Bhutan en Nepal: machtsevenwichten

In het proces van toenadering tot de grote mogendheden zijn de twee landen begonnen te proberen een onafhankelijk diplomatiek klimaat te scheppen. Nepal en Bhutan zijn het moe om met de grote mogendheden te jongleren en willen alleen op het wereldtoneel staan.

Met de opkomst van China en India en de uitvoering van hun respectieve strategische plannen, zijn de strategische posities van Nepal en Bhutan geleidelijk zichtbaar geworden. Zuid-Azië wordt door India gezien als zijn eigen achtertuin. Door de talrijke meningsverschillen en tegenstellingen tussen China en India, verzet dit laatste land zich sterk tegen het doordringen van de Chinese invloed.Bovendien komen hier ook enkele extraterritoriale strijdkrachten en speciale troepen bijeen, zoals infiltratietroepen van de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Japan, en Tibetaanse onafhankelijkheidsstrijdkrachten. Hoewel Nepal en Bhutan door land zijn omsloten, liggen zij door de geografie van Zuid-Azië op het kruispunt van zee- en landstrijdkrachten.

Het buitenlands beleid van Bhutan: van toenadering tot India tot toegang tot de wereld

Bhutan ligt in Zuid-Azië en het noordelijke deel van het Zuid-Aziatische subcontinent, op de zuidelijke helling van de oostelijke Himalaya, en grenst in het oosten, noorden en westen aan China en in het zuidoosten aan India. Het is een van de kleinste door land omsloten berglanden en staat bekend als "het laatste Shangri-La van de wereld" en "het koninkrijk van het geluk". Bhutan is zeer zwak in termen van grondgebied, economie, bevolking en hulpbronnen. De inherente kwetsbaarheid van Bhutan beperkt zijn vermogen om zijn rechten te verdedigen en deel te nemen aan het internationale politieke en economische systeem.

Bhutan ligt geografisch gezien aan de zuidelijke uitlopers van de Himalaya, tussen China en India. De unieke geografie van Bhutan heeft zijn kenmerken bepaald op het gebied van nationale veiligheid, territoriale integriteit, politieke transformatie, economische ontwikkeling en culturele bescherming. Met name de geografische positie tussen de twee grootmachten heeft het diplomatieke gedrag van Bhutan zwaarder belast. De complexe historische achtergrond van Bhutan, de geografische connectiviteit, de bezorgdheid over de veiligheid, de politieke en economische afhankelijkheid en andere "structurele zwakheden" maken dat Bhutan "altijd een speciale relatie" met India onderhoudt, die allemaal gebaseerd zijn op de zwakheid van Bhutan die geworteld is in zijn nationale veiligheidsbelangen [1]. Om deze reden had de buitensporige preoccupatie van Bhutan met veiligheid tot gevolg dat zijn diplomatie gedurende de gehele jaren zeventig om India draaide, waardoor zijn diplomatie en interstatelijke betrekkingen beperkt bleven tot de "bescherming" van India, met als gevolg dat het zich permanent vervreemdde van buurlanden zoals China en de meeste internationale organisaties [2].

De geopolitiek van Bhutan onderging grote veranderingen in het midden van de jaren zeventig, en India annexeerde uiteindelijk doelbewust Sikkim in 1975 om er een "staat" van India van te maken [3]. Zo begon Bhutan na de jaren '80 te streven naar onafhankelijke ontwikkeling en diplomatie om de onzekerheden in de zeer asymmetrische verhouding tussen zwakke landen en grote mogendheden tegen te gaan, en op basis van de verwezenlijking van economische onafhankelijkheid, de geleidelijke verwezenlijking van politieke onafhankelijkheid en de diversificatie van het land, begon het internationale samenwerking te bedrijven [4]. Op grond daarvan is Bhutan zich sinds de jaren tachtig gaan toeleggen op het ontwikkelen van betrekkingen met de buurlanden, het aanknopen van diplomatieke betrekkingen met andere landen, deelname aan internationale organisaties en onafhankelijke diplomatie. Nu beperkt haar diplomatie zich niet meer tot India. China heeft Bhutan geholpen diplomatieke betrekkingen aan te knopen en deel te nemen aan internationale organisaties. India meent ook dat het "vriendschap" met Bhutan heeft gesloten op basis van "goede wil" en "begrip" [5]. Bhutan heeft geleidelijk een beleid aangenomen van voorzichtige uitbreiding van zijn betrekkingen, rekening houdend met de regionale en veiligheidsbelangen van India, actief onderzoek naar multilateralisme en internationaal bilateralisme, en vermindering van zijn politieke en economische afhankelijkheid van India.

Hoewel Bhutan geen diplomatieke betrekkingen met China heeft aangeknoopt, heeft het China bij vele internationale activiteiten gesteund. In 1971 stemde Bhutan, dat net lid van de VN was geworden, voor het herstel van de rechtmatige zetel van China in de VN en stemde het vele malen tegen anti-Chinese voorstellen in de organisatie. Bhutan steunt het één-China-beginsel en is tegen elke inmenging in de binnenlandse aangelegenheden van China. Zo steunde Bhutan in 2000 de Chinese regering in de VN en verzette het zich tegen het voorstel van de zogenaamde "deelname van Taiwan aan de VN", en in 2002 verzette Bhutan zich ook tegen het bod van Taiwan om de Aziatische Spelen te organiseren.

Op 14 oktober 2021 ondertekenden de Chinese assistent-minister van Buitenlandse Zaken Wu Jianghao en de minister van Buitenlandse Zaken van Bhutan, Dandy Dorji, een memorandum van overeenstemming over een "driestappenplan" om de grensbesprekingen tussen Bhutan en China te bespoedigen. Dit is een belangrijke stap in de grensbesprekingen tussen China en Bhutan van de laatste jaren en is zeer geprezen door politieke kringen in de twee landen.

Nepal: naar een onafhankelijke diplomatie en de bescherming van de nationale veiligheid

Om geografische, culturele en geopolitieke redenen heeft India reeds lang belangen in Nepal. Nepal heeft lange grenzen met China en India, maar de grens met China wordt begrensd door de majestueuze Himalaya. Nepal en India hebben daarentegen open grenzen, en dat is de voornaamste reden waarom Nepal in Zuid-Azië overheerst wordt. De geografische ligging maakt Nepal tot een strategisch belangrijk land voor zowel India als Zuid-Azië. Aangezien Nepal afhankelijk is van de handel met India, heeft dit land meer politieke invloed in de politieke kringen van Nepal. India erkent de onafhankelijkheid en soevereiniteit van Nepal, maar beschouwt het nog steeds als deel van het oude "Bharatbarsha" (Indisch subcontinent), en de culturele, klimatologische, taalkundige en geografische nabijheid tussen Nepal en India versterkt deze houding nog meer. Dit is de belangrijkste factor die de houding van India ten opzichte van Nepal en zijn beleid en strategie bepaalt.

Eeuwenlang hebben de topografische kenmerken van de Himalaya voor problemen gezorgd voor de energiestructuur van de regio. Kan de buitenlandse politiek van Nepal de betrekkingen met China en India op gelijke voet houden? Ramakant is van mening dat Nepal de nabijheid van China en India wil handhaven, hetgeen een kernpunt is in het buitenlands beleid van Nepal [6]. De theorie van Ramakant is dat Nepal nauwe en vriendschappelijke betrekkingen met India moet onderhouden om zijn economische en politieke belangen uit te breiden, maar het kan niet te nauw en te vriendschappelijk zijn om zijn nationale veiligheid niet in gevaar te brengen. Nepal wil alleen maar met China opschieten om de Indiase invloed tegen te gaan. Volgens SD Mooney heeft Nepal de volgende strategieën gevolgd om zijn doelstellingen op het gebied van het buitenlands beleid te bereiken: (1) inspelen op de verschillen en conflicten tussen China en India; (2) de diplomatieke betrekkingen diversifiëren om de afhankelijkheid van twee buurlanden te verminderen; (3) de internationale contacten uitbreiden en de confrontatie in stand houden [7]. Het eigen beleid van Nepal is dus scherpzinnig, maar dit zou niet gebeurd zijn als de aanwezigheid van Nepal als staat minder belangrijk was geweest voor de bredere Chinees-Indische belangen.

Nepal heeft geprobeerd een "machtsevenwicht" te creëren tussen twee machtige buren, maar tot op zekere hoogte zal het wedden op één kant of één kaart in de "speltheorie" Nepal niet in staat stellen een ontwikkeling van betekenis te bereiken. Reeds tijdens de Panchayat-periode had Nepal de nadruk gelegd op de noodzaak van een beleid van equidistantie tussen twee machtige buren. Na 1990 werd het begrip "evenwicht" gebruikt om de nabijheid van de machtscentra van Nepal ten opzichte van de externe machthebbers te verklaren. De geleerde Dhurba Kumar definieert in zijn boek Nepal's Policy Towards India de term "equidistance" als "een concept dat zorgt voor een evenwichtige relatie met China en India". Hij meent dat "soevereine gelijkheid de sleutel van het concept blijft. Daarom moet Nepal opzettelijk alle voorgaande verdragen wijzigen en afstand doen van die delen die ongunstig zijn voor het nationaal belang. Het debat wijst duidelijk op het einde van de speciale relatie met India. Een speciale relatie met India beperkt de vrijheid van Nepal om een zinvolle relatie met China te onderhouden, een gevoel dat nu concreter wordt door de Chinese militaire hulp en de blokkade door India." [8].

Wat betreft de uitdagingen waarvoor Nepal staat bij het formuleren van een buitenlands beleid ter bescherming van zijn naaste buren, stelde professor Sadmuk Thapa: "De nieuwe equidistante diplomatie van Nepal is breder en dieper dan vroeger. In de woorden van de politieke wetenschap is de nabijheidsstrategie multidimensionaal georiënteerd. Ten eerste is dit beleid, dat Nepal zal toepassen, zeer geschikt in de betrekkingen met China en India. Het is even betrouwbaar en voordelig in het nieuwe Nepal voor diplomatieke interactie. Bovendien is het een positief en constructief beleid, omdat het gebaseerd is op wederzijds voordeel, wederzijds vertrouwen, gelijkheid en samenwerking" [9].

Sinds Oli in februari 2018 voor de tweede keer tot premier van Nepal werd verkozen, is de binnenlandse en internationale situatie waarmee Nepal te maken heeft, ingrijpend veranderd. Ten eerste zit de regeringspartij niet meer in een losse coalitiestaat. De belangrijkste communistische partijen van Nepal zijn formeel gefuseerd tot de "Communistische Partij van Nepal", waardoor de regeringspartij voor het eerst het stemrecht in het parlement kan behouden en de regeringsbasis stabieler wordt. Ten tweede was de belangrijkste oppositiepartij, de "Congrespartij", verdeeld over de kwestie van het in de steek laten en het handhaven van Deuba, waardoor haar mogelijkheden om zich in het buitenlands beleid van Oli te mengen verzwakt zijn; ten derde is met de diepgaande ontwikkeling van de samenwerking tussen China en de Zuid-Aziatische landen in het kader van de "One Belt, One Road" de invloed van China in Zuid-Azië aanzienlijk toegenomen in vergelijking met vele jaren geleden, en is India zijn oorspronkelijke harde lijn tegenover Nepal beginnen te wijzigen.

Samen met de toename van het aantal punten geeft dit Nepal de gelegenheid om een actieve diplomatie tussen China en India op gang te brengen. Als gevolg daarvan heeft Oli een actievere houding aangenomen in het buitenlands beleid, terwijl hij in eigen land een hardline-regering bevordert. Premier Oli heeft zich grote inspanningen getroost om de diplomatie met China en India in evenwicht te brengen, streeft naar maximalisering van de nationale belangen, bevordert de ontwikkeling van de SAARC en neemt actief deel aan de multilaterale diplomatie.
Voetnoten:

[1] Karma Galay, “Politica internazionale del Bhutan”, Journal of Bhutan Studies, vol. 10, Estate 2004, pp. 90－108.

[2] Geetanjali Sharma e Ajay K. Sharma, “Geopolitics of Bhutan and its Relevance in the Security of India”, International Journal of Interdisciplinary Research in Science Society and Culture, vol. 2, n. 1, 2016, pp. 365－378.

[3] 张明金 、 汤道 凯编 著: 《斯里兰卡 斯里兰卡 印度洋 上 上 上 的 尼泊尔 尼泊尔 尼泊尔 喜马拉雅山 喜马拉雅山 国 不丹 不丹 神龙 之 国 锡金 锡金 山顶 王国》 ， ， ， 军事 ， 1995 年 第 125 ～ 126页。

[4] Karma Galay, “Politica internazionale del Bhutan”, Journal of Bhutan Studies, vol. 10, Estate 2004, pp. 90－108.

[5] Dorji Penjore, “Sicurezza del Bhutan: Camminare tra i giganti,” p. 121

[6] Ramakant, Nepal-Cina e India, Delhi, India: South Asia Books, 1976, pp. 47-48.

[7] SD Muni, “The Dynamics of Foreign Policy”, in SD Muni, ed., Nepal: 1977.

[8] Sushi Raj e Pushpa Adhikari Pandey, ed., Nepalese Foreign Policy at the Crossroads, 2009, p. 58.

[9] Thana Sadmukh, “Nepal: Sandwiched Between Three Bounders”, Journal of International Affairs, vol. 1, n. 1(2009), p.51.

Vertaling door Robert Steuckers