De invloed van de geopolitieke gevolgen van de ineenstorting van de USSR op het beeld van de traditionele Islam in het Russische medialandschap

De ontwikkeling van de informatietechnologieën en de informatiecommunicatie heeft bijzondere voorwaarden geschapen voor de invloed van de informatie op het massabewustzijn, die ongetwijfeld van invloed is geweest op de vorming van het religieuze bewustzijn van de Russische moslims. De mediaruimte, met haar attributen van universele toegang tot informatie van waar ook ter wereld en de mogelijkheid om vrij zijn mening te geven over om het even welk onderwerp, ook religieuze, heeft haar eigen specifieke eisen gesteld aan moslimgeestelijken en specialisten in de islam wat betreft een adequate argumentatie van bepaalde onderwerpen en de bevordering van traditionele islamitische ideeën en waarden. Ondanks voortdurende pogingen om de goede traditie nieuw leven in te blazen, is het beeld van de traditionele islam beïnvloed door kaders die bevooroordeelde voorstellingen van de islam bevatten, met een kenmerkende destructieve tendens. Om productief te kunnen blijven werken aan het behoud van de ware zuiverheid van de traditionele waarden van de Islam in de nieuwe werkelijkheid, moet men rekening houden met de geopolitieke gevolgen van de ineenstorting van de USSR.

Sinds de dag van de verspreiding van de Islam hebben de Moslims hun opvoedkundige activiteiten strikt uitgevoerd volgens beginselen die ervoor zorgen dat de in de preken ingebedde begrippen precies die betekenissen weerspiegelen die de Boodschapper van God Mohammed (vrede zij met hem) zelf aan de geassocieerden heeft overgebracht. Zich bewust van de grote verantwoordelijkheid voor de toekomstige generaties, waakten de Moslims nauwgezet en zorgvuldig over de zuiverheid van de overgeleverde betekenissen, hetgeen hen ongetwijfeld aanmoedigde om titanische inspanningen te leveren bij het aangaan van de uitdagingen in elk volgend tijdperk. Als gevolg van zulk nauwgezet werk ontwikkelden de moslimgeleerden een hele reeks wetenschappen, die o.a. niet alleen geloofskwesties (aqida) en jurisprudentie (fiqh) omvatte, maar ook een speciale methode om de betrouwbaarheid van overgeleverde uitspraken die teruggaan tot de Profeet Mohammed (vrede zij met hem) vast te stellen, die zich later vormde tot de wetenschap van de hadithstudie. Het is door deze rigoureuze overdracht en ernstige assimilatie van sociale en culturele waarden van generatie op generatie, dat de betekenissen van orthodoxie, die de traditionele Islam kenmerken, tot op heden in hun onveranderde essentie bewaard zijn gebleven.

In de hele islamitische wereld zijn de meeste islamitische geleerden het er unaniem over eens dat de traditionele islam (Ahlu Sunna wal Jama'a) (1) een islam erkent waarin de grondslag van het geloof (usul ad-din) teruggaat op de islamitische theologische denkers al-Ashari (2) en al-Matrudī (3), en de godsdienstige en juridische praktijk gebaseerd is op de vier madhhabs (4) (Hanafi'i (5), Shafi'i (6), Maliki (7), en Hanbali (8)).

Fundamenten van het Geloof zijn de gebundelde resultaten van polemische disputen van aanhangers van de Eenvormige God met aanhangers van verschillende godsdiensten, ketterse bewegingen, scholen van filosofie, enz., die plaatsvonden tijdens het leven van de Profeet (PBUH) en later een integraal deel werden van het culturele leven van de wetenschappelijke centra van de Moslimbeschaving. Deze compilaties, waarin de voornaamste dogmatische ideeën, wettelijke, rituele, ethische normen en regels van de traditionalistische geloofsopvatting worden vastgelegd en onderbouwd, worden een verplicht onderdeel van het onderwijssysteem van vrijwel alle islamitische onderwijsinstellingen (madrasahs).

Ondanks de enorme hoeveelheid literatuur op het gebied van de geloofsleer, is de meest populaire en wijdverbreide uiteenzetting van de islamitische geloofsleer onder de moslims de zogenaamde Akida al-Tahawiyya, een werk van een tijdgenoot van de Imams al-Ashari en al-Matroudi, een Egyptisch jurist en rechtsgeleerde, Imam Abu Jaafar Ahmad ibn Muhammad al-Azdi (9), bekend als Imam al-Tahawi. Omdat de Akida at-Tahawiyya een beknopte samenvatting van de islamitische leer is en uit 105 gezegden bestaat, heeft hij vele islamitische geleerden ertoe aangezet uitvoerige commentaren te schrijven op deze universeel aanvaarde geloofsbelijdenis van de moslims.

In Rusland, vooral in de streek van de Wolga-Urals, was de Nasafi-versie, ondanks de aanwezigheid van de Tahawi-geloofsbelijdenis, het meest bekend en populair. "Akida an-Nasafi", geschreven door Imam Abu-Hafs an-Nasafi (10), is een samenvatting van de leer van Imam al-Matrudi en zijn volgelingen, en verwierf volgens de Turkse onderzoekers bekendheid door de interpretatie van Imam at-Taftazani (11) in zijn boek "Sharh al-aka'id". Hoe populair het commentaar van at-Taftazani was, blijkt uit het feit dat het ongeveer 15 keer in Kazan is uitgegeven, en de Tataarse theoloog Shihab-ad-din al-Marjani schreef er zijn uitvoerig commentaar op onder de titel "al-Hikma al-baliga al-janiyya fi sharkh al-akaid al-khanafiyya" (12), dat in 1888 in Kazan werd uitgegeven.
Tijdens de Sovjetperiode ging, ondanks de overheersing van de atheïstische ideologie, de overdracht van het moslim-erfgoed toch door, maar binnen een zeer nauw kader en onder strenge controle van de staat, binnen de Madrasa "Mir-Arab" in Bukhara en het Islamitisch Instituut in Tasjkent. De kwaliteit van het onderwijs in deze Sovjet geestelijke instellingen blijkt uit de vele afgestudeerden van deze instellingen, die nu hoge functies bekleden in vele religieuze structuren van de voormalige Sovjet-Unie.

Na de ineenstorting van het Sovjetsysteem konden de traditionele leringen van de Islam hun verloren posities terugwinnen en herleven in een frisse en moderne vorm, verrijkt door de verworvenheden van de wereldlijke wetenschappen. De ongecontroleerde penetratie van verschillende buitenlandse en internationale islamitische organisaties en bewegingen op het grondgebied van de voormalige Sovjet-Unie, waarvan de ideologische en interne politieke controverse niet de minste was, schiep echter niet alleen hinderpalen voor de terugkeer van de goede traditie, maar bracht ook de ernstige uitdagingen voor de traditionele islam aan het licht. De moslims van de voormalige USSR werden geconfronteerd met een nieuwe realiteit, waarin het werk van de terugkeer naar de traditionele waarden vereiste dat men rekening hield met de geopolitieke gevolgen van de ineenstorting van de USSR.

De geopolitieke gevolgen van de ineenstorting van de USSR werden gekenmerkt door de ontmanteling van het communistische systeem en de proclamatie van het westers-liberale maatschappijmodel als universeel voor alle volkeren van de wereld, gevolgd door de integratie en eenmaking van alle aspecten van de maatschappij onder de directe heerschappij van de VS en zijn bondgenoten.

De VS maakten gebruik van de afwezigheid van internationaal-juridische hinderpalen om de wereld naar hun eigen maatstaven in te richten, en haastten zich om de grenzen van Oost-Europa, het Midden-Oosten en Noord-Afrika te reconstrueren, en creëerden nieuwe onafhankelijke staten, niet-erkende autonomieën, waar de leiding volledig onder controle van Washington stond. De oorlog in Joegoslavië, Irak, Afghanistan, Syrië, Libië, Jemen zijn slechts een wereldwijd bekende lijst van brandhaarden die honderdduizenden onschuldige mensen het leven hebben gekost en miljoenen vluchtelingen hebben achtergelaten. Bovendien voert het collectieve Westen, onder aanvoering van de Verenigde Staten, een beleid van indamming tegen Rusland en ensceneert het een reeks kleurenrevoluties in de post-Sovjetlanden. Kirgizië, Georgië, Armenië, Oekraïne en Moldavië worden de voornaamste schouwtonelen van de geopolitieke confrontatie tussen het Westen en Rusland.

Ten gevolge van het onverantwoordelijke en misdadige beleid van de Verenigde Staten zijn vele moslimvolkeren gijzelaars geworden van de politieke intriges van pro-westers georiënteerde elites, die de moslim Ummah, gemeenschappelijk in zijn geloof, in verscheidene politiek vijandige kampen hebben verdeeld. Bovendien zijn verschillende extremistische en terroristische niet-overheidsactoren actiever geworden door de oplopende spanningen in het Midden-Oosten. De misdadige activiteiten van verschillende jihadistische bewegingen, waaronder Al Qaeda (13) en ISIS (14), hebben nieuwe hinderpalen opgeworpen voor een adequate perceptie van het goede erfgoed van de traditionele islam, gepaard gaande met een regelrechte haat tegen moslims en een welig tierende islamofobie.
In de context van de geopolitieke factor wordt de herleving van de waarden van de traditionele Islam geconfronteerd met verschillende ernstige uitdagingen. Enerzijds hebben de proclamatie van de universaliteit van het Westers-liberale maatschappijmodel en de daarmee samenhangende processen van globalisering compromisloze eisen gesteld aan de aanpassing van de eeuwenoude islamitische waarden aan de sjablonen van de Westerse cultuur, wat meer tot uiting komt in de zogenaamde hervormingsgezinde activiteiten van Westers georiënteerde activisten. Anderzijds is er de consequente en heel bewuste steun aan alle mogelijke pseudo-islamitische radicale, extremistische en terroristische bewegingen en organisaties om de volgelingen van de traditionele islam in diskrediet te brengen en de islam in zijn geheel te demoniseren, gepaard gaande met een consequente bevordering van de islamofobie.

Er ontstaat een soort dichotomie, waarbij de vernietigende werking van twee schijnbaar ongerelateerde richtingen erop gericht is de positieve aspiraties van vertegenwoordigers van de traditionele islam in te dammen. Popularisering door "hervormers" van ideeën als "liberalisering van de Islam", "suprematie van het individualisme over het uitgebreide gezin", "gelijkheid van man en vrouw", "verwerping van de tradities van religieuze en juridische scholen", "relevantie van het huidige leven over het toekomstige leven" vindt plaats tegen de achtergrond van radicale en extremistische slogans van pseudo-islamitische bewegingen over verscherping van de religieuze normen, verwerping van alle vormen van seculier leven en volkstradities, en het in voortdurende staat van oorlog (jihad) blijven tegen "ongelovigen".
Dit alles zorgt voor aanhoudende sociaal-economische en politieke instabiliteit, waardoor de maatschappij ontregeld raakt en het onmogelijk wordt om positieve en constructieve taken voor de toekomst te plannen.

Om de bedreigingen en uitdagingen van de geopolitieke factor het hoofd te bieden, is het nodig de theoretische en methodologische basis van de traditionele islam als wetenschappelijke basis voor de vorming van inhoud in de informatieruimte te leggen. Als gevolg daarvan zullen alle bestaande tendentieuze mediabeelden van de Islam gepareerd en bijgesteld worden volgens de wetenschappelijke methodologie van de traditionele Islam. In dat geval zal het beeld van de traditionele islam in de informatieruimte adequaat en onvervormd zijn, hetgeen de geestelijke soevereiniteit en gezonde gronden voor de verdere ontwikkeling van de islam zal verzekeren, in het belang van niet alleen de Russische burgers, maar ook van de hele mensheid.

______

1.Vertaald uit het Arabisch betekent het "mensen van de Soennah en de harmonie van de gemeenschap".

2. De meest vooraanstaande Moslim denker, theoloog, en stichter van een van de kalamascholen, die naar hem genoemd is, de ashari.

3. Abu Mansur Muhammad ibn Mahmud al-Maturidi as-Samarqandi (870,Maturid, bij Samarqand-944, Samarqand), islamitisch denker, stichter en eponiem van een school van kalam, de maturiden.

4. "Theologische en juridische school".

5. De leer van de Soennitische godsdienstschool van de Islam hangt samen met de leer van de Sharia.

6. De Shafi'i madhhab is een van de rechtsscholen in de soennitische islam, gesticht door Muhammad ibn Idrees ash-Shafi'i. Deze mazhab is ontstaan onder de sterke invloed van de Hanafi en Maliki mazhabs en heeft hun kenmerken overgenomen.

7. De Maliki Madhab is een soennitische Madhab waarvan de stichter Malik ibn Anas wordt geacht te zijn.

8. De Hanbali madhab (aanhangers van de madhab worden Hanbali genoemd) is een van de vier canonieke rechtsscholen (madhabs) in de soennitische orthodoxe islam; haar stichter en eponiem is Ahmad ibn Hanbal, een van de beroemdste Hadith-deskundigen.

9. Abu Ja'far Ahmad ibn Muhammad al-Tahawi (843/853, Taha-935, Egypte) is een beroemd soennitisch moslimgeleerde, een van de autoriteiten van de Hanafi madhab.

10. Najmuddin Abu Hafs 'Umar ibn Muhammad al-Nasafi (1067, Nasaf-1142, Samarqand) - Islamitisch theoloog, rechtsgeleerde van de Hanafi mazkhab, hadithgeleerde, uitlegger van de Koran.

11. Sadd al-Din Masud ibn Umar at-Taftazani (1322, Taftazan, Khorasan, - 1390, Samarqand) - de Arabisch-Moslim filosoof, de voortreffelijke vertegenwoordiger van de late Kalam. Zijn werken over logica, jurisprudentie, poëtica, grammatica, wiskunde, retorica, en koran-exegetica waren populair als studiegidsen.

12. "Volwassen wijsheid bij het uitleggen van de dogma's van al-Nasafi".

13. Verboden op het grondgebied van de Russische Federatie.

14. Verboden op het grondgebied van de Russische Federatie.