunt van Warschau heel duidelijk geweest: steun voor Oekraïne en confrontatie met Rusland. Dit standpunt is niet zo altruïstisch als het lijkt en zit vol dubbele bedoelingen. Poetin verklaarde: "Polen heeft zijn dromen om een deel van Oekraïne over te nemen niet opgegeven" (1). Een realiteit waarnaar verschillende internationale analisten hebben verwezen (2).
Na zijn herverkiezing als president is Macron van het internationale toneel verdwenen. Het aantonen dat zijn Europees leiderschap en zijn autonomie ten opzichte van Washington zwak waren. Op het beslissende moment heeft hij zijn onderdanigheid getoond aan de Amerikaanse belangen en zijn gesprekken met Moskou zijn drastisch onderbroken. Zijn oproepen aan Washington om vrede te brengen in de Russisch-Oekraïense oorlogscrisis vinden geen gehoor in het Witte Huis, de belangrijkste stakeholder in het verlengen van het conflict:
- Duitsland is het land dat begint te reageren op de houding van de VS. Terwijl de Groenen - die de pacifisten van de jaren tachtig waren - aanvankelijk openlijk oorlogszuchtig waren tegen Rusland en opriepen tot bewapening van Oekraïne, lieten ze zien dat hun partij in Berlijn jarenlang een doorgeefluik voor Washington is geweest. De algemene politieke en volksreactie is verschoven naar andere standpunten. Afgelopen augustus riep de Duitse parlementaire ondervoorzitter Wolfgang Kubicki op tot "zo snel mogelijke heropening van Nord Stream 2", met een beroep op de Duitse nationale belangen. In oktober, na het opblazen van de Nord Stream pijpleiding, die de Duitse economie en welvaart ernstig zal aantasten, is in Duitsland de hastag #Kriegserklärung (oorlogsverklaring) populair geworden die beschrijft wat de sabotage van de pijpleiding door de Amerikanen betekent voor hun land. In dezelfde maand oktober bevroor het Duitse parlement de militaire hulp aan Oekraïne.
Na het opblazen van Nord Stream, dat zelfs de voormalige Amerikaanse veiligheidsadviseur Douglas McGregor aan de Verenigde Staten toeschreef (6), zijn er in Duitsland en daarbuiten gezaghebbende stemmen opgegaan die erop wijzen dat een van de belangrijkste - zo niet het belangrijkste - doel van de "oorlog in Oekraïne is om Duitsland als politieke en economische macht te vernietigen (7).
De beroemde Duitse zakenvrouw en filantroop Gloria von Thurn und Taxi vergelijkt deze poging om haar land te vernietigen met het sinister beroemde Morgenthau Plan (4). Terwijl de voormalige Zwitserse staatsadviseur Yvan Perrin betoogt dat Duitsland de strategie van de vernietiging van zijn land volledig moet begrijpen om zijn hele Europese en internationale beleid te corrigeren (5).
Daarbij komt dat de nationalistische partij AfD een zeer duidelijke en vastberaden eigen lijn volgt ter verdediging van de Duitse nationale belangen. Na haar laatste congres waarop de nationalistische lijn het won van de gematigde, zet de AfD in alle opzichten interessante stappen, met name dat drie regionale parlementsleden (Rijnland-Westfalen en Saksen-Anhalt) naar Oekraïne zijn afgereisd "gezien de vertekende en partijdige berichtgeving over het conflict in Oekraïne willen we ons een eigen beeld vormen van de situatie en de humanitaire situatie onderzoeken".
Visegrad raakt in een interne crisis
Polen, Hongarije, Tsjechië en Slowakije vormen de zogenaamde Visegrad-groep. Het belangrijkste kenmerk van hun politiewerk was het verzet tegen de Brusselse opleggingen over gender-ideologie en immigratie, waarmee ze een zekere antiglobaliseringspool binnen de EU vormden. Brussel heeft geprobeerd het politieke optreden van deze landen te chanteren door te dreigen met het stopzetten van Europese fondsen, maar het geopolitieke en commerciële belang van deze landen heeft de vijandigheid van Brussel getemperd.
Europese identiteitsactivisten overwogen de mogelijkheid dat een West-Europees land met een nationalistische regering (het huidige Italië bijvoorbeeld) de noodzakelijke bondgenoot zou kunnen zijn voor een synergie tegen de globalistische richtlijnen van Brussel binnen de EU.
Sommigen gingen verder en spraken van Intermarium - Polen - dat Wit-Rusland, Litouwen, Letland, Estland, Wit-Rusland, Oekraïne, Roemenië-Moldavië, Moldavië, Servië, Bosnië, Albanië, Kroatië en Noord-Macedonië zou omvatten, als geopolitiek tegenwicht tegen het Russische imperialisme en het Ottomaanse Westen (8).
De crisis in Oekraïne heeft geleid tot ernstige interne spanningen in de Visegrad-groep. De twee hoofdsteden van de belangrijkste landen van de groep, Warschau en Boedapest, hebben tegengesteld gereageerd. Warschau in een pathetische Atlanticistische navolging, Boedapest, dat de dialoog met Rusland zoekt en posities dicht bij Moskou handhaaft, voor zover dat mogelijk is als lid van de EU (6). Laten we niet vergeten dat Hongarije territoriale aanspraken heeft op Oekraïne; Polen trouwens ook.
Visegrad zal waarschijnlijk ophouden een politieke synergie te zijn. Polen zal, als de oorlog resulteert in een Russische nederlaag, de leidende regionale macht zijn - met de openlijke steun van Washington - om vergezeld te worden door Estland, Letland en Litouwen, nu met geopolitieke strategieën die heel dicht bij die van Warschau liggen.
Hongarije, in zijn houding van toenadering tot Rusland en vijandschap jegens Oekraïne, waarmee het territoriale geschillen heeft, zal verder verwijderd zijn van Brussel, dat het zal onderwerpen aan nieuwe budgettaire chantage, en afstand nemen van zijn vroegere Poolse bondgenoot.
Het valt nog te bezien welke standpunten Tsjechië, Slowakije en eventueel Slovenië zullen innemen, zoals onlangs voorgesteld door de Tsjechische president Milos Zeman.
Het Intermarium-project, als samenhangend gebied tussen Brussel en Moskou, is definitief geblokkeerd.
Het Verenigd Koninkrijk, de afnemende macht
De anti-Europese en oorlogszuchtige lijn van Johnson voortzettend, drong Truss aan op steun voor Oekraïne - met zijn destabiliserende gevolgen voor Europa. De kortstondige premier ging zo ver dat hij in september verklaarde: "Groot-Brittannië zal Oekraïne bewapenen tot het Rusland heeft verslagen". De waanzinnige toon verheffend, verklaarde ze verder: "Als de situatie me zou verplichten de nucleaire knop in te drukken, zou ik dat onmiddellijk doen. En het kan me niet schelen of er miljoenen mensen sterven, voor mij gaat het vooral om de democratie en onze idealen. Fantasieën over de herinnering een groot rijk te zijn geweest, terwijl het nu slechts een afnemende en steeds meer geïsoleerde voormalige macht is.
Iemand moet de onverschrokken voormalige Britse premier eraan herinneren dat het Verenigd Koninkrijk 215 kernkoppen heeft, terwijl Rusland er meer dan 7000 heeft, waarvan vele op Londen zijn gericht.
"Global Britain", de internationale strategie van Westminster na de Brexit, heeft geen concrete resultaten opgeleverd.
Gemarginaliseerd binnen het AUKUS-pact, een alliantie van Angelsaksische mogendheden waarvan het werkelijke doel is de Chinese expansie in de Stille Oceaan het hoofd te bieden. De andere drie Angelsaksische machten in het pact (de VS, Australië en Nieuw-Zeeland) hebben hun hele of het grootste deel van hun kustlijn in deze oceaan; het Verenigd Koninkrijk ligt in de planetaire tegenpool, zijn rol in het bondgenootschap is weinig meer dan decoratief.
Londen heeft geprobeerd zich sterk te maken in de Visegrad-landen, in zijn voortdurende geopolitiek om Duitsland van Europa te scheiden, maar de werkelijkheid is dat de twee belangrijkste hoofdsteden van de Visegrad-groep Londen hebben genegeerd: Warschau geeft voorrang aan zijn bondgenootschap met Washington en Boedapest kijkt - schuchter - naar Moskou.
Een van de argumenten die Boris Johnson de Britten voorhield was de aanstaande ondertekening van een handelspact dat het VK tot een preferentiële handelspartner van de Verenigde Staten zou maken, waardoor de Amerikaanse markt de Europese zou kunnen vervangen. Niet alleen is een dergelijk pact niet in aantocht, maar de komst van Biden - een Democraat - in het Witte Huis heeft de betrekkingen tussen Washington en Londen, die nu op hun dieptepunt zijn, bekoeld (6). Herinnerend aan het feit dat Biden van Ierse afkomst is en de Westminster huurders herhaaldelijk heeft gewaarschuwd voor de Ierse situatie.
Het economisch wanbeleid van Liz Truss maakte snel een einde aan haar regering en haar leiderschap van de Conservatieve Partij. Haar opvolger is de Indiase Rishi Sunak, een voortzetting van de geopolitieke lijn van medeconservatieve partijgenoten Johnson en Truss. De overwinning van Sunak zal een trend aanscherpen die sinds Brexit is waargenomen, de geopolitiek van een anti-Europees, multiraciaal en post-Brits VK waarin de relatie met Delhi een belangrijke rol zal spelen, hoewel het meer dan waarschijnlijk is dat deze relatie de omgekeerde polariteit zal hebben die zij in de 19de-20ste eeuw had en het openingshoofdstuk zal zijn van de opstand en verovering (demografisch en politiek) van het voormalige Gemenebest op de voormalige Britse metropool te midden van een proces van identiteit en raciale liquidatie.
Er wordt geen "anti-Westers verenigd front" geverifieerd
De pretentie van een wereldwijd anti-Westers verenigd front is gelogenstraft door de werkelijkheid en door de geopolitieke dynamiek van elke macht, vooral de Chinese en opkomende Centraal-Aziatische machten en India die hun eigen rol spelen.
Tijdens deze Oekraïense oorlog is dit vermeende "anti-VS" bewustzijn helemaal niet in scène gezet, van China tot Oezbekistan hebben de "Euraziatische machten" Poetin in de steek gelaten in de Oekraïense oorlog (9).
Beijing heeft zich gedistantieerd van Moskou, en heeft daarin zijn eigen belangen nagestreefd, namelijk het verzwakken van Rusland om het af te scheiden van Europa en het onderdanig in zijn invloedssfeer te trekken; Beijing blijft denken in bipolaire logica en is niet geïnteresseerd in een derde actor -Rusland- om deze wedloop in twee richtingen om de wereldheerschappij te betwisten. Xi Jinping heeft niet het minste probleem gehad om strategisch te blijven samenwerken met Europa, terwijl Europa Rusland sancties heeft opgelegd, sancties waaraan Chinese bedrijven die in de EU gevestigd zijn zich tot op de letter hebben gehouden. China heeft een dubbel spel gespeeld, altijd in zijn eigen belang en niet in dat van een zogenaamd antiwesters gemeenschappelijk front. Voor Peking is de Oekraïense oorlog altijd ondergeschikt geweest aan zijn potentiële oorlog tegen de VS over Taiwan (10).
India, traditioneel een bondgenoot van Moskou en dat ook in deze crisis vanwege de noodzaak om koolwaterstoffen te kopen, heeft Poetin bij monde van zijn premier Modi gewaarschuwd dat dit niet de tijd was voor oorlogen en dat de Oekraïense grenzen gerespecteerd moesten worden, het laatste punt waarover het met Teheran eens was.
De "eerste gordel" in de Euraziatische constructie heeft duidelijk afstand genomen van Rusland. Kazachstan is de regionale leider geworden buiten de invloedszone van Moskou (11).
Er is geen Russisch-Turks-Chinees-Euraziatisch "anti-Westers front" (12).
Vanuit Europees perspectief moet de geopolitieke uitdaging bestaan in een snelle oplossing van het militaire conflict en het herstel van de dialoog en de synergie tussen Europa en Rusland.
Voetnoten:
(1) https://www.elmundo.es/internacional/2022/11/04/636528a5fdddff974f8b45d9.html
(2) https://euro-sinergias.blogspot.com/2022/11/portal-de-politica-polaca-asi-es-como.html.
(3) https://euro-sinergias.blogspot.com/2022/10/douglas-macgregor-cree-que-estados.html
(4) https://euro-sinergias.blogspot.com/2022/10/la-crisis-de-ucrania-no-tiene-que-ver.html
(5) https://euro-sinergias.blogspot.com/2022/10/morgenthau-y-nord-stream-gloria-von.html
(6) https://euro-sinergias.blogspot.com/2022/10/cuando-alemania-empiece-entender-eeuu.html
(9) https://www.elmundo.es/internacional/2022/09/21/632b3d37e4d4d83a158b4584.html
Vertaling door Robert Steuckers
