Adorno's onjuiste evaluatie van massamanipulatie

In het licht van tamelijk recente gebeurtenissen in de Verenigde Staten vind ik het merkwaardig dat Theodor W. Adorno (1903-1969) - in een poging om informatie te verzamelen met betrekking tot de psychologische kenmerken van degenen die het meest vatbaar zijn voor de acceptatie van fascistische ideeën - tot de conclusie kwam dat de manipulatie van de massa's leidt tot de 'regressie' van de mensheid. Ondanks mijn eigen verzet tegen alle vormen van dwang en massacontrole, ben ik het sterk oneens met Adorno's analyse.

Het woord 'regressie' duidt min of meer op een terugkeer naar een vroegere of minder ontwikkelde staat, maar de geschiedenis leert ons dat manipulatie op de schaal die we aantreffen in fascistisch Italië, in Mao's China of, inderdaad, in de hedendaagse westerse samenleving, eigenlijk progressief is en helemaal niet regressief. Een samenleving kan alleen 'achteruitgaan' als ze terugkeert naar haar oorsprong, maar de huidige massamaatschappijen waarin grote aantallen mensen worden gecontroleerd door een kleine elite zijn niet veel meer dan een vergelijkende bliep op de radar van menselijke millennia en zijn daarom onlosmakelijk verbonden met de lineaire ontwikkeling van de beschaving zelf. Massamanipulatie, met andere woorden, is iets wat wordt toegepast door imperia en natiestaten en wordt gebruikt om grote bevolkingsgroepen te controleren en te beïnvloeden, het is geen kenmerk van zogenaamde primitieve samenlevingen.

Terzijde, een zeer veelzeggende factor in de pogingen van de Frankfurter Schule om dergelijke gegevens te verzamelen, is dat terwijl de groep tussen 1929 en 1931 had geprobeerd het potentieel voor marxistische revolutie onder Duitse arbeiders te peilen, de verbannen denkers in 1947 vrijwel hetzelfde deden namens de Universiteit van Californië. Tegen die tijd hadden Adorno en zijn collega's - die de oorlog hadden doorgebracht om de Amerikaanse regering te helpen in haar campagne tegen Hitler - zaken als revolutie en klassenstrijd helemaal verworpen, wat ongetwijfeld hun ware motieven in twijfel trekt.

Bron

Vertaling door Robert Steuckers