Gesprek met Leonid Savin: “Als de Europeanen hun sterke identiteit herwinnen, kan niemand hen nog geestelijk en cultureel overheersen”.

Leonid Savin is bestuurder van de Internationale Euraziatische Beweging, lid van de Vereniging van Militaire Wetenschappen van het Ministerie van Defensie van de Russische Federatie en lid van de Stuurgroep van het Internationaal Forum voor Terrorismebestrijding in Islamabad. Hij is de auteur van talrijke boeken, wetenschappelijke publicaties en bijzondere studies over internationale betrekkingen, politieke filosofie, geopolitiek en internationale conflicten.

Momenteel zijn de diplomatieke betrekkingen tussen het Westen en Rusland gespannen. De EU beschuldigt Rusland en Belarus ervan een hybride oorlog te voeren. Het Westen vreest een Russische militaire interventie in Oekraïne en beschuldigt Rusland ervan een oorlog te willen beginnen, terwijl het zelf de akkoorden van Minsk heeft geschonden. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock roept zelfs op tot een stopzetting van Nord Stream 2.  Voert Rusland een hybride oorlog tegen de EU en de VS of beschuldigen westerse politici president Poetin van misdaden waarvoor zij zelf verantwoordelijk zijn?

LS: In feite zeggen de EU en de VS nu al zes jaar dat Moskou een hybride oorlog voert en dat Rusland geïnteresseerd is in het verdelen van de westerse samenleving. In werkelijkheid spelen de westerse regeringen dit spel veel doeltreffender, als gevolg van de politieke en ideologische fouten die zij dagelijks maken en de huidige staat van de democratie in hun landen (laten we niet vergeten dat de bureaucraten van de Europese Commissie niet eens door hun eigen volk worden gekozen). De staatsgreep van 2014 in Oekraïne werd georganiseerd door het Westen (onder meer met financiële en diplomatieke steun van de VS) en bij de vorige “Oranje Revolutie” in 2004 steunden Europese landen en de VS ook door hen gekozen politici in dat land. Dus waar is de “hybride oorlog van Rusland” hier?

Na het referendum op de Krim dat leidde tot hereniging met Rusland, beweerde het Westen dat het om een “annexatie” ging, maar de Westerse landen vergeten de afscheiding van Kosovo in 1999, die door de NAVO werd gesteund. Toen in Odessa 100 mensen levend werden verbrand door neonazi’s en de autoriteiten hen niet tegenhielden, verwaardigde het Westen zich niet de andere kant op te kijken. Rusland kon niet achterover leunen en wachten tot zich op de Krim hetzelfde scenario zou voltrekken (en dit is in feite wat werd voorbereid door de krachten die de putsch van februari 2014 uitvoerden).

De term “hybride oorlogsvoering” is oorspronkelijk bedacht door de Amerikaanse marine om complexe gevechtssituaties te beschrijven waarbij verschillende actoren betrokken zijn. Later werd het een politiek stigma, dat werd gebruikt om elke vorm van Russische activiteit te stigmatiseren (economisch, politiek, diplomatiek, enz.). Als Moskou een stap zet in zijn economische betrekkingen of nieuwe contacten initieert, bestempelt het Westen dit onmiddellijk als “hybride oorlogsvoering”. Maar ik ben er vrij zeker van dat elke inactiviteit ook “hybride oorlog” zou worden genoemd. Het Westen zou onmiddellijk beweren dat Rusland een nieuw ijzeren gordijn aan het bouwen is. Dat is toch een vreemde situatie?

Sinds het einde van de Koude Oorlog heeft het door de VS geleide Westen verschillende unilaterale stappen ondernomen en oorlog gevoerd in Joegoslavië, Irak, Afghanistan en Libië. Dit “unipolaire moment” heeft geleid tot chaos, massaal geweld en vluchtelingenbewegingen over de hele wereld. In uw onlangs gepubliceerde boek Ordo Pluriversalis. The End of Pax Americana & the Rise of Multipolarity, pleit u voor een multipolaire wereld met meerdere machtscentra in plaats van westerse overheersing. Westerse critici van dit concept voeren aan dat een multipolaire wereldorde zou leiden tot meer conflicten en instabiliteit in de wereld. Wat zijn de voordelen van een multipolair systeem boven westerse hegemonie, vooral voor Europeanen?

LS: Vanuit westers oogpunt zal multipolariteit altijd worden voorgesteld als een onstabiele en semi-anarchistische puinhoop, omdat de westerse visie op multipolariteit gebaseerd is op het vorige multipolaire tijdperk, dat eurocentrisch en kolonialistisch was. Vandaag is de situatie veranderd en is het centrum van de wereldeconomie naar Azië verschoven. Multipolariteit is echter niet alleen een kwestie van machtsevenwicht, maar ook en vooral een kwestie van zorgvuldig herstel van de geschiedenis zelf, van tradities en ontwikkeling van het culturele potentieel van etnische groepen en volkeren overal ter wereld. Er zijn vele unieke vormen van bestuur, rechtspraak en rechten, geworteld in millennia ervaring.

Het neoliberalisme (ook al was het in de jaren negentig en tot voor kort helaas zeer succesvol) kan niet beweren dat het wereldwijd geldig is (wat natuurlijk ook geldt voor andere soorten politieke ideologieën). Slechts één systeem kan geldig zijn voor de hele wereld, en dat is het pluriversalisme. Het kan controversiële elementen bevatten, maar dat is normaal omdat het natuurlijk is. Kijk naar de wereldkaart en u zult zien dat het politieke Westen (de transatlantische alliantie) slechts één deel van de wereld is, en niet eens het grootste! Tot nu toe heeft het een enorme invloed gehad op de hele wereld, maar deze is nu aan het afnemen.

Vanuit een Europees perspectief betekent multipolariteit meer soevereiniteit en onafhankelijkheid van de VS. Er zijn reeds initiatieven voor Europese autonomie, gesteund door Duitsland en Frankrijk, maar deze zijn in de nabije toekomst niet haalbaar zolang wij ons niet losmaken van Washington. De VS streven hun eigen agenda na binnen de EU en verspreiden zo anti-Chinese en anti-Russische propaganda om verschillende angsten onder Europeanen aan te wakkeren. Maar Europa is voorbestemd om met Rusland (en in mindere mate met China) samen te werken, omdat wij buren zijn en samen op het Euraziatische continent leven. Dit is een duidelijk feit.

In dit verband is het tragisch te zien hoe de cancel-cultuur zich in Europa verspreidt en hoe een nieuwe vorm van decadentie vele landen aan de rand van de afgrond brengt. De herconfiguratie van de wereld in het kader van de multipolariteit zou Europa kunnen helen en helpen zijn eigen plaats en weg in de wereldpolitiek te vinden.

De toekomst van de internationale betrekkingen en de geopolitiek is een veelbesproken onderwerp onder deskundigen. Terwijl Samuel Huntington de these van een “botsing van beschavingen” heeft geopperd, spreekt Mohammad Khatami van een “dialoog van beschavingen”. Welke voorspelling is volgens u waarschijnlijker en wat kunnen anti-globaliseringsactivisten en politieke partijen doen om een vreedzame coëxistentie van beschavingen mogelijk te maken?

LS: Huntington sprak over de “botsing der beschavingen” niet in de zin van een onafwendbaar noodlot, maar als een waarschuwing. Veel mensen lezen zijn werk niet goed of helemaal niet, net zoals veel liberalen van onze tijd Adam Smith niet lezen. Maar wat belangrijk is in zijn werk is de duidelijke vaststelling dat er verschillende beschavingen zijn! Niet één, zoals veel westerse geleerden eerder hebben gesuggereerd, maar vele! Een veelheid van beschavingen betekent op haar beurt dat er automatisch een veelheid van verschillende politieke systemen is.

Het probleem met veel antiglobalisten is dat zij de politieke cultuur van andere volkeren zien door de lens van hun eigen vijandige modellen.  Dit is een nieuwe vorm van exclusiviteit. Wij moeten het beginsel van etnocentrisme, dat gebaseerd is op de dubbele codering van de “wij-groep” en de “andere groep”, vergeten en beginnen te denken vanuit een punt van diepe integratie. Ik ben me ervan bewust dat dit niet gemakkelijk is. Maar we moeten eindelijk beginnen! Als wij een brug willen slaan tussen beschavingen, is het verstandiger te spreken in de taal van die beschavingen en niet de taal te gebruiken van de pseudo-“beschaving” die de huidige wereldmaatschappij van consumentisme en financieel kapitalisme vertegenwoordigt. 

Als gevolg van het heersende materialisme, de sociale chaos, het individualisme en de vervreemding in het moderne Westen, neemt het aantal Europeanen dat terug wil keren naar de traditionele vorm van hun beschaving toe. In uw boek Ordo Pluriversalis stelt u het begrip pluriversaliteit voor om aan te tonen dat een alternatief voor de moderne kapitalistische maatschappij van het Westen mogelijk is. Wat betekend het begrip pluriversiteit/pluraliteit voor een toekomstige multipolaire wereld?

LS: De moderne kapitalistische maatschappij is gebaseerd op uniformiteit en het gelijkschakelen van alles tot één norm. Vandaar het diepgewortelde superioriteitsgevoel en racisme in de westerse samenleving. Paradoxaal genoeg ontwikkelt deze mentaliteit zich ook in niet-westerse samenlevingen. Verschijnselen zoals medische behandelingen om de huid lichter te maken in sommige Arabische landen zijn het gevolg van de westerse overheersing die aan die regio is opgelegd (er zijn immers ook mensen met een blanke huidskleur in Jakoetië, in het noordwesten van Rusland, maar die hebben het Midden-Oosten nooit veroverd).

Als we het over pluriversum hebben, bedoelen we de veelheid van wereldbeelden. In het Andesgebied in Latijns-Amerika en in diep Afrika volgen de mensen hun eigen voorouderlijke tradities. Sommige elementen lijken op de Indo-Europese traditie (omdat we op dezelfde planeet leven en dezelfde zon en maan zien), maar andere niet. Wij vinden er zeer unieke systemen van openbaar debat en modellen van politieke en economische zelforganisatie – die alle moeten worden bewaard en ontwikkeld. De ervaringen van andere volkeren kunnen ook leerzaam en nuttig zijn voor “geavanceerde” samenlevingen.

In de eerste plaats moeten wij andere volkeren als gelijksoortige entiteiten beschouwen. De Russische geograaf Nikolai Miklukho-Maklay (foto boven) was waarschijnlijk de eerste cultureel antropoloog die het bestaan van een rassenhiërarchie betwistte en beweerde dat “primitieve” volkeren in andere delen van de wereld gelijk zijn aan Europeanen. Vandaag de dag horen we in het Westen onder auspiciën van de neoliberale ideologie soortgelijke slogans, maar in de praktijk manifesteren zij zich alleen in acties als “Vluchtelingen welkom!”, “Cultuur annuleren”, enz. Uiteindelijk is er geen sprake van één enkel wereldwijd politiek systeem, omdat de aarde geen schijf is, maar een systeem van vele systemen met verschillende organisatielagen.

Veel critici van het globalisme in het Westen staan enerzijds zeer positief tegenover het Russische verzet tegen het VS-imperialisme, maar staan anderzijds sceptisch tegenover samenwerking met China en Iran vanwege hun uiteenlopende politieke systemen en religieuze overtuigingen. In geval van een alliantie vrezen zij voor een export van systemen zoals de Europeanen die met de amerikanisering hebben meegemaakt. Denkt u, als geopolitiek deskundige en kenner van de Aziatische moslimlanden, dat deze vrees terecht is?

LS: Naast Iran en China zijn er nog vele andere landen en culturen in Azië. Soefisme is anders dan de Saoedisch geïnspireerde soennitische islam. De sjiitische islam is niet alleen aanwezig in Iran, maar ook in Azerbeidzjan (waar men alcohol drinkt), en in specifieke vormen in Syrië en Libanon, maar ook in Afghanistan en Pakistan. Het zou bijzonder simplistisch zijn om de Aziatische moslimlanden als één enkel moslimblok te beschouwen, aangezien er vele culturele gewoonten en tradities binnen die landen bestaan, die op hun beurt verschillende markeringen hebben als nomaden, clans, etnische groepen en stammen. Elk van deze heeft een betekenis.

Zelfs als wij de moslimwereld bezien vanuit het oogpunt van de multipolariteit, bestaat deze niet uit één pool, maar uit meerdere. In Noord-Afrika en West-Azië vinden wij een zeer interessante mengeling van soefi-tradities, berbercultuur en overblijfselen van het Byzantijnse en het Ottomaanse rijk. In Centraal-Azië vinden we zeer sterke invloeden van nomadische elementen en post-Sovjet-nostalgie, en in Zuidwest-Azië een smeltkroes van inheemse elementen, nieuwe scholen van islamitisch reveil, die zijn ontstaan binnen een postkoloniale/antikoloniale matrix. Maar wat bij dit alles van belang is, is dat alle genoemde regio’s in Eurazië liggen (Noord-Afrika is er historisch en geografisch mee verbonden, reden waarom Halford Mackinder Eurazië en Afrika als een eenheid beschouwde, genaamd het Wereld Eiland).

Rusland ligt in het centrum van Eurazië. Een mythische muur werd door Alexander de Grote gebouwd om zich te beschermen tegen Gog en Magog aan de Kaspische kust bij de stad Derbent – dit is de meest zuidelijke stad van Rusland, in de huidige Republiek Dagestan (in feite nam hij een andere route tijdens zijn veldtocht in Bactrië en India). Daarom is China zo geïnteresseerd in de aanleg van infrastructuur als onderdeel van de Nieuwe Zijderoute door Rusland, om een verbinding met Europa tot stand te brengen.

De Noord-Zuid-corridor verbindt Iran en geeft Rusland toegang tot ijsvrije havens. Een soortgelijke corridor zal ook via Pakistan tot stand worden gebracht.  Dit is de kwestie van de Euraziatische geopolitiek en biedt enorme mogelijkheden. Voor Europeanen kan dit alles een beetje verdacht lijken. Vanuit pragmatisch oogpunt kun je de vraag stellen: “Wat gaan we in deze omstandigheden bereiken? De economische motor van de wereld is niet langer het Westen, maar Azië.

Tenslotte is elke export van culturele en religieuze waarden niet mogelijk als u die weigert. Na de ineenstorting van de Sovjet-Unie waren er bijvoorbeeld veel afgezanten van westerse sekten en oosterse godsdiensten in Rusland, maar zij hadden geen succes. De Russen zijn in feite teruggekeerd naar hun eigen wortels, het orthodoxe christendom (er zijn hier natuurlijk ook aanhangers van het boeddhisme, de islam en het jodendom). Rusland is ook een van de landen waar er aanhangers zijn van het traditionele heidendom zoals dat in Europa bestond. Zodra de Europeanen weer een sterke identiteit hebben, kan niemand hen meer domineren op geestelijk en cultureel gebied.

Vertaling: elementen

Oorspronkelijke tekst: http://euro-synergies.hautetfort.com/archive/2022/01/28/entretien-avec-leonid-savin-lorsque-les-europeens-auront-ret-6362945.html