ونزوئلا در مسیر تأئید اجتماعی
03.05.2024
در آستانه انتخابات ریاست جمهوری، چاویستاها از طریق تریبون‌ها و رایزنی‌های مختلف مواضع خود را تقویت می‌کنند.
جمهوری بولیواری ونزوئلا، علیرغم تحریم‌های آمریکا، همچنان مسیر سوسیالیستی را که توسط هوگو چاوز پایه گذاری شده است، پی می‌گیرد. علاوه بر این، بر خلاف سایر کشورهای آمریکای لاتین، که آن‌ها نیز مدعی برنامۀ چپ هستند، ونزوئلا ثبات و ناسازگاری خود را با هژمونی آمریکا نشان می‌دهد. اگر برزیل قبلاً مرتباً به عنوان یک سکو برای مجمع جهانی اجتماعی عمل می‌کرد، پس از سال‌ها حکومت ژایر بولسونارو و سیاست بحث برانگیز فعلی لولا داسیلوا (لاس زدن با حزب دموکرات آمریکا)، کوبا فشارهای ناشی از محاصرۀ طولانی مدت آمریکا را تجربه می‌کند و ونزوئلا با فشارهای خارجی کاملاً با موفقیت مقابله می‌کند و همچنان به عنوان بستری برای رویدادهای سطح بالا عمل می‌کند.
مجمع بین‌المللی «جایگزین اجتماعی جهانی» که در چارچوب کار «ائتلاف بولیواری برای ملل آمریکای ما» و توسط بنیاد سیمون بولیوار سازماندهی شد، در ١٨ تا ١٩ آوریل، در کاراکاس برگزار گردید. با این حال، جغرافیای شرکت‌کنندگان به کشورهای اتحاد بولیواری برای مردم آمریکا محدود نبود، بلکه ماهیت جهانی داشت. از مالزی، کره جنوبی و بنگلادش در آسیا گرفته تا کنیا، گویان و حتی جبهۀ پولیساریو که برای استقلال صحرای غربی از سلطۀ مراکش و موریتانی می‌جنگد، در آن شرکت داشتند.
این رویداد به بحران کنونی جهانی اختصاص داشت و تقصیر کشورهای غربی و طمع سرمایه‌داری بورژوایی بعنوان بخشی از نظام لیبرال دموکراسی در ایجاد مشکلات مصنوعی متعدد در سراسر کره زمین را به درستی مورد تأکید قرار داد. به عبارت دیگر، غرب جمعی و هژمونی تک قطبی آن که در این کشورها چیزی جز «نظم مبتنی بر قواعد» نامیده نمی‌شود، مورد انتقاد قرار گرفت.
سخنرانان مجمع در این باره صحبت کردند و راه‌های سازنده‌ای را برای حل مشکلات و روش‌های همبستگی با مردم کشورهایی که بیشترین آسیب را از تهاجم غرب به هر شکلی – سیاسی، اقتصادی، فکری و غیره- متحمل شدند، پیشنهاد نمودند. البته، دستور کار مجمع شامل موضوعات پاکسازی قومی فلسطینیان توسط اسرائیل، اقدامات بانک جهانی و همبستگی با مردم کوبا و هائیتی نیز بود. آن‌ها به طور مشخص از خورخه گلس، معاون رئیس جمهور سابق اکوادور، که در اوایل آوریل سال جاری در سفارت مکزیک به زور دستگیر شد، حمایت کردند.
در جلسۀ پایانی، خورخه آریازا، دبیر «ائتلاف بولیواری برای ملل آمریکای ما» و نیکلاس مادورو، رئیس جمهور ونزوئلا سخنرانی کردند. اوو مورالس، رئیس جمهور سابق بولیوی و مانوئل زلایا، رئیس جمهور اسبق هندوراس نیز نظرات خود را بیان کردند. نکتۀ قابل توجه این است که نیکلاس مادورو، با استناد به سخنان ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه، تأکید کرد که «جهان چند قطبی دیگر متولد شده است».
در ضمن، در این مجمع، خورخه آریزا کارپایه‌ای با عنوان «اصل وحدت به عنوان یک عنصر دگرگون‌کننده» ارائه داد و با اشاره به اینکه هدف بلوک دستیابی به استقلال است، اظهار داشت: «ما آزاد هستیم و از نیازها راضی هستیم». وی همچنین افزود که این راهبرد شامل پروژه‌های جدید برای تقویت طرح‌ها در بخش‌هایی مانند اقتصاد، بهداشت، آموزش، تغذیه و حفاظت از محیط زیست می‌باشد. همچنین اعلام شد که کشورهای عضو «ائتلاف بولیواری برای ملل آمریکای ما»، بیست و سومین اجلاس سران کشورها و دولت‌های این بلوک را در کاراکاس برگزار خواهند کرد که انتظار می‌رود دستور کار راهبردی دورۀ تا سال ٢٠٣٠ در آن ارائه شود.
در عین حال، شرکت‌کنندگان انجمن از کشورهای دیگر (در مجموع ٢٠٠ نفر از ٨٠ کشور) توانستند با فرهنگ ونزوئلا و جوانب مختلف سیاست داخلی آن آشنا شوند. از جمله، برخی‌ها به عنوان ناظران بین‌المللی دو روز دیرتر شرکت کردند. زیرا، قرار بود در ٢١ آوریل رایزنی‌های مردمی در سراسر کشور انجام شود. این ابتکار که مستلزم گفتگوهای منظم در مورد موضوعات مهم با مردم است، در مادۀ ٧٠ قانون اساسی ونزوئلا تثبیت شده است. برای انجام این امر از ۴۵٠٠ حوزۀ رأی‌گیری در سراسر کشور استفاده می‌شود.
این رویکرد در خود ونزوئلا، بنیان اساسی دموکراسی نامیده می‌شود، هر چند در فرهنگ واژگان بین‌المللی اصطلاح دموکراسی مشارکتی، یعنی زمانی که مردم نه تنها هر از گاهی معاونان و رؤسای کشورها را انتخاب می‌کنند، بلکه، مستقیماً از طریق بحث و گفتگو در بارۀ موضوعات کلیدی در روند سیاسی شرکت می‌جویند، وجود دارد.
بر این اساس، دامنۀ موضوعات منحصراً به امور داخلی مانند جاده‌ها، دسترسی به آب و برق، بهداشت (از جمله امکانات ورزشی و تفریحی) و آموزش اختصاص داشت. علاوه بر این، با توجه به محل رأی‌گیری، خود پروژه‌ها به دلیل ویژگی‌های محلی با یکدیگر متفاوتند. در مجموع ٢٧١۵۶ پروژه که قبلاً توسط شوراهای محلی مورد بررسی قرار گرفته بود، در سراسر کشور مورد توجه واقع شد.
قبلا در سال های ٢٠٢٢ و ٢٠٢٣، رایزنی‌هایی با شوراهای شهرداری در ایالت میراندا انجام شد و این تجربه در همه‌پرسی فعلی مورد استفاده قرار گرفت.
نویسندۀ این سطور موفق شد از چهار مرکز رأی‌گیری در کاراکاس، نه تنها در مرکز (جایی که حوزه‌های اخذ رأی در مدارس و کتابخانه‌ها آماده شده بود)، بلکه در منطقۀ آتلانکو و کمون آنتیمانو مامرو، که بخشی از محله‌های فقیرنشین معروف با خانه‌هایی که در سینه‌کش کوه روی هم چیده شده‌اند، بازدید کند. این مناطق کاراکاس که پتار نامیده می‌شوند، برخلاف فاولای معروف ریودوژانیرو که حتی پلیس از ورود به آنجا می‌ترسد، کاملا اجتماعی شده‌اند. اگرچه این محلات از دور تا حدودی ترسناک به نظر می‌رسند (و تا حدودی یادآور روستاهای سنتی کوهستانی داغستان هستند که پشت بام برخی از خانه‌ها حیاط خانه‌های دیگر است)، در داخل خانه‌ها آب و برق وجود دارد و رابطۀ مردم محلی کاملاً اجتماعی و دوستانه است. در این جوامع، رایزنی‌ها از جمله در بارۀ مسائل بهبود زیرساخت‌ها و سازماندهی مجدد فضای زندگی مورد بحث و گفتگو قرار گرفت.
همه‌پرسی قبلی در ٢ دسامبر ٢٠٢٣، زمانی که موضوع الحاق منطقۀ مورد مناقشه به گویان مورد بحث قرار گرفت، برگزار گردید. اکثریت قریب به اتفاق، از جمله مخالفان، آن را به عنوان ایالت جدید اسکیبو به رسمیت شناختند.
و در رأی‌گیری بعدی که در ٢٨ ژوئیه برگزار می‌شود، رأی‌دهندگان رئیس جمهور کشور را انتخاب می‌کنند. این دو همه‌پرسی، پایگاه اجتماعی نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور کنونی را عملاً تقویت می‌کند و به طور غیرمستقیم به بهبود موقعیت وی در برابر اپوزیسیون غرب‌گرا که ١٣ نامزد فاقد جذابیت و تجربۀ سیاسی لازم برای ایجاد یک چالش واقعی معرفی کردند، کمک می‌کند. شکی نیست که مادورو دوباره پیروز خواهد شد و روند فعلی کشور در سیاست خارجی و داخلی ادامه خواهد یافت.
مأخوذ از: بنیاد فرهنگ راهبردی
ا. م. شیری
