De neergang van het christendom in het Westen

Veel christenen in het Westen, zoals één van mijn collega's, zijn verbaasd en verbijsterd over de matte reactie van de Westerse leiders op de godslastering tijdens de openingsceremonie van de Olympische Spelen in Parijs.

Denk er eens over na: Onze aartsvijand - de aartsvijand van het christendom sinds hun ontstaan in het Midden-Oosten - is nu de enige staatsspeler die Christus actief verdedigt op het wereldtoneel.

(Het Boek van Concord bevat bijvoorbeeld een referentie waarin staat dat het Ottomaanse Rijk [dat moslims als geheel omvat] de “wreedste, erfelijkste en oudste vijand van de christelijke naam en godsdienst” was).

Ik wou dat ik terug kon gaan en Aquinas, Calvijn, Maarten Luther en/of sommige pausen kon vertellen dat deze dag zou komen. Kunt u zich voorstellen wat ze zouden zeggen? Ze zouden het waarschijnlijk niet eens geloven.

Helaas zijn het zulke mannen (pausen en hervormers) die de Kerk in het Westen verzwakt hebben door, in de woorden van Christos Yannaras (foto), het christendom te “religionaliseren”, waardoor het een individualistische, legalistische, aardse organisatie is geworden. Hij schrijft:
 

"Het Westen verliet zo het evangelische begrip van “verlossing” (een mens “gezond” maken, intact, als een hypostatisch bestaan door deelname aan de kerkelijke modus van liefdevol bestaan en gemeenschap). Het Westen keerde terug naar het gangbare religieuze concept van de legalistische rechtvaardiging van het individu door zijn of haar deugden, zelfbeheersing en goede werken".

Augustinus' legalistische manier van denken ondersteunt “individuele” rechtvaardiging in juridische categorieën die aanvaardbaar zijn voor de Romeinse mentaliteit, en introduceert in de relatie tussen de mensheid en God een concept dat we “transactionele metafysica” kunnen noemen.

Deze “transactionele metafysica” is gebaseerd op Augustinus' veronderstelling dat de zonde van de mens een “schuld” is die “afgelost” moet worden voor rechtvaardiging in de ogen van God. Verlossing wordt op twee niveaus gerealiseerd: theologisch door de kruisdood van Christus, die als een “losprijs” wordt aangeboden om de oneindig grote “schuld” van de menselijke zonde en goddeloosheid jegens God te vereffenen, en antropologisch door de “straf” die aan de zondaar wordt opgelegd en die betaald moet worden om zijn zonden te kunnen verlossen.

' . . . Maar vanaf de negende eeuw was deze “transactionele metafysica” al doorgedrongen in het Westerse religieuze leven. Religieuze teksten stellen God voor als een “sadistische vader” die brandt om zijn rechtvaardigheid te bevredigen, en die logischerwijs verrukt is over de marteling van zondaars in de hel. . . .

Geen enkele andere christelijke ketterij vervormde het christelijke evangelie zo effectief. Misschien kwam dit doordat het Westen de natuurlijke neiging van het individu overnam om deze prachtige existentiële uitnodiging tot zijn eigen niveau terug te brengen, om het innerlijke leven van de Kerk te “religionaliseren”, om het te onderwerpen aan de eisen van individuele ideologische zekerheid en psychologische morele zelfredzaamheid. Deze natuurlijke neiging is altijd een verleiding geweest voor het christelijke geweten - al sinds de tijd van de judaïsanten van de eerste christelijke gemeenschappen.

' . . . In de afgelopen eeuwen realiseerden ontevreden Europeanen zich dat er iets mis was, maar ze onderschatten de omvang van het probleem. Ze keerden zich tegen “dogma's” die van het geloof een gecodificeerd geheel van stellingen maakten en ervaring vervingen door intellectualisme” (Orthodoxy and the West: Hellenic Self-Identity in the Modern Age, Chamberas and Russell, trans., Holy Cross Orthodox Press, Brookline, Mass., 2006, pgs. 39-42).

De heer Yannaras citeert Dostojevski over het lot van de Kerk in het Westen vanwege vervormingen van het geloof zoals hierboven:

In het Westen is er helemaal geen Kerk, alleen geestelijken en prachtige kerkarchitectuur. Kerkgenootschappen proberen te streven naar de deugden van de staat die hen opslokt. Dit is wat er volgens mij in de Lutherse landen is gebeurd. Maar in Rome verving de staat de kerk al duizend jaar geleden” (Ibid., blz. 43-4).

Dit alles komt op het volgende neer: Religieuze leiders in het Westen verdraaiden de essentiële christelijke leer dat Christus mens werd zodat de mens door Genade een god kon worden (een vaak herhaalde uitdrukking van veel kerkvaders), zodat hij zelf opgenomen kon worden in en het Leven kon ervaren dat gedeeld wordt door de Personen van de Heilige Drie-eenheid, door vereniging met Christus de God-mens en Zijn Kerk, zelfs terwijl hij hier op aarde is. In plaats daarvan gaven ze de Westerse mens een lelijk schijnbeeld dat zich richtte op schuld en toorn en straf, en op intellectualisme en wetticisme. De Westerlingen realiseerden zich uiteindelijk dat er iets veranderd was in het Westerse Christendom en begonnen de “gelovige” Kerk te verlaten - eerst langzaam, maar nu steeds sneller. Zo zijn we vandaag op het punt gekomen dat er maar weinig mensen bereid zijn om deze vervormde vorm van het christendom te verdedigen wanneer het wordt aangevallen, zoals onlangs in Parijs.

Het antwoord op het verval van het christendom in het Westen is niet een nieuwe reformatie, maar gewoon een terugkeer naar het oorspronkelijke geloof dat ze door de eeuwen heen heeft verdraaid en verward, een terugkeer naar de Orthodoxe Kerk en haar eucharistische leven. De heer Yannaras beschrijft dat leven in het kort op deze manier:

“Zo is de Eucharistie het geheel van onze verlossing, de hele waarheid en verwezenlijking van het Evangelie van de Kerk. Elke lokale Eucharistie, elke specifieke viering van het “gedenkteken” van het offer van Christus, is de realisatie en manifestatie van de universele Kerk: de alomvattende vernieuwing van het geschapene en de levendmaking van het sterfelijke. De Eucharistie is de waarheid en voltooiing van de Kerk, de transformatie van de menselijke bestaanswijze. Alle institutionele, administratieve of organisatorische structuren die onafhankelijk zijn van de Eucharistie verraden ons vertrouwen in de mogelijkheden van de natuur, onze gevangenschap (ook al is het een “religieuze” gevangenschap) in natuurlijke zelfvoorziening, in een dood zonder hoop” (Ibid., pgs. 31-2).

Dit was de Kerk van het Westen gedurende de eerste 1000 jaar van haar christelijke leven. De deur blijft voor haar open om die Kerk te herontdekken en te verkennen. Het boek van de heer Yannaras is hier beschikbaar als gratis PDF voor degenen die er meer van willen lezen. Voor degenen die in het bijzonder in Dixie wonen, de Ludwell Orthodox Fellowship houdt in september een conferentie in Texas voor degenen die deze weg willen gaan. Paul Kingsnorth geeft een nuttige lijst van boeken, websites, etc. over Orthodoxie voor beginners.

Ja, het Westen is er slecht aan toe, maar ze kan uit dit moeras komen door zich te verenigen met de Orthodoxe Kerk. Wij houden van onze rooms-katholieke en protestantse familie en vrienden en hebben diep respect voor hen, en zullen dat altijd blijven doen, maar wij hopen dat zij desondanks de Orthodoxe Weg zullen overwegen, zodat uit het kwaad van de Olympische Spelen in Parijs iets goeds kan voortkomen.

Vertaling door Robert Steuckers