ΡΩΣΙΚΟ ΠΑΣΧΑ

Η Ρωσική Ορθοδοξία διδάσκει ότι η ύπαρξη αποτελείται από πολλούς πνευματικούς κόσμους γύρω μας, μέσα μας και διαμέσω μάς. Υπάρχει ένας ιδιαίτερος ρυθμός που μπερδεύει το συνηθισμένο και φέρνει το διαφορετικό. Τώρα, είναι μια καταπληκτική εποχή. Οι ημέρες της τελευταίας Μεγάλης Εβδομάδας δεν ήταν πολύ εύκολες, αλλά και πάλι σπουδαίες. Μεγάλη Δευτέρα, Μεγάλη Τρίτη, Μεγάλη Τετάρτη, Μεγάλη Πέμπτη, Μεγάλη Παρασκευή, Μεγάλο Σάββατο ... Και τη Μεγάλη ημέρα της Ανάστασης του Χριστού (Κυριακή του Πάσχα), ο ήλιος "χορεύει" στον ουρανό, η Ορθοδοξία είναι ο ήλιος μας, και πώς χορεύει ... Κάθε μια από τις μεγάλες ημέρες αξίζει περισσότερο από ένα χρόνο, περισσότερο από έναν αιώνα, περισσότερο από μια αιωνιότητα. Αγιάζει ένα μυστήριο που διαρκεί για πάντα, που φτάνει πίσω για πάντα, που συνέβη μια φορά στην ιστορία και όμως φωτίζει πάντα, διευρυμένο, καταρρέει στην αιωνιότητα και στο χρόνο, το τυπικό μέτρο του χρόνου εξαφανίζεται ... απλά ο ίδιος ο Μεγάλος Χρόνος ...

Σε αυτόν τον Μεγάλο Χρόνο, τα πάντα χάνουν τα κανονικά τους όρια: κατόρθωμα, προδοσία, έλεος, σκληρότητα, πόνος, ενθουσιασμός, πίστη, συμπόνια, οικογενειακότητα, φιλία, αδιαφορία - τα πάντα διαποτίζονται από το θέλημα του Θεού, φωτίζονται με νέο φως, το Ορθόδοξο φως, το Μεγάλο φως ... η Μεγάλη Εβδομάδα είναι μια περίληψη της παγκόσμιας ιστορίας, μια περίληψη της ζωής, του τρόπου του ανθρώπου, της σωτηρίας της μεγάλης συμπόνιας του Θεού. Ο ιστός της εβδομάδας φτάνει πολύ πέρα από αυτή την πραγματικότητα.

Σε αυτές τις επτά μαγικές και τρομερές, παθιασμένες και αφιερωμένες ημέρες, ζούμε ολόκληρη την ιστορία όλης της πραγματικότητας... Τι όμορφη, υψηλή, τρομερή και πλούσια πίστη είναι η δική μας, η αρχαία πίστη, αιώνια, αγνή και σωτήρια, δεν υπάρχει πιο όμορφη, πιο γλυκιά, ούτε πιο λαμπρή...

Και το Πάσχα φέρνει ένα νέο θαύμα, έναν νέο χρόνο, μια πλήρη Φωτεινή Εβδομάδα. Η Ορθοδοξία επιμένει σε ένα πράγμα εντελώς παράλογο για τη λογική συνείδηση: αυτή η εβδομάδα - η Φωτεινή Εβδομάδα δεν είναι εβδομάδα, αλλά μία ημέρα, ημέρα της Ανάστασης του Χριστού. Μια νύχτα δεν είναι πια νύχτα, ένα βράδυ δεν είναι πια βράδυ, ένα όνειρο δεν είναι πια όνειρο, δεν υπάρχει νηστεία την Τετάρτη, μόνο χαρά, απόλαυση και γιορτή -

Χριστός Ανέστη!

Αληθώς, Ανέστη!

θανάτῳ θάνατον πατήσας καί τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι ζωήν χαρισάμενος...

"τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι", πρόκειται για μας, για μας. Τα σώματά μας, τα έργα μας, οι σκέψεις και τα συναισθήματά μας είναι "εκείνοι στους τάφους". Ο κόσμος που δεν φωτίζεται από τον Χριστό, κρύβεται από αυτόν, ξεγλιστρά, δεν εμπιστεύεται, δεν είναι ανοιχτός στην καρδιά του, δεν είναι ζεστός, αλλά κρύος, σκεπασμένος από τη βροχή, είναι ένας κόσμος "εν τάφω", και "οι εν τάφω" ζουν σε αυτόν... Και αυτοί (δηλαδή εμείς), "οι εν τάφω", ανοίγονται σε έναν νέο ουρανό και μια νέα γη, επιλέγονται στην επιφάνεια του κατώτερου επιπέδου του ζόφου και της Ακηδίας, και κοιτάζουν τις αιώνιες ακτίνες του φωτός και αναρωτιούνται: δεν το έχουμε δει ποτέ.

Συναντάμε τον Χριστό, τον Σωτήρα μας, ανοίγουμε την καρδιά και το στόμα μας και αφήνουμε τη γλυκύτητα της αναγέννησης να μπει στο αμυδρό λυκόφως της ψυχής μας.

Αληθώς, Ανέστη! Και είναι αμετάκλητη και αιώνια, και οι πύλες της Κόλασης ποδοπατούνται, και ο εχθρός συντρίβεται, και η ανίκητη νίκη μας χαρίζεται.

Αληθώς! Πράγματι!

Αυτό συνέβη.

Η πίστη στον Χριστό είναι η ρωσική πίστη. Μπορεί να υπάρξει αντίρρηση: Η Ορθοδοξία είναι η Οικουμενική Εκκλησία, είναι ανοιχτή σε όλη την ανθρωπότητα. Η ταύτισή της με τους Ρώσους σημαίνει να περιορίσουμε την αξία της, να την αναγάγουμε σε εθνική θρησκεία. Υπάρχει η έννοια της αίρεσης του φυλετισμού, της θρησκευτικής "αγάπης προς ένα έθνος". Για τους εχθρούς της Ορθοδοξίας, ιδίως για τους Δυτικούς Χριστιανούς, είναι το κεντρικό επιχείρημα κατά της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και κατά της Ρωσίας. Δυστυχώς, το 1872, ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ο επικεφαλής του Φαναρίου, ξεγελάστηκε. Αλλά τι ξέρουν αυτοί; Κατάργησαν το ιερό Ιουλιανό Ημερολόγιο, εγκαταλείποντας τα βασικά στοιχεία της Ορθοδοξίας για το Ουνιτικό... Τι ξέρουν, φίλοι μου;

Πού είναι το καταβάλεσθαι; Πού είναι ο περιορισμός; Οι Ρώσοι δεν είναι ανοιχτοί για τους τέσσερις ανέμους; Δεν είναι σταυρωμένοι στο διάστημα, αιμορραγώντας, υποφέροντας για τους άλλους, αναλαμβάνοντας το βάρος και τη βαρύτητα της παράξενης και τρομερής ιστορίας του κόσμου; Οι Ρώσοι δεν είναι οικουμενικοί; Δεν ενσαρκώνουν όλη τη θλιμμένη, ταλαιπωρημένη, εξοργιστική, υπέροχη πραγματικότητα του κόσμου; Ο ποταμός δεν είναι οι φλέβες τους; Και οι λόφοι - τα οστά τους; Τα βουνά - οι ώμοι τους; Ο ήλιος και το φεγγάρι - τα μάτια τους; Και οι άνεμοι της γης - η αναπνοή τους; Είναι ο ρωσικός λαός το μοναδικό έθνος και αυτό είναι όλο; Όχι, δεν είναι μόνο αυτό, είναι πολύ, πολύ περισσότερα... Είναι οι μεγάλοι Ρώσοι, κάτι περισσότερο από έναν απλό Ρώσο, κάτι περισσότερο από "αυτούς"... Είναι χαρούμενοι και λυπημένοι, κάνουν τον σταυρό τους και φέρνουν στον ιερέα ένα μωρό χερουβείμ, κατευθείαν στη λεκάνη, κατευθείαν στον Θεό, και ο Θεός δεν αρνείται την ευλάβεια και δεν διώχνει μακριά έναν φοβισμένο άνθρωπο, έναν στραβό άνθρωπο, έναν δυστυχισμένο, έναν άνθρωπο που κλαίει, μια γυναίκα με ένα μαύρο σάλι, που έχασε την κόρη της, ή έναν άγουρο νέο που βρίσκει την αγάπη του, τον μπερδεμένο άνθρωπο, που μπήκε ξαφνικά, και τον συνηθισμένα ντυμένο υπηρέτη - ο Θεός ενώνει όλους τους Ρώσους, και οι Ρώσοι, με τη σειρά τους, ενώνουν τους πάντες, στενά και κατευναστικά, απαλά και επίμονα, και όλα τα άλλα έθνη εξαφανίζονται στους Ρώσους και δεν αναγνωρίζουν τον εαυτό τους σε μια στιγμή: Δεν υπάρχει κανείς, μόνο Ρώσοι, και μόνο ο ήλιος που χορεύει πάνω τους, ο ρωσικός μας ήλιος...

Χορεύοντας ... Οι μεγάλες μέρες είναι οι ρωσικές μέρες, η φωτεινή εβδομάδα είναι η ρωσική εβδομάδα.

Απολαυστικοί άνθρωποι, πρώτοι και τελευταίοι, μπερδεμένοι και ακριβείς, ακολουθούν ένα μυστικό όνειρο στα μακρινά βουνά, κρύβονται σε σκοτεινές τρύπες της γης, ασαφείς σε κανέναν και σε τίποτα, αναζητούν προσεκτικά τους ανώνυμους και ανεπαίσθητους, ετοιμοθάνατους, πιστούς ανθρώπους, "ἐν τοῖς μνήμασι" και ξανασηκώνονται, ξανά και ξανά, επεκτείνονται πάντα βαθιά σε υπόγεια μονοπάτια και πετούν στον καθαρό δροσερό κόκκινο πρωινό ουρανό σαν λευκό περιστέρι ...

Στο ρωσικό Πάσχα, η φύση του κόσμου ανασταίνει τη φύση μας, μητέρα-έρημος, πολυτελής, σαν κυρία, σαν παρθένα, σαν μια καθολικά οξεία επώδυνη παρηγοριά. Να υποφέρεις μαζί μας, να πεθάνεις μαζί μας, να σκοτώσεις μαζί μας, να τραγουδήσεις μαζί μας, να έρθεις μαζί μας, να εξαφανιστείς μαζί μας, να ενωθείς μαζί μας, να νηστέψεις μαζί μας, να πέσεις κάτω μαζί μας, να εξαφανιστείς μαζί μας, να αγαπήσεις μαζί μας, να μισήσεις μαζί μας, για να αναστηθείς ξανά μαζί μας, για να μπεις στο Ρωσικό Πάσχα, στο Μεγάλο Πάσχα του Χριστού.

Το γεγονός ότι οι Ρώσοι είναι ο μεγάλος λαός είναι αξίωμα, δεν μπορεί να αποδειχθεί, καθώς δεν το απαιτεί. Αυτό το αληθινό μεγαλείο δεν ταπεινώνει τους άλλους, δεν τους κάνει μικρότερους. Όπως η Ανάσταση δεν τους σκοτώνει, δεν τους ποδοπατά, αλλά τους σώζει. Το πραγματικό μεγαλείο μεγεθύνει ό,τι αγγίζει. Δεν υπάρχει μίσος, υπάρχει μόνο απόλαυση, μόνο ευτυχία, χαρά και αγάπη. Αυτό είναι το χορευτικό μεγαλείο.

Πρόσφατα διάβασα ένα βιβλίο του Evliya Çelebi, ενός ταξιδιώτη που ήταν Οθωμανός Τούρκος και ταξίδεψε στην Κριμαία. Έλεγε ότι στην αρχή του κόσμου, ο Θεός με την παντοδυναμία του προπάτορά Του δημιούργησε τον Αδάμ με πηλό, κάνοντάς τον σαν Τάταρο. Ένας μικρό-εθνικιστής (όχι Τάταρος) θα ενοχληθεί. Ο ορθολογιστής θα είναι επιφυλακτικός. Ο μεγαλορώσος θα αισθανθεί μεγάλη χαρά και ειλικρίνεια. Αυτό είναι σπουδαίο! Οι πονηροί Τούρκοι το μάντεψαν! Φυσικά, το πρώτο πρόσωπο ήταν του ρωσικού λαού. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ήταν Τάταρος, Εβραίος, Αρμένιος, Πέρσης ή Ιάπωνας. Στη λογική του Μεγάλου Χρόνου, όταν οι μέρες είναι μεγαλύτερες από έναν αιώνα, επτά είναι ένα, υπάρχει μια διαφορετική αριθμητική. Μπράβο, Τάταρε, αν φτάσει στο μεγάλο, αν θέλει ο σταυρωμένος κόσμος να γίνει κάτι περισσότερο από ό,τι είναι τώρα, οπότε δεν είναι απλώς ένας Τάταρος, είναι ένας εθνικά Ρώσος Τάταρος, ο πρώτος πραγματικός άνθρωπος, κατανοητός σε μας μέσα στο μυστήριό του, ιδιαίτερος στο ασύλληπτο μεγαλείο του... Καλός Τάταρος, με άλλα λόγια, ιθαγενής της Αιώνιας Ρωσίας.

Μην κάνετε από την πνευματική μας γιορτή μια εποικοδομητική διδασκαλία. Αλλά δεν υπάρχει τίποτα να κρύψουμε: σήμερα είναι η γιορτή μας, ο ενθουσιασμός μας, σήμερα σηκώνουμε και τετραγωνίζουμε τους ώμους μας, σηκώνουμε τα χέρια μας, φιλιόμαστε, αγκαλιάζουμε τον κόσμο, και το σύμπαν ξεκαθαρίζει μέσα από εμάς, μαζί μας, για εμάς, γιατί το σύμπαν είναι και ρωσικό, πρέπει να είναι ρωσικό, εμείς - και όχι μόνο εμείς - το χρειαζόμαστε να είναι ρωσικό, να δραπετεύσει από την κόλαση του παρόντος, να αφήσει τον τάφο του... και μόνο σάβανα θα μείνουν στους εχθρούς μας.

"Γιατί ψάχνετε τους ζωντανούς ανάμεσα στους νεκρούς;" Δεν είναι εκεί. Δεν είναι εδώ, έχει αναστηθεί!

Λάμψε! Λάμψε! Λάμψε, Νέα Ιερουσαλήμ! Ξέρουμε τώρα αυτό το γλυκό αγαπημένο μέρος όπου τα έθνη θα συγκεντρωθούν για να σε συναντήσουν. Το ξέρουμε σίγουρα.

....

μετάφραση Ρήγας Ακραίος