Τι σημαίνει για την Ευρώπη και την Ελλάδα το ιταλικό δημοψήφισμα

Το Bloomberg προσπάθησε να ρίξει λίγο «φως» σε αυτό το ζήτημα, δίνοντας απάντηση σε επτά ερωτήματα σχετικά με το ιταλικό δημοψήφισμα. Παρά το γεγονός ότι κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το τελικό αποτέλεσμα, οι δημοσκοπήσεις που δίνουν το «όχι» μπροστά με 2 έως 5 μονάδες, έχουν προκαλέσει αναταράξεις.
Με ιδιαίτερα ανησυχία και προσοχή παρακολουθεί και η Ελλάδα τις εξελίξεις. Καθόλου τυχαία δεν είναι η παρέμβαση του διοικητή της ΤτΕ, Γιάννη Στουρνάρα ο οποίος μιλώντας στο Bloomberg δήλωσε:
«Οι ανεξάρτητες κεντρικές τράπεζες θα έχουν πολύ μεγαλύτερο ρόλο να διαδραματίσουν εάν οι εξελίξεις δεν είναι τόσο ευνοϊκές στην πολιτική σφαίρα», δήλωσε ο Στουρνάρας σε συνέντευξή του στο Bloomberg. «Εάν υπάρχει περισσότερη μεταβλητότητα, περισσότερη αβεβαιότητα, περισσότερος προστατευτισμός, θέλουμε να είμαστε ένας ακόμα ισχυρότερος πυλώνας σταθερότητας», πρόσθεσε.
Τι σημαίνει για την Ευρώπη και την Ελλάδα το ιταλικό δημοψήφισμα
«Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι ότι σε ένα χρόνο ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης ίσως είναι διαφορετικός», δήλωσε ο Στουρνάρας. «Εάν ο λαϊκισμός και ο εθνικισμός ενισχυθούν, αυτό θα είναι επικίνδυνο. Αυτό θα οδηγήσει κατ' ελάχιστον σε προστατευτισμό. Και δεν θέλω ούτε να φανταστώ ποιο θα μπορούσε να ήταν το χειρότερο σενάριο».
Για την Ελλάδα κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τις εξελίξεις, κυρίως σε ό,τι αφορά τις συζητήσεις για την αξιολόγηση και για το χρέος. Σϊγουρα, όμως, μια αναταραχή στις ιταλικές τράπεζες θα μεταδιδόταν και στο εύθραυστο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Κάτι που φάνηκε άλλωστε με την πτώση άνω του 3% στο ελληνικό χρηματιστήριο με αιχμή τις τραπεζικές μετοχές.
Οπως αναφέρει η DW:
«Η ιταλική οικονομία είναι η τρίτη σε ισχύ οικονομία στην ευρωζώνη. Τυχόν κλυδωνισμοί δεν αποκλείεται να έχουν επιπτώσεις και σε άλλες χώρες της ευρωζώνης. Δυστυχώς στην περίπτωση της Ιταλίας, λόγω μεγέθους της οικονομίας, δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει ούτε ένα πακέτο στήριξης, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας, της Ιρλανδίας ή της Πορτογαλίας. Υπάρχουν μάλιστα ειδικοί που μιλούν ακόμα και για πιθανή έξοδο της Ιταλίας από την ευρωζώνη. Ο αμερικανός νομπελίστας οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτς έλεγε σε συνέντευξή του ότι «οι Ιταλοί συνειδητοποιούν ότι η Ιταλία δεν μπορεί να λειτουργήσει εντός του ευρώ». Απαισιόδοξος είναι και ο γερμανός οικονομολόγος Χανς-Βέρνερ Ζιν: «Οι πιθανότητες μακροπρόθεσμης παραμονής της Ιταλίας στο ευρώ μειώνονται χρόνο με το χρόνο». Ενδεικτική και η εκτίμηση της οικονομικής εφημερίδας Financial Times, ότι το δημοψήφισμα της 4ης Δεκεμβρίου αποτελεί «κλειδί για το μέλλον του ευρώ».
Οι 7 κρίσιμες ερωτήσεις είναι:
1. Γιατί ανησυχούν οι αγορές;
Μία ήττα του Ρέντσι- ο οποίος αρχικά υποσχόταν θα παραιτηθεί αν το αποτέλεσμα δεν είναι αυτό που επιθυμεί- μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρες εκλογές και ενίσχυση του Κινήματος των 5 Αστέρων, το οποίο με τη σειρά του έχει δεσμευθεί για δημοψήφισμα για το αν η Ιταλία θα παραμείνει στην ευρωζώνη. Κάποιοι επενδυτές προβλέπουν το τέλος της νομισματικής ένωσης. «Πιστεύουμε ότι η ΕΕ θα διαλυθεί και ότι η Ιταλία θα βγει από την ευρωζώνη», δήλωσε ο Τζιμ Σμίεγκελ, της SEI Investments Co.
2. Πόσο κατά του ευρώ είναι το Κίνημα των 5 Αστέρων;
Το ευρωσκεπτικιστικό κόμμα κάνει καμπάνια για δημοψήφισμα για έξοδο από το ευρώ. Ο Λουίτζι Ντι Μάιο του Κινήματος δήλωσε ότι αν πάρουν την εξουσία, θα πιέσουν για να γίνει αυτό.

3. Γιατί οι φόβοι των επενδυτών αντιμετωπίζονται ως υπερβολικοί;
Επειδή μία έξοδος από το ευρώ θα πάρει χρόνο και θα απαιτήσει περίπλοκες διαπραγματεύσεις, όπως έχει φανεί και από την περίπτωση της Βρετανίας. «Είναι πραγματικά υπερβολική η άποψη ότι η Ιταλία θα φύγει από το ευρώ μία ημέρα μετά από το δημοψήφισμα, ή ακόμη και λίγο καιρό αργότερα», δήλωσε ο Αντόνιο Βιλαφράνκα, αναλυτής ευρωπαϊκών ζητημάτων στο Ιταλικό Ινστιτούτο Διεθνών Πολιτικών Σπουδών. Ακόμη κι αν προκηρυχθούν εκλογές και τις κερδίσει το Κίνημα των 5 Αστέρων, θα δυσκολευθεί να βρει συμμάχους για να εξασφαλίσει κοινοβουλευτική πλειοψηφία, πρόσθεσε ο ίδιος. Υπάρχουν νομικά εμπόδια στην έξοδο από το ΕΕ.
4. Ποια είναι τα νομικά εμπόδια;
Το ιταλικό Σύνταγμα απαγορεύει την κατάργηση διεθνών συνθηκών δια της λαϊκής ψήφου, οπότε θα απαιτηθεί συνταγματική τροποποίηση πριν καν προκηρυχθεί ένα δημοψήφισμα (για την έξοδο από το ευρώ). Για αυτό χρειάζονται τα 2/3 των ψήφων και των δύο σωμάτων της ιταλικής βουλής και πιθανόν ένα ακόμη δημοψήφισμα πριν να γίνει εκείνο που θα καθορίσει το αν η χώρα θα παραμείνει στο ευρώ. Αλλά ακόμη κι αν οι Ιταλοί ψηφίσουν υπέρ της αποχώρησης, το Συνταγματικό Δικαστήριο μπορεί να «μπλοκάρει» το αποτέλεσμα.
5. Πόσο άσχημη μπορεί να είναι η αντίδραση των αγορών;
Ακόμη και η πολιτική πρόθεση της εξόδου μπορεί να προκαλέσει ισχυρές αντιδράσεις, σύμφωνα με τους οικονομολόγους της JP Morgan, που προειδοποιούν για φυγή κεφαλαίων και αναταραχές στις αγορές, που δείχνουν νευρικότητα ακόμη και πριν από το δημοψήφισμα της 4ης Δεκεμβρίου.
6. Θέλουν οι Ιταλοί να βγουν από το ευρώ;
Δημοσκόπηση που δημοσίευσε στις 21 Νοεμβρίου η La Stampa έδειξε ότι μόνο το 15,2% είναι υπέρ της εξόδου, με το 67,4% να τάσσεται υπέρ του ευρώ.
7. Οπότε δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας;
Το σίγουρο είναι ότι αν ο Ρέντσι χάσει το δημοψήφισμα, αυτό θα σημαίνει πολιτική και οικονομική αναταραχή.