Γέμισε η Ελλάδα Κοινωνικά Ιατρεία

Εκρηκτική αύξηση παρουσιάζει ο αριθμός των Κοινωνικών Ιατρείων που «ξεπήδησαν» στην Ελλάδα μετά το ξέσπασμα της κρίσης και την υιοθέτηση μέτρων λιτότητας. Μόνο τη διετία 2011-1012, ιδρύθηκαν τουλάχιστον 42 δομές με τη συντριπτική πλειοψηφία των Κοινωνικών Ιατρείων να εντοπίζεται στα μεγάλα αστικά κέντρα και κυρίως σε Αττική και Μακεδονία. Σύμφωνα μάλιστα με στοιχεία έρευνας του Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ,δεκάδες χιλιάδες πολίτες προσφεύγουν στα Κοινωνικά Ιατρεία (ΚΙ). Από τη μελέτη προκύπτει ότι σε μηνιαία βάση, κάθε κοινωνικό ιατρείο μπορεί να εξυπηρετήσει ακόμη και 700 ασθενείς, με τον αριθμό των επισκέψεων να είναι πολλαπλάσιος και να φτάνει τις 1.500.
Οι ερευνητές κατέγραψαν συνολικά 72 δομές σε όλη την Ελλάδα και σύμφωνα με τους συμμετέχοντες στη μελέτη, τα ιατρεία δημιουργήθηκαν εξαιτίας της οικονομικής κρίσης (οδήγησε σε ανεργία και απώλεια ασφαλιστικής ικανότητας) αλλά και της συρρίκνωσης του ΕΣΥ λόγω των περικοπών. Αρχικά τα (ΚΙ) απευθύνονταν σε μετανάστες και πρόσφυγες, οι οποίοι αποκλείονται από το ΕΣΥ επειδή δεν είχαν νομιμοποιητικά έγγραφα.
Σήμερα, όμως, ολοένα και περισσότεροι ημεδαποί προσφεύγουν σε αυτά εξαιτίας της ανεργίας και της αδυναμίας καταβολής εισφορών, όπως κατέδειξε η μελέτη. Στη μελέτη γίνεται ειδική αναφορά στις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην υγεία του πληθυσμού στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα:
• μειώθηκε το προσδόκιμο ζωής κατά τρία χρόνια μέσα στην τρέχουσα δεκαετία,
• αυξήθηκε ο αριθμός των ανεμβολίαστων παιδιών,
• μειώθηκε ο δείκτης καλής υγείας,
• επιδεινώθηκε η ψυχική υγεία του πληθυσμού,
• αυξήθηκε σημαντικά ο αριθμός των ανθρώπων που δηλώνουν έλλειψη πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας κ.ο.κ.
Σε ό,τι αφορά τις υπηρεσίες υγείας, η έρευνα υπογραμμίζει ότι «η ελληνική κυβέρνηση επέλεξε τις δραστικές περικοπές δαπανών στην υγεία, οι οποίες ανέρχονται σε ετήσια μείωση της τάξης του 11,8% για την περίοδο 2009-2012».
Ταυτόχρονα, η μείωση της δημόσιας δαπάνης δεν αντισταθμίστηκε από αύξηση της ιδιωτικής. Συγκεκριμένα, οι απευθείας πληρωμές κατά κεφαλήν μειώθηκαν σημαντικά, ενώ οι ιδιωτικές δαπάνες μειώθηκαν στο μισό από το 2008 στο 2012, για τα νοικοκυριά που βρίσκονται στο κάτω άκρο και στη μέση της κατανομής εισοδήματος.
Την ίδια στιγμή, τα δημόσια νοσοκομεία αντιμετώπισαν μείωση προϋπολογισμού της τάξης του 40% σε μια συνθήκη όπου οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 30%, καθώς περισσότερα τμήματα του πληθυσμού στράφηκαν προς το δημόσιο σύστημα υγείας όταν περιορίστηκαν τα διαθέσιμα εισοδήματά τους.
Κατά συνέπεια, το ΕΣΥ αφέθηκε να λειτουργεί με λιγότερο προσωπικό, το οποίο υπέστη μια σημαντική μισθολογική μείωση της τάξης του 40%. Αρκετές μονάδες υγείας έκλεισαν, ενώ ειδικοί χειρουργοί ανέφεραν έλλειψη χειρουργικού εξοπλισμού και αναλώσιμων και επιστροφή σε παραδοσιακές μεθόδους έναντι πιο καινοτόμων προσεγγίσεων λόγω μείωσης του προϋπολογισμού.
Όλες οι προηγούμενες εξελίξεις σε συνδυασμό με τα εκρηκτικά επίπεδα ανεργίας και υποαπασχόλησης, τα οποία άφησαν περίπου 2,5 εκατ. πολίτες εκτός ασφάλισης υγείας σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΠΥΥ, οδήγησαν σε φαινόμενα αποκλεισμού από τις υπηρεσίες υγείας τόσο για τους ημεδαπούς όσο και για τους αλλοδαπούς πολίτες. Σε αυτή την πραγματικότητα αναδύθηκαν τα (ΚΙ), με κύριο στόχο την παροχή υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, 31 (ΚΙ) δηλώνουν ότι λαμβάνουν χρηματοδότηση, 23 δομές ότι δεν λαμβάνουν καμιάς μορφής χρηματοδότηση, ενώ εκπρόσωποι δύο δομών αδυνατούσαν να παρέχουν οποιαδήποτε απάντηση. Τα (ΚΙ) που δεν λαμβάνουν χρηματοδότηση, προτιμούν τη συνεισφορά σε είδος (χώρος, εξοπλισμός, αναλώσιμα) ενώ κάποιες δομές δέχονται και χρηματοδοτική ενίσχυση (10 δομές). Τα χρήματα προέρχονται κυρίως από δράσεις που οργανώνουν οι ίδιες οι δομές, από πολίτες και συνδικάτα της Ελλάδας και του εξωτερικού και από τη συλλογικότητα «Αλληλεγγύη για Όλους».
Ωστόσο, υπάρχουν και δομές -έχουν συγκροτηθεί με πρωτοβουλία θεσμικών φορέων- οι οποίες συμμετέχουν μέχρι και σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της Ε.Ε.
Κατά την περίοδο υλοποίησης της έρευνας τα (ΚΙ) (που συμμετείχαν στην έρευνα) υποστήριξαν ότι δεν υπάρχει συνεργασία με το υπουργείο Υγείας. Οι λίγες δομές που έχουν απευθύνει αιτήματα στο υπουργείο Υγείας δεν θεωρούν ότι διαμορφώνεται ένα πλαίσιο συνεργασίας ή έστω ότι υπάρχει μια επαρκής ανταπόκριση.
Σημειώνεται ότι τα αιτήματα αφορούν κυρίως την αντιμετώπιση συγκεκριμένων προβλημάτων όπως: α) ελλείψεις σε εμβόλια και εμβολιασμό, β) εξυπηρέτηση μεμονωμένων περιστατικών, γ) διαχείριση φαρμάκων, δ) πρόσβαση στη δευτεροβάθμια φροντίδα υγείας για όλους. Αρετές δομές αντιμετώπιζαν πάντως περισσότερο εχθρικά την παρελθούσα ηγεσία στο υπουργείο Υγείας, καθώς τη θεωρούσαν εν πολλοίς υπεύθυνη για τον αποκλεισμό πολλών συμπολιτών τους από το ΕΣΥ, ενώ δείχνουν να προτιμούν περισσότερο τον δρόμο της δημόσιας καταγγελίας και διαμαρτυρίας.
Περισσότεροι ημεδαποί
Αρχικά τα (ΚΙ) απευθύνονταν σε μετανάστες και πρόσφυγες, οι οποίοι αποκλείονται από το ΕΣΥ επειδή δεν είχαν νομιμοποιητικά έγγραφα. Σήμερα, όμως, ολοένα και περισσότεροι ημεδαποί προσφεύ- γουν σε αυτά εξαιτίας της ανεργίας και της αδυναμίας καταβολής εισφορών, όπως κατέ- δειξε η μελέτη.
Δραματικές επιπτώσεις
Σύμφωνα με τη μελέτη για τις επιπτώσεις της κρίσης: • μειώθηκε το προσδόκιμο ζωής κατά τρία χρόνια μέσα στην τρέχουσα 10ετία, • αυξήθηκε ο αριθμός των ανεμβολίαστων παιδιών, • μειώθηκε ο δείκτης καλής υγείας, • επιδεινώθηκε η ψυχική υγεία του πληθυσμού, • αυξήθηκε σημαντικά ο αριθμός των ανθρώπων που δηλώνουν έλλειψη πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας κ.ο.κ.