Η ταραχώδης κι έκρυθμη κατάσταση στην Τουρκία περιπλέκει τη μάχη κατά του ΙSIS

Ο Λευκός Οίκος χρειάστηκε αρκετές ώρες χθες Παρασκευή για να αντιδράσει στην απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία, κάτι που τονίζει τόσο την έλλειψη πληροφόρησης για την κατάσταση όσο και την περίπλοκη σχέση της Ουάσινγκτον με έναν σημαντικό σύμμαχο στη Μέση Ανατολή, ο οποίος έχει επίσης προκαλέσει ανησυχίες για αυταρχισμό.

Ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα κάλεσε όλες τις πλευρές να «στηρίξουν τη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση της Τουρκίας, να δείξουν αυτοσυγκράτηση και να αποφύγουν τη βία ή την αιματοχυσία», σύμφωνα με ανακοίνωση που εξέδωσε ο Λευκός Οίκος λίγο μετά τις 7 το βράδυ (τοπική ώρα), περίπου τρεις ώρες αφότου κυκλοφόρησαν οι αναφορές για τη στρατιωτική εξέγερση.

Αν και η κυβέρνηση Ομπάμα έχει εκνευριστεί με τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ιδιαίτερα για την πάταξη των μέσων ενημέρωσης, ωστόσο οι ΗΠΑ βασίζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό στην Τουρκία.

Επίσης, έχει αυξανόμενα κρίσιμο ρόλο στον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους, ιδιαίτερα από τότε που η Άγκυρα συμφώνησε, πέρυσι, να επιτρέψει στα αμερικανικά βομβαρδιστικά να χρησιμοποιήσουν την αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ για τις αεροπορικές αποστολές τους σε Ιράκ και Συρία.

«Παρακολουθούμε την κατάσταση στην Τουρκία στενά και λαμβάνουμε τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίσουμε την ασφάλεια και των υπαλλήλων μας, των πολιτών, των οικογενειών τους και των εγκαταστάσεών μας», ανέφερε αξιωματούχος του αμερικανικού υπουργείου Άμυνας. «Αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχει επίπτωση στην αεροπορική βάση Ιντσιρλίκ αι οι αεροπορικές επιχειρήσεις κατά του Ισλαμικού Κράτους από το Ιντσιρλίκ συνεχίζονται».

Ο William Fallon, ναύαρχος εν αποστρατεία που προηγουμένως διοικούσε αμερικανικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή ως επικεφαλής της Κεντρικής Διοίκησης, δήλωσε πως η κατάσταση είναι «ένα τρομερό δίλημμα για την κυβέρνηση Ομπάμα, διότι έχουμε πάλι άλλη μια χώρα της οποίας ο εκλεγμένος πρόεδρος εκδιώκεται από τον στρατό, ασχέτως αν έχει γίνει πιο αυταρχικός και προβληματικός».

Μιλώντας από την Άγκυρα, ο Bulent Aliriza, Τούρκος ειδικός στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών, δήλωσε πως είναι δύσκολο να εκτιμηθούν οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της απόπειρας πραξικοπήματος διότι η κατάσταση είναι ρευστή. Όμως είπε πως θα περιπλέξει την κατάσταση για τις ΗΠΑ, λόγω του ρόλου που παίζει η Τουρκία ως σύμμαχος των ΗΠΑ στην περιοχή.

«Σε μια περίοδο που έχουμε μεγάλη αστάθεια πέραν των τουρκικών συνόρων στη Συρία και στο Ιράκ, το να εμπλέκεται η ίδια η Τουρκία στον κυκεώνα, που είναι αυτό που συμβαίνει τώρα, είναι πρόβλημα διότι δεν γνωρίζεις τι θα επακολουθήσει», σημείωσε ο κ. Aliriza. «Ο λόγος για τον οποίον είναι δύσκολο να δεις τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις είναι διότι βρίσκονται εν μέσω μιας απόπειρας πραξικοπήματος, και δεν είναι ξεκάθαρο αν θα πετύχει».

Ο Aaron Stein, ειδικός σε θέματα Τουρκίας στο Ατλαντικό Συμβούλιο, δήλωσε πως η απόπειρα πραξικοπήματος είναι ένα «υπολογίσιμο» πρόβλημα για τις ΗΠΑ, που όλο και περισσότερο χρειάζονται την Τουρκία για να αντιμετωπίσουν το Ισλαμικό Κράτος και για τις προσπάθειες να σταματήσουν οι ροές προσφύγων από τη Συρία προς την Ευρώπη.

O Nick Heras, ειδικός σε θέματα Τουρκίας στο Κέντρο για τη Νέα Αμερικανική Ασφάλεια δήλωσε πως η απόπειρα πραξικοπήματος αποτελεί μια «μεγάλη δοκιμασία» που θα απαιτήσει οι ΗΠΑ και οι ευρωπαίοι εταίροι στο ΝΑΤΟ να αποφασίσουν αν «είναι πρόθυμοι να επιτρέψουν την ανατροπή μιας δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης ακόμα και αν υπάρχουν διαφωνίες ως προς τον τρόπο με τον οποίον διοικεί αυτή η κυβέρνηση».

Ουάσινγκτον και Βρυξέλλες επανέλαβαν χθες την παραδοσιακή αντίθεσή τους στις προσπάθειες ανατροπής δημοκρατικά εκλεγμένων καθεστώτων, όμως αυτό που ενδέχεται να είναι το πέμπτο πραξικόπημα στην Τουρκική ιστορία, αποτελεί δίλημμα για τις ΗΠΑ διότι η κυβέρνηση Ομπάμα έχει εκνευριστεί με τον κ. Ερντογάν.

Σε πρόσφατη επίσκεψή του στην Ουάσινγκτον, ο Τούρκος πρόεδρος δεν πραγματοποίησε επίσημη συνάντηση με τον Ομπάμα, αλλά με τον αντιπρόεδρο Τζο Μπάϊντεν.

Ο διευθυντής του Τουρκικού προγράμματος του Ινστιτούτου Πολιτικής Εγγύς Ανατολής της Ουάσινγκτον, Soner Cagaptay, δήλωσε πως ένα πραξικόπημα θα μπορούσε να ενεργοποιήσει νόμους που αποτρέπουν τον αμερικανικό στρατό να συνεργάζεται με χώρες των οποίων οι εκλεγμένες κυβερνήσεις έχουν ανατραπεί. Όμως τόνισε πως λόγω της σημασίας της Τουρκίας για τις επιχειρήσεις κατά του Ισλαμικού Κράτους σε Ιράκ και Συρία θα είναι δύσκολο να αποτραβηχτεί από τη συνεργασία με την Άγκυρα.

«Δεν μπορώ να δω την Ουάσινγκτον να φεύγει και να δίνει στο Ισλαμικό Κράτος το πάνω χέρι στη μάχη στη Συρία», σχολίασε.

Ο κ. Cagaptay πρόσθεσε πως μετά από τα προηγούμενα πραξικοπήματα στην Τουρκία –ιδιαίτερα το 1960 και το 1980- ο στρατός κινήθηκε γρήγορα για να ενισχύσει τις σχέσεις με τις ΗΠΑ. «Το πρώτο πράγμα που έκανε ο στρατός μετά το πραξικόπημα δεν ήταν μόνο να διακηρύξει την ισχυρή προσήλωσή του στο ΝΑΤΟ, αλλά και να αυξήσει τη συνεργασία του με τις ΗΠΑ», είπε.

Ο κ. Aliriza συμφώνησε πως ο στρατός είχε κατά το παρελθόν διαβεβαιώσει τις ΗΠΑ ότι θα τηρήσει συνθήκες και συμμαχίες, όμως δήλωσε πως η κατάσταση είναι περίπλοκλη αυτή τη φορά καθώς είναι ασαφές το ποιο κομμάτι του στρατού ηγείται της εξέγερσης κατά της κυβέρνησης Ερντογάν.

Η ανακοίνωση του Λευκού Οίκου δεν φάνηκε να προσφέρει την πλήρη στήριξη που μπορεί να αναμένονταν για οποιονδήποτε σύμμαχο. Ο κ. Heras είπε πως διαμορφώθηκε έτσι ώστε να δείξει στήριξη προς την κυβέρνηση, προσπαθώντας ταυτόχρονα να την αποτρέψει από το να εκμεταλλευτεί την απόπειρα πραξικοπήματος ως ευκαιρία να χρησιμοποιήσει υπέρμετρη βία κατά των συνωμοτών.

«Οι ΗΠΑ δεν θέλουν να ξεσπάσει ένας μεγάλος εμφύλιος πόλεμος στους δρόμους των μεγάλων πόλεων της Τουρκίας και θα προτιμούσε οι φιλο-Ερντογανικές δυνάμεις να δείξουν αυτοσυγκράτηση στην αντίδρασή τους έναντι των πραξικοπηματιών», τόνισε.