Υπό διάλυση τα ΑΕΙ: Γεμάτα τα αμφιθέατρα, αλλά χωρίς... καθηγητές

Από ιδιαίτερα δυσχερή θέση θα ξεκινήσουν τα πανεπιστήμια τη νέα ακαδημαϊκή χρονιά, με την υποχρηματοδότηση και την υποστελέχωση να αποτελούν τα μεγαλύτερα «αγκάθια» στη λειτουργία τους.
Ενδεικτικά είναι στοιχεία του υπουργείου Παιδείας σύμφωνα με τα οποία, κατά την πενταετία 2010-2015, το διδακτικό προσωπικό των πανεπιστημίων (έκτακτο και μόνιμο) μειώθηκε κατά 40,3% - από 24.636 το 2010 σε 14.686 το 2015- την ίδια ώρα που οι φοιτητές αυξήθηκαν σημαντικά: οι προπτυχιακοί από 262.753 το 2009-2010 σε 279.871 το 2014-2015, ενώ οι μεταπτυχιακοί και οι υποψήφιοι διδάκτορες από 54.946 το 2009-2010 σε 62.973 το 2014-2015.
Αποτέλεσμα είναι η αναλογία φοιτητών προς καθηγητές στα ελληνικά πανεπιστήμια από 8,58 που ήταν το 2010 να τριπλασιαστεί στο 24,01 το 2015 όταν η παγκόσμια αποδεκτή αναλογία κυμαίνεται γύρω στο 10. Συνολικά, οι κενές θέσεις στην ανώτατη εκπαίδευση υπολογίζονται σε 11.000, χωρίς μάλιστα να συνυπολογίζονται οι διδάσκοντες που φεύγουν προς πανεπιστήμια της αλλοδαπής κάνοντας χρήση αδειών άνευ αποδοχών. Πρόκειται για ένα έλλειμμα όχι μόνο ποσοτικό, αλλά και ποιοτικό με δυσμενή αποτελέσματα στην έρευνα και στην εκπαίδευση.
Ειδικότερα, σημαντικός παράγοντας για τη δεινή θέση στην οποία έχουν περιέλθει τα ιδρύματα είναι η δραματική μείωση των κονδυλίων από τον κρατικό προϋπολογισμό για την ανώτατη εκπαίδευση. Από τα 1.420,9 εκατ. ευρώ το 2009 μειώθηκαν τα κονδύλια σε 969,9 εκατ. ευρώ το 2013. Η καταγεγραμμένη μείωση ανέρχεται περίπου στο 31,74%, αλλά η πραγματική μείωση των κονδυλίων τα τελευταία 6 χρόνια είναι πολύ μεγαλύτερη, που πιθανά να πλησιάζει ή να ξεπερνά το 50%.
Μείωση
Την ίδια ώρα, το ποσοστό μείωσης των διδασκόντων (-40,3%) εκτοξεύεται κατά πολύ πάνω από το 50% αν ληφθεί υπόψη ο αριθμός των διδασκόντων οι οποίοι αποχώρησαν ή πρόκειται να αποχωρήσουν εντός του 2016 και 2017 αντίστοιχα. Τα πανεπιστήμια βασίζονται στον «πατριωτισμό» των διδασκόντων τους, (ΔΕΠ, ΕΔΙΠ, ΕΕΠ) οι οποίοι, ωστόσο, παρά τις προσπάθειες που καταβάλλουν είναι αδύνατον να ανταποκριθούν στον ιδιαίτερα αυξημένο φόρτο εργασίας. Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Παιδείας, είναι δυνατό να ζητηθεί από έναν καθηγητή, συγχρόνως με τα διδακτικά και ερευνητικά του καθήκοντα, να επιβλέψει (κατά μέσο όρο) και 24 προπτυχιακές διπλωματικές εργασίες φοιτητών εντός διάρκειας 4 ετών, 2,2 διδακτορικές διατριβές εντός 3 ετών και 2,5 μεταπτυχιακές διπλωματικές εργασίες εντός διάρκειας 2 ετών.
«Μπαλώματα»
Με δεδομένο το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας, το υπουργείο Παιδείας προσπάθησε να δώσει δύο «εμβαλωματικές», όπως χαρακτηρίστηκαν, λύσεις στο ζήτημα της υποστελέχωσης ώστε να πάρουν μια μικρή «ανάσα» τα ασφυκτιούντα πανεπιστήμια.
Η πρώτη, αφορά στην προκήρυξη 1.000 νέων θέσεων (500+500) εκπαιδευτικού προσωπικού των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ. Ωστόσο, οι νέοι επιστήμονες θα καλύψουν τις υπό προκήρυξη κενωθείσες θέσεις στην καλύτερη των περιπτώσεων «όταν» ολοκληρωθούν οι διαδικασίες εντός του 2018. Είναι δυνατόν όμως μόνο οι 1.000 αυτές θέσεις να καλύψουν τα 11.000 κενά στην ανώτατη εκπαίδευση; Και αν ναι, πότε;
Η δεύτερη λύση, την οποία επέλεξε το υπουργείο να προωθήσει και να ψηφίσει, είναι η ένταξη μετά από κρίση των μελών του Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού (ΕΔΙΠ) οι οποίοι κατέχουν Διδακτορικό Δίπλωμα, σε θέσεις μόνιμων Λεκτόρων. Πρόκειται για περίπου 800 άτομα που συμμετέχουν στην ερευνητική και διδακτική δραστηριότητα των πανεπιστημίων για σχεδόν 20 χρόνια. Πολλοί από αυτούς διαθέτουν υψηλά προσόντα, αλλά εξαιτίας της κρίσης δεν τους δόθηκε η δυνατότητα καμίας εξέλιξης αφού από το 2009 και μετά σταμάτησε η προκήρυξη νέων θέσεων καθηγητών.
Έτσι, παραμένουν καθηλωμένοι οικονομικά και ηθικά, διδάσκοντας από ... 25 έως 30 ώρες την εβδομάδα, χωρίς μάλιστα στους περισσότερους από αυτούς να δίνεται η δυνατότητα αυτοδύναμης διδασκαλίας, πράγμα το οποίο δόθηκε στους νέους διδάκτορες. Οι επιστήμονες αυτοί ασκούν, ενίοτε παράτυπα, εκτός από τις πολλές ώρες διδασκαλίας σε εργαστήρια, μαθήματα και μεταπτυχιακά και εκτός από την έρευνά τους και το έργο των ανύπαρκτων παρασκευαστών εργαστηρίων ή κλινικών ή ακόμα και διοικητικών υπαλλήλων.
Επαναφέρουν την... έδρα;
Ομαδικά πυρά για τη ρύθμιση του υπουργείου και προσπάθεια διαλόγου
Η ρύθμιση αυτή υπουργείου Παιδείας δέχθηκε πυρά από αρκετές πλευρές -πρυτάνεις και ομοσπονδία παενπιστημιακών ΠΟΣΔΕΠ- που δήλωσαν αντίθετες σε κλειστές διαδικασίες εκλογής και ζήτησαν την απόσυρσή της. Αντίθετα, τα μέλη του Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού (ΕΔΙΠ), με ανακοίνωση της ομοσπονδίας τους, ζήτησαν να αναγνωριστεί το έργο τους, να τους δοθεί η ευκαιρία να κριθούν από τους καθηγητές και να έχουν δικαίωμα εξέλιξης.
Αποτέλεσμα ήταν η αναπληρώτρια υπουργός Παιδείας και αρμόδια για την τριτοβάθμια εκπαίδευση να «παγώσει» τη διάταξη και με έγγραφό της να ζητήσει από τις ηγεσίες των ΑΕΙ να μην την εφαρμόσουν. Υψηλόβαθμα στελέχη του υπουργείου Παιδείας διαβεβαιώνουν ότι η ηγεσία θα ακούσει όλες τις πλευρές. Και την Σύνοδο Πρυτάνεων και την ομοσπονδία των πανεπιστημιακών ΠΟΣΔΕΠ και τους εκπροσώπους των ΕΔΙΠ και ΕΕΠ προκειμένου να ληφθούν οι οριστικές αποφάσεις και να μην καταρρεύσουν, όπως προειδοποιούν, τα πανεπιστήμια.
Μάλιστα, οι ίδιες πηγές σημειώνουν ότι αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα ελλοχεύει ο κίνδυνος της επαναφοράς της «Έδρας» στα πανεπιστήμια, 35 χρόνια μετά την νομοθετική κατάργησή της.
Κι αυτό, διότι πλέον στα ιδρύματα έχει αναστραφεί η πυραμίδα ιεραρχίας και υπάρχουν μόνο καθηγητές και αναπληρωτές καθηγητές και ελάχιστοι λέκτορες και επίκουροι καθηγητές. Ενδεικτικά είναι στοιχεία του υπουργείου Παιδείας για κάποια τμήματα του πανεπιστημίου Αθηνών: στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης υπάρχουν 17 καθηγητές, 3 αναπληρωτές καθηγητές, 6 επίκουροι καθηγητές και 2 λέκτορες.
Στο τμήμα Πληροφορικής, οι καθηγητές είναι 25, οι αναπληρωτές καθηγητές 7, οι επίκουροι καθηγητές 7, ενώ δεν υπάρχει κανείς λέκτορας. Επίσης, στο τμήμα Οικονομικών Επιστημών διδάσκουν 22 καθηγητές, 11 αναπληρωτές καθηγητές, 7 επίκουροι καθηγητές και 1 λέκτορας. Η εικόνα δεν διαφοροποιείται στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Το τμήμα Χημικών Μηχανικών διαθέτει 41 καθηγητές, 12 αναπληρωτές καθηγητές, 9 επίκουρους καθηγητές και μόλις 1 λέκτορα...